Katalog

t 8 H A Z I R A 2 0 0 0 • Fethi Naci, bu haftaki 'Eleştiri Günlüğü'nde Eıtıan Bener'in 'Böcek' adlı romanını değeriendiriyor 3 sayfada • Buket Aşçı, genç Ispanyol yazar EspİdoFreİreİlekonuştU , lO.say/ada • Suna Karaküçük, Sezer Ateş Ayvaz'ınöykülerinideğerlendirdi n sayfada J 96 yılında katiedilen Kıbnslı Gazetea Kutlu Adalı'yı anıyoruz u. sayfada zeynep Avcı'dan mükemmel Hr tabvuz kitap KÎ'IVM ' Cumhuriyet I Z E K 1 A'dan Z'ye Abidin Dino NECMİ SÖNMEZ * Zeynep Avcı'nın hazırladığı, Abidin Dino'nun yaşamını ve sanatını arka fonuyla sergileyen, atmosferiyle kuşatan "A'dan Z'ye Abidin Dino", sanatçının yapıtlarından ve yaşamının değişik dönemlerinden fotoğraflarla zengin bir Abidin Dino albümü niteliği de taşıyor. apı Kredi Yayınları'ndan kısa bir süre önce sunulan "A'dan Z'ye Abidin Dino" isimli biyografik kitap, Modern Türk Sanatı içinde belli bir çizgiye, yörüngeye oturtmayan özellikleriyle tekil bir konuma sahip olan ressam Abidin Dino'yu ele alıyor. Enis Batur'un etkileyici bir önsözünün yer aldığı yayında Zeynep Avcı, 19131993 ydlarında "bu dünyada ' inanılması zor, çoğu kez düşle gerçek arasında hep "ötekisini", farkîıyı aramış olan bir sanatçının yaşamını büyüteç altına alıyor. Avcı'nın kullandığı yöntem, bir kültür adamını onu kuşatan kisiler, olaylar, kentlerden yola çıkarak alfabetik bir sıralamayla ele almak ülkemizde ilk kez uygulandığı için üzerinde durulması gereken bir özellik. Abidin Paşa'dan başlayarak ressamın yaşamını, özel ilgi alanlannı, dostluklarını son derece tıtiz bir çalışmayla madde madde tanımlamaya çalışan Zeynep Avcı, neredeyse bir yüzyıl boyunca tstanbul dan Paris e Moskova'dan Antibes'e, Âtatiirk'ten M. A. Aybar'a, Picasso'dan Sabahattin Ali'ye, Guillevic, Alagor, Tzaro gibi şairlerden esrarkeşlere, Venedik Bienali'ne dek oldukça geniş bir payda altında ressamın ayak izlerini sürüyor. Sanki bir nehir roman karşısında okuyucu, kültürler, coğrafyalar, diller arasında tam anlamıyla "Sarhoş Gemi"nin rotasını sürmüş Abidin Dino. Bir yaşamı maddelere ayırarak ana damarlardan kılcal damarlara inme girişiminde olan Avcı, bu sözlükkitabın maddelerinde konu edilen kişilerin yazılarına başvurarak onların tamklığını çalışmasına aktardığı için, hem sanat hem de kultür tarihi açısından günümüzde ulaşılması zor olan kaynakların, belgelerin kapılarını aralıyor. O döneme ait belge, fotoğraf, mektup, notlar, çiziktirmeler, desenler gibi "evrakı metrukiye ile zen Y ginleştirilmiş olan kitap, birçok önemli ipuçlarını gün ışığına çıkartmayı başarmış. Nedir bu ipuçları? Bizi nereye götiırürler? Neyi çözebiliriz onların yardımıyla? Kolay değil bu soruların yanıtını bulmak ama birtakım izlekler ortada. Bir yaşamın izini sürmek için gerekli olan ipuçlarını yazılı, sözlü ve görsel olarak üç ana gruba ayırmak mümkündür. Bu Abidin Dino kitabı dana önçe yine avnı yayınevi tarafından sunulan "Kısa Hayat Oykiim le biriiktedüşünüldüğünde, ressamın "yazılı" kaynakları bir araya getirdiğini savlamak yanlış olmayacak. Ancak görsel kaynakların her iki yayında da arka plana düştüğunü, yaşamın, o tüm hareketlıliğiyle adeta ünlüler resmi geçidini andıran ritmiyle Abidin Dino'nun resmini gereğinden fazla kıskacı altına aldıöını düşünüyomm. Büyiık bir titizlikle seçildiği belli olan resimlerin tarihlerinin, boyutlarının hangi lcoleksiyonlarda olduğunun beÜrtilmemesi, fotoğraflarda çeken kişinin isminin, tarihinin, nerede çekılmiş olduğunun atlanılması önemli bir eksiklik olarak dikkati çekiyor. Alfabetik sırada her harfin başladığı ilk sayfaya konulmuş olan resimler, bir önceki maddenin son sayfasına yerleştirilmiş olan desen ya da fotoğraflarla karşj karşıya gelince ilginç karşıtlıklar ortaya çıkıyor ancak boş bir sayfa hem kitabın yoğunluğunu azaltabilir, hem de okuyucunun gözlerini dinlendirebilirdi. Maddelerin hazırlanışında dikkati çeken ilk nitelik, belki tek bir maddede topluca alınabilecek konuların gereğinden fazla çeşitlendirilmesı. Örneğin, Grimaldi şatosu, Antibes, Avni Arbaş maddeleri tek bir payda altında toplanabilirdi. Sergey Yutkeviç, Madenciler, Leningrad, Lenin maddeleri içinde aynı durum söz konusu. Dikkatli olarak incelendığinde kitapta buna benzer özelliklerle sıkça karşılaşıyoruz. Bu durum hem ilginin dağılmasına hem de çalışmanın hacminin genişlemesine neden o lduğu için üzerinde tartışılması gereken bir durum. Maddelerin oluşturulmasından, isimlerin, konulann seçilmesinden sorumlu olan Zeynep Avcı bu işi elbette kendi tercihleri doğrultusunda gerçekleştirmiştir, buna saygı duymak gerekır. Fakat maddeler arasına gereksiz luşilerin sızdığını düşünüyorum. Bana göre en yetkinsiz Dino portrelerini çeken Bennu Gerede'nin, fazlaca klasik Dino heykelini yapan Metin Yurdanur'un, Dino'nun yeğeni Saffet Mavromati'nin, Türkıye Insan Hakları VaKn'nın gereğinden fazla ön sıraya çekilirken, îlhan Berk'in, 1970'lerde Dino'yla ilgili birçok yazı yazan Kosta Daponte'nın Jacgues Lassaigne'nin, Charles Estienne'nin ve RaoulJean MoDevamı 4. sayfada. CUMHURİYET KİTAPS/4// 541