Katalog

"Erken Osmanlı Sanatı", 14. ve 15. vüzydlarda Orta Asya'aan gelirken topladıkları birikimleri yerel tatlarla kaynaştırıp yeni sentezlere ulaşan Batı Anadolu beyliklerini ve bunlardan birisi olup daha sonra bölgenin tek egemen gücü haline gelen Osmanlı devletinin erken dönemlerini gözler önüne seren bir çalışma. ERDEM YUCEL Erken Osmanlı Sanatı Erken Ormanlı Sanatı kitabı tanıtım güzergâhları ön plana alınarak düzenlenmiştir. Serginin bilimsel programı ve katalog metinleri Prof. Dr. Gönül Öney başkanlığında Ege Oniversıtesi öğretim üyelerinden bir grup tarafından îslam sanatının tarih sel gelişimi içerisinde aynntılı bir biçımde d e alınarak gerçekleştirilmistir. Akdeniz'de Islam Sanatıbaşlıklı bölum, Tamila Binours, Mahmoud Hawari, Manulea Marin ve Gönül Öney tarafından yazılmıştır. VII. yüzyılın ilk yansında Akdeniz'de Islam ve Batı Hıristiyan dünyası, karşılıklı ilişkileri ve anlaşmazlıklarının yanı sıra görkemli tarihi ve sanat tarihi ile yer almıştır. Islam sanatının ortaya çıkışı, gelişimi, Emevi Hanedanlığı (661750), Abbasi Halifeliği (7501258), Fatimî dönemi (9091171), Eyyubîler (11711250), Memluklar (12501517). Selçuklular (10751318) ve Osmanlılar (12991922) tanıtılmış, sanatsal özelliklerı, camilerı, medreseleri, türbeleri, saraylan, kervansarayları ve kentsel duzenlerı clc alınmıştır. Ahmed cazl adına basılmıs gumüş slkke, 135991 (üstte) ı Mehmed (soldaiven Murad'ın (sağda) 1579da Seyyit Lokman Celebi tarafından vapılmı$ mlnyaturleri. Altta ise Sehzade Mustafa ve Cem Sultan türbesi 1479, Bursa Bir başucu kitabı T ürkiye'nin kültür ve turizm yayımcılığı yönünden atılım içerisinde olduğu bilinen gerçeklerdendir. Kültür Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Türk Tarih Kurumu'nun yanı sıra, özel bir kuruluş olan " Arkeoloji ve Sanat Yayınlan" bu alandaki boşluğu doldurmaktadır. Arkeoloji ve Sanat Yayınları 22. kuruluş yılını tamamlarken tarafsızlık ilkesinden uzaklaşmadan kendi çabalan ile kültürel çalışmalarını sürdurmektedir. Arkeoloji ve Sanat Yayınları; "Antik Kentler", "Deneme, Eleştiri ve Tarih", "Müze Sergı Koleksiyon Katalogları", "Antik Kaynaklar", "Araştırma, fnceleme ve Belgeleme", "Eski Anadolu Uygarlıklan", "Bölge, Şehir ve Semt Monografileri", