Katalog

0 K U R L A RA ]ohn Keane'nin yazdtğı 'Medya ve Demokrasi', yirmiyıh aşkın bir süredir ülkemizde de bas döndürücü bir hızla gelisen medyantn, toplumlann kültürel ve siyasal yaşamında yol açttğt aeğişimler üzerine yazumtş en kapsamlı çaltsma olarak nitelendiriliyor. Sivil toplum ve devlet iliskileri alanındaki çaltşmalanyla ün kazanmtş bir siyaset kuraması olan Jobn Keane, medya sorununu siyasal analizin konusu haline getirerek bir yandan siyaset teorisini 'medyatik'lestirirken öte yandan da medyayı 'politik'leştiriyor.Keane' in çalışması medya ve demokrasinin iç içe tarihsel gelisimini ele alarak günümüzde yakıa önem kazanmıs bir âizi soruya yanıt artyor. 'Medya ve Demokrasi', kendisi de önemli bir iletişim uzmanı olan Haluk Şahin tarajından dilimize aktarıldı. Son yıllarda ülkemizde de yoğun biçimde tartışılan medya ve demokrasi konusu üzerine düşünen va yazan insanlann kayıtsız kalamayacakları bir kitap 'Medya ve Demokrasi'. Ülkemizde bu tür kitaplann satıs sayılarının çok sınırlı olmasına karşın Keane'in kitabının üçüncü baskıya ulaşmıs olmast sevindirid. Kitabın üçüncü basımı için de daha önceki baskılara da ö'nsöz yazmtştt Şahinbir 'ö'nsöz' kaleme alan Şahin ile kitap, Türkiye'de medya ve demokrasinin durumu üzerine bir röylesi gerçekleştirdik. Bolkitaph günler!... Türkiye Iş Bankası'ndan bir sergi, bir katalog Padisahm Portresi Türkiye îş Bankası Kültür Yayıniarı, î§ Bankası tarafından düzenlenen "Padişahın Portresi" sercisinin ardından, sergiyle aynı aaı taşıyan nefis bir katalog hazırladı. Katalogdan, Filiz Çağman'ın yazdığı 'Önsöz'ü sunuyoruz. FİLİZ ÇAGMAN ' mizin önünde, özellikle de grubun genç üyelerinin önünde yeni ııfukJar açıldı. Araştınna konulan çeşitlendi, "portre" cerçevesi içinde yapılan bazı çalısmalar genişletildi, kitap ve makaleler yayımlandı. Sonuçta padişahlann portreleri araştırma grubu üyeleri ve sanat tarihi dünyası için üretken bir konu haline geldi. Projenin öncelikli amacı, Osmanlı Padişah Portreciliği konusunda akademik bir çalışma yaparak mümkün olduğunca çok örnekle bir kitap yayımlamaktı. Yapılan çalısmalar ve sempozyumlann tümü, Almanya'daki Theyssen Vakfi tarafından desteklendi. Bu geniş çaplı araştırmanın yine geniş çaplı bir sergiye dönüştürülmesi ise, Kültür Bakanbğı'nın himayesi ve Türkiye tş Bankası'nın değerli katkılanyla gerçekleşti. Bakanlığımız, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü serginin hazırlanma sürecinde her türlü desteği verdi. Îş Bankası Halkla Ilişkiler Genel Müdürlüğü'nün değerli elemanlan Cana Atınç ve Şebnem Erverdı de sıcak, anlayışlı yaklaşımfanyla çalışmalanmızı her zaman güçlendirdiler. 1480'lerden 1920'lere kadar uzanan 400 yıh askın bir dönemden 247 eserin yer aldığı sergideki portrelerin seçimi "Osmanlı Padişah Portreleri Projesi "nin elemanlarından oluşan serginin bilimsel kurulu tarafından büyük bir özenle yürütüldü. Bu eserler Osmanlı Hanedanı'nın tarih sahnesindeki ayrıcalıklı yerini vurgulamakla kalmayıp Avrupa ve Osmanlı sanatında padişah portrelerinin farklı anlayışlar içindeki yansımalannı da örneklemekte, Osmanlı'nın Batı ile bilinenin çok üzerindeki sanatsal alışverişine dc tanıklık etmektedir. Serginin ana malzemesini Osmanlı padişah ortreciliği açısından dünyadaki en önemli oleksiyona sahip olan Topkapı Sarayı Müzesi'nden seçilen eserler oluşturau. Sergiye yurtdışından çeşitli müze, kütüphane ve koleksiyonlar eser vererek büyük bir katkıda bulundu. Aynca, Istanbul'daki bazı müze ve koleksiyonlardan gelen eserlerle •., » i sergi zenginleşti. I i % ^ YüzyıllarboyuncaSaray flH^^ m i Hazinesi'nde korunan bu portrelerin sergilenmesi ilk kez, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün emirleriyle gerçeldeşmişti. 7 Eylül 1929'claki Topka P adişahın Portresi/Tesaviri Âl't Osman sergisi, uzun yıllar öncesine giden bir çalışmanın ürünüdür. Sergiden önce, Osmanlı padişah portreleri ve portreciliği konusunda geniş çaplı bir araştırma yapma fikri, Münih Üniversitesi Yakındoğu Tarihi ve Kültürü Enstitüsü Müdürü Prof. Dr, Hans Georg Majer'den çıkmıştı. Münster Üniversitesi Sanat Tarihi Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Jürg Meyer zur Capellen, Oxford Üniversitesi Doğu Bilimleri Enstitüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Julian Raby, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü Ağa Han kürsüsü öğretim üyesi Prof. Dr. Gülru Necipoğlu ile yaptığımız ilk görüşmelerden hemen sonra ekip gençlerle zenginleşti; Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Gül îrepoğlu, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Serpil Bağcı ve Mimar Sinan Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Banu Mahir'in katılımıyla dokuz kişilik "Padişah Portreleri Projesi' arubu, Türkiye ve dünya koleksiyonlannda bulunan tüm Osmanlı padişah portrelerinin "peşine düştü". 8argMı anamalıemni E TURHAN GÜNAY KİTAP Imtlyaz sahlbl: Cağ Pazatiama Cazete Dergl Kitap Basın ve Yayın A.ş. Adına Berin NadloYayın Danışmani: Turhan Günay osorumlu Müdür Fikret llkiz Cörsel Yönetmen: Dllek llkorurc Baski: Çağdas Matbaacılık Ltd. Stl. Idare Merkezi: Türkocağı Cad. No: 3941 Cağaloğlu. 34 334 Istanbul Tel: (212) 512 05 05 > Reklam: Medya c CUMHURİYET KİTAP Topkapı Sarayı'ndaki ilk toplantı 1 2 Nisan 1993 tarininde gerçekleşti. Çalışmanın ilk aşaması portrelerin saptanmasından oluşuyor, aralıklarla toplanan grup, saptamalan taroşıyordu. Sayısı sürpriz bir biçimde artan malzemenin çolduğu tüm araştırmacılarda büyük coşku yaraüyordu. Konular, araştırma grubu icinde padişanlar ve dönemlere göre paylaşıldı. 2930 Ocakl994tarihinde Venedik, Centro Tedesco di Studi Veneziani'de "Iconography of the Ottoman Sultans I: The PortraitSeries";2729 Mart 1995 tarihinde Oxford Üniversitesi, Rewley House'da "Portraits of the Ottoman SultansThe Penultimate Cut" ve 78 Nisan 1997 tarihinde Viyana Benediktushus'ta "Iconography of the Ottoman Sultans" sempozvumlanyla ve Istanbul'da gerçekleştirilen toplantılarla yapılan saptamalar yorumlandı, örnekler çoğaltıldı ve aynntılanyla tartışıldı. Araştırma ile geçen yedi yıl içerisinde projede çalışan tüm sanat tarihçileri bir aile gibi oldular, sevinçlerini, kederferini ve her şeyden önce bilgilerini paylaştılar... Padişah portreleri konusuna eğilince, hepiSAYI 545 dürü Tahsin Öz'ün yayımlanmamış anıiannda bu ziyaret şöyle anlatılmaktadır: "Aradan üç gün geçtikten sonra aynı kapıdan teşrif ettiler. Karsılayınca 'haydt orayt görelim!' dediler. Ben de, MaarifVekaleti'nin teshir edılmemesi hakkmda kayıtlar koydug'u bu sanat esenerinin bir neticeye bağlanacağt kanaati uyanmıstt. Bilhassa Fatib'tn resimleriüzertnde durdular. Ecnebive Türk ressamlartn eserlenhakkında izahat verdim. Ayn ayn malumat istediler.... Bu