Katalog

0 KURL A R A "Sterne'ün ilk romanı olmasına karşın 'Tristram Shandy', çoğu yazarın yirminci eserini verdiğibir yaşta, Sterne kırk heşindeyken yazıldt. Ancak roman, olgunluğun her türlü işaretini taşımakta. Hiçbir genç yazar gramer ve sözdizimi kurallanmn karşısında ve bir rotnamn nasıl yazılması gerektiğine ilişkin sağduyu, edebe uygunluk ve yerleşik geleneklerönünde böylesine özgürce davranmaya cesaret edemezdi. Bir kere bu, üslubunun sıradışılıgıyla okuryazar kişileri ve töretammazhğıyla da saygın kişileri şoke etme riskini taşıyordu; hem de bu riski göze alabilmek için güçlü bir orta yaş özgüveni kazamp eleştiriler karşısında kayıtsız kalmayı gerektiriyordu. Ama bu riske girildi ve başarı çok büyük oldu. Bütün büyükler, bütün zor beğenir kişiler büyülendıler. Sterne şehrin idolü oldu. Kahkahalar ve kitaba tutulan alkışlar arasında, sadece aklt kıt kişiler, bir din adamımn böyle yakışıksız bir şey yaztnış olmasını protesto ederek seslerini yükselttiler ve York Başpiskoposu'nun, en hafıf deyişle, ona iyi bir zılgıt çekmesi gerekti&inden dem vurdular. Cörünüşe baktltrsa, Başpiskopos hiçbir şey yapmadı. Ne var ki Sterne dışa pek bir şey vurmadıysa da, bu eleştiriler onun yüreğine işledi." Virginia Woolf, bunlan söylüyor Laurence Sterne ve Tristram Shandy îçin. Dünya edebiyatının bu ünlü yapıtını tanıtmaya çalıştık sizlere bu sayıtmzda. Bol kitaplı günlerl... ETHIIMACI Giilümsep Çocukluğum Ardımdan" ~T~\ oni Margulies'in Gülümser mın bir arkadaşının Edip Cansever'i llıııiı MjrıytıİK k ^ Çocukluğum Ardımdan tanıdığını öğrenmiş, cok ısrar etmiş J L V (Adam Yayınlan, 2000) adlı ve bu arkadaşının babamla beni ( nılıtnmer (^o anı kitabını okuyorum. Cansever'lerle birlikte yemeğe çaAJ ğırmasını sağlamıştım. Sonra birkaç Anılar, "Bostancı'da muazzam kez de Ediple Arnavutköy'de Kapbüyük bahçeli bir ev hatırhyorum tanın Yeri nde buluştum. 'Şiir yazilk. Önce deniz, sonra bir sıra yalı, mak istiyorsan, Türk dilinde şiir yazsonra yol, sonra bizim ev." Ardınmış hericesi okuman gerek' aemisti. dan başlıyor: Büyükbaba, babaanLise yıllanmda Sahaflar'dan düzdüne, büyukbabanın kardeşi, büyük ğüm Türk şiiri kütüphanesi hâlâ babanın babası, Yeşilköy, Yahudimuazzam bir zevk verir bana: Kitaplann coler hakkında bilgi ("Yahudi ırkçılığının steğu ilk baskı, küçücük, ince karton kapaklar reotipleri uyannca, Doğu Avrupa Yahudilekoptu kopacak, saman kâğıdı sayfalar kınlri (aşkenazlar) sert, akılcı ve duyarsız olur, Isgan; birçoğu şair tarafından elyazısıyla birine panyol Yahudileri (sefaradlar) ise yumusak, ithafedilmis..."(s. 3032) hissi ve fazla duygulu. Büyükbabamla dedem bu tiplemeyi kanıtlar gibiydi!")," AnneanneRoni'nin bir arkadaşını daha tanıyorum: min babası Benjamin Izmir'de kahve ve paOsman Tiimay. Benim Gerçek Yayınevi'nin lamut ihracatı yaparmış.", "Ben kentten aysigorta işlerine yaşlı bir hemşerim bakardı. rıldığım yıl, babam evi terkettikten sonra anBir ara uğramaz oldu. Sonra öldüğünü duynem Maçka Palas Apartmanı'na taşındı.", dum. Bir sigortacı ararken Ferit Edgü, Os"Şişli Terakki Lisesi'ndeki ilkokul yıllarım man Tümay'ı tavsiye etti. Herhalde on yılı hakkında pek bir şey hatırlamıyorum."," Evigeçmiştir Osman Tiimay'la sigorta ilişkilerimizde sıcak ve sevecen bir aile atmosferi olmiz. Roni Margulies, Osman Tümay'ı bana madığının o zamanlar farkında mıydım, sondaha da sevdiren bir olay anlatıyor anılannradan mı bilincine vardım, bilemiyorum." da: "Hulusi'nin ölümünü, şiirdeki gibi, Osman bildirdi bana. (...) Ama Hulusi'nin yıl29. sayfaya kadar Roni Margulies, beni hiç lardır, belki de daha lise yıllarında, bana anmi hiç ilgilendirmeyen hikâyeler anlatıyor, sılattığı bir radyo programı fikri vardı: 'Daldan kılıyorum, sonunda, 29. sayfada, bir tanıdık: Dala'. (...) Ve Osman'la Hulusi bu fikir etraŞavkar Altınel. Şavkar Altınel'le tanışalı yılfında birleşmislerdi doğal olarak. Bir iki kalar oldu. (Amcası Sabrı Altınel, dostumdu.) set doldurmuşlardı, ama TRT'den başka radAma "tanışmak" başka, "tanımak" başka. yo yoktu o zamanlar. Şimdi Osman Açık RadŞavkar'ı tanıdığımı söyleyemem. Roni'nin yo'da uyguluyor Hulusi'nin fikrini. Her proganılantanıttı bana Şavkar'ı: "Kolej'deŞavkar ramın başınua Hulusi'nin adını zikrederek." Altınel ve Hulusi Özoklav verimli bir tarlaya Roni, ilk cinsel deneyimini de anlatmış: yağan yağmur gibi bir etki yarattılar hayatım"Salondan yatak odasına uzanan koridoru da. Şavkar'la Hulusi High School'dan dostağır adımlarla geçtim. Yavaşca odaya girdim. tular, kolay değildi aralanna katılmak. Beni Yatağın üzerinde çıplak bir kadının yattığını niye kabuilendıklerini hâlâ merak ederim. gözümün kenarıyla farkettim. Bakmamaya Çarpıcı ölçüde zeki, yetenekli çoculdar az deçalışarak ne demem gerektiğini düsündüm. ğildi Kolej'de, fakat Şavkar'la Hulusi bu orBen düşünürken, yatak civanndan 'Soyun ve tamda bile çarpıcıyduar. Her okulcla değişik yanıma gel' sesi geldi. Büyük bir ihtimamla, gmplar halinde yaramaz ama derslerinde baadeta ağır çekimde soyunmaya başladım. Haşaruı, çalışkan ama pınltısız, zeki ama tembel, yatımda ilk kez gömleğimi katladım. Emin sanata ve düşünceye eğilimli çocuklar olur. değilim, ama çoraplanmı bile katlamış olabiBu iki arkadaş bütün bu grupların özelliklelirim. Sonundfa üzerimde çıkanp katlayacak rini taşırlardı. Not sıralamasında da birinciyhiçbir şey kalmadı, ayaklanm beni de üzerlediler, içki ve sigara icmekte de; okulun ederinde taşıyarak yatağa doğru harekete geçtibiyat clergisini hazırıamakta da önde gelirler. 'Gel dedi Marıka ve üzerine uzandım. lerdi, okuldan kaçıp sinemaya gitmekte de. Ağzım sağ omuzuna geldi ve orada durdu. Şavkar tüm hergeleliklerimize katılsa ve hatta elebaşılık da etse, daha çalışkan ve disiplinli olanımızdı. Başanlan daha o zaman göze batmaya başlamıştı. Hem High School hem Kolej'de sınıf ve okul birincisiydi. Her yıl okulun tüm şiir ve edebiyat ödüllerini kazanırdı. Yüzyılın en büyük romanını yazacağından ve büyük olasılıkla da Ingilizce yazacağından hiç kuşkusuyoktu..." Şavkar Altınel 'in roman yazma özlemini biliyorum, dilerim yazar. Şimdilik benim en sevdiğim şairler arasında olduğunu söyleyebilirim. Hangi genç şair ünlü bir şairle tanışmak istemez! Roni Margulies anlaayor: "Bir ara ben baba543 Vücudumun geri kalanı ise düzgün bir ağaç kütüğü gibi kaskatı ve hareketsiz yatıyordu kadının üzerinde./ Bana kalsa hiç kıpırdamadan öylece yatmaya devam edecektim, ama Marika hareket etmeye başladı. Bu hareketleri sanki odanın öbür yanında bir koltukta gözlerim kapalı olarak oturuyormuşum gibi uzaktan uzağa, tepkisizce duyumsadım. Bir süre sonra