sırada BaşyaverRusubiBey'in 'Pasam, buradabu kadar resim var ama, hiçbirtnin simasında ifade yok'demesi üzerine Atatürkbirdenbirehiddetlendi, yüzü ktzararak 'Varya! Varya!' diye bağtrdtktan sonra bana dönerek 'esaslü etütler yapmısstmz, verdiğiniz malumata teşekkür ederim. Ancak bu mesaiyi ktsa zamanda tamamlayarak halka açmalısımz buyurdular." Atatürk'ün bu emri, o dönemde Saray'da uygun mekân olmadığından hemen yerine getirüemedi. Saray koleksiyonundaki portrelerden oluşan sergileme, bugün Padişah Portresi sergisinin açıldığı Hazine koğuşunda 1938 yüının Kasım ayında ilk kez açıldı. Ve Atatürk bu isteğinin gerçekleştiğini göremedi. Topkapı Sarayı koleksiyonundaki padişah portrelerinin ikınci kez sergilenmesi Hazine koğuşunda yapılan onanmdan sonra 1974 yılında az sayıda eserle yinelendi. Şimdi ise, büyük bir organizasyonla gerçekleştirilen Padışahtn Potresi sergisinin 1480'lerden 1730'lara kadar olan ilk DÖİümü de yine aynı koğuşta açıldı. Esersayısının çokluğu nedeniyle, 19. yüzyılın ikinci yansında Has Oda kompleksinin revakları kapatılarak elde edilen flırkai Saadet Hademeleri Koğuşu serginin ikinci bölümüne mekân olarak seçildi. Gerek bu mekânın, gerek ilk inşaatı Sultan II. Mehmed döneminden olan ve yüzyıllar içerisinde çeşitli yapısal değişikliklere uğrayan Hazine koğuşunun restorasyonu ve iklimlendirme koşullannın sağlanması, Yüksek Mimar Ayşe Orbay ile yardımcısı Yüksek Mimar Huriye Gürdalb ve ekiplerinin olağanüstü özverili ve titiz çalışmaları sonucu gerçekleşti. VMI yflı mşii'HNi Serginin kitabı ise, bir sergi kataloğundan öte, bu yedi yıllık araştırmayı içererek padişah portreleri konusunda en yetkin yayın olarak ortaya çıktı. Kitap, Osmanlı padişah portreciliğinin her dönemini, her aşamasını derinlemesine ele alan, belli dönem ve padişahlar üzerinde uzmanlaşmış olan grup üyeleri tarafından titizlikle hazırlandı. Kitabın ilk bölümünde yer alan makaleler, bunca yıllık çalışmanın adeta komprime hale getirilmiş ürününü sunmaktadır. Sergi kitabının tasarımını gerçekleştiren ve bizlerin her türlü sıkıntısını çeken sevgili Ersu Pekin'e, fotoğraf çekimlerini bıkmadan usunmadan gerçekleştiren Hadişe Cangökçe'ye, kitap için fotoğraf gönderen tüm kurumlara, bu konudaki katkılarından dolayı Alara Hindle'a, kitabın dizisini hazırlayan Dr. Yücel Dağh'ya ve kitabın basım işini her zamanki titizliğiyle hayata geçiren MAS Matbaası'na ve özellikle Lokman Şahin 'e kurumum ve arkadaşlanm adına teşekkürlerimi sunuyorum. Şüphesiz serginin her türlü yazışma işini yürütmek koordinasyonunu sağlayan, bu kitabın yayın yönetmenliğini büyuk bir disiplin ve sorumluiukla sürdüren Selmin Kangal'ın emeği her türlü övgünün üzerindedir. Öte yandan Topkapı Sarayı Müzesi'nin gece gündüz demeden DÜyük bir inançla çalışan elemanlan olmaksızın bu serginin gerçekleşmesi olanaksızdı. 21 Ağustos 1817 Perşembe günü Sultan II. Mahmud'un, Hazine'sine yaptığı ilk ziyaret sırasında, tüm" Âl'î Osman" tasvirlerini gördüğü zaman, onlarla bir arada bulunuyormuş nissine kapılarak duyduğu heyecanı sergiyi gezen tüm ziyaretçilerin de payfaşabilmesi dıleğiyle... • (*) Topkapı Sarayı Müzesı Müdürü SAYFA 3 pı Sarayı ziyaretinde Atatürk, Mecidiye Köşkü'nün kapalı kısmındaki padişah portrelerini görmüş ve özellikle ilgilenmişti. Birkaç gün sonra müzeye tekrar gelerek portreleri yine görmek istemişti. O dönemin müze mü