Marika'nın deneyimi ve ustalığı sonuç vermeye başladı ve vücudumun bir noktası benliğimin geri kalanından bağımsız olarak tepki göstermeye başladı. Geri kalanım olsa olsa şaskınlık duymuştur bu durum karşısında./ Ninayet, bana birkaç saat gibi gelen bir süre sonra, Marika'nın çabalan Daşanyla sonuçlandı." Eklemem gerek: Roni 14 yaşındaymış, Marika "orta yaşL bir kadın". Roni, "Her şey yolunda" başlıldı anısmda, epey hata yapmış. "Yurt ve Dünva dergilerinde Feriha Berk imzab, 1940'larda yazılmış bir dizi yazı özellikle ilgimi çekiyor. Polatlı köylerinde palamut üretimi. Besbelli bir doktora çalışmasının ürünleri. Çok parlak yazılar."/ "Boratav'larla, Boran'larla birlikte 1940'lann sonlannda ayağı kaydınlıp îstanbul Üniversitesi'nden uzaklaştırılan profesörün adı Necati Berk değil mi? Bu Feriha Berk bizim Feroş olmasın? / Aradan on yıl daha geçti. Necati Berk'in anılan yayınlandı, aldım. Ârka sayfalardaki fotoğraflara baknm önce. 'Necati Berk ilk karısı Feriha Hanım ile.' Ydlardan 1942..." Roni, yedi sekiz satırda bir yanhşlar rekoru kınyor: 1. Polatlı köylerinde araştırmalar yapan, Mediha Berkes. Mediha Hanım o zamanlar Niyazi Berkes'in eşi. Feriha diye biri yok. 2. Boratav, Berkes ve Boran Istanbul Üniversitesi'nden değil Ankara Üniversitesi Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi'nden uzaklaştınldılar. Uzaflaştırılanlardan birinin adı "Necati Berk" değil, "Niyazi Berkes". 3. On yıl sonra yayımlanan anılar "Necati Berk"in değil, Niyazi Berkes'in anılan. "Arka sayfalardaki fotoğraflara baktım önce." diyor Roni, Ama aynı yanhşı on yıl sonra da tekrarlıyor: "Necati Berk ile karısı Feriha hanım. Yıllardan 1942." Bu cümlede, yalnızca, "Yıllardan 1942." doğru. Niyazi Berkes'in Kanada'da, McGill Üniversitesi'nde profesör olduğunu biliyor da "Niyazi Berkes' adını bilmiyor, Roni! Roni, anılanna şiirler de eklemiş. Onlar da anı. Bir örnek olarak "Moda tskelesi" adlı şiiri sunuyorum: Koço'da rakı içiyoruz bir akşam, yalvaran bir el gibi önümüzde karanlığa dalmış Moda Koyu. Fazla kaçırmış olsam gerek içkiyi: Babam oturuyor birden bir yanımda. Karşımda dedem. Geleceğimizi tartışıyoruz. Mühendis olmayacağım onlar gibi, bambaşka amaçlatımı anlatıyorum durmadan, gülümseyerek dinliyorlar taşkınbğımı. Karar çıkıyor uzun konuşmalardan sonra: Yurtdışına gideceğim. Edebiyat okuyacağım. Kaldırdığımda kafamı, ne babam var yanımda, ne dedem. Sıkılmış bir yumruk gibi Moda Iskelesi. Kapanmış, çalışmıyor artık çoktan, ne gelen bir vapur var yıllardır, ne giden. Çok büyük hayallerle çok büyük maceralara yelken açan bir gemici gibi hissediyorum kendimi. İlk çıktığım limana dönmüşüm sanki: Yelkenler inmiş, limanlar âtıl, ne macera kalmış, ne hayal. Roni Margulies'in Gülümser Çocukluğum Ardımdan adlı anı kitabını okuyun, seveceksiniz. Baştaki 29 sayfayı okumasanız da olur. • OKURLARA: Yılhk iznimi kullanıyorum. Hoşça kalın. F.N. SAYFA 3 TURHANGÜNAY J&ftTAP Imtlyaz Sahlbl: çağ Pazarlama Cazete Dergi Kltap Basın ve Yayın A.S. Adına Berln Nadl Yayın Danışmani: Turhan Cünay Sorumlu Müdür Fikret llkiz Cörsel Yönetmen: Dilek llkoruro Baski: çağdaş Matbaacılık Ltd. stl. IdareMerkezh Türkocağı Cad. No: 3941 Caflaloğlu, 34 334 Istanbul Tel: (212) 512 05 050 Reklam: Medya c C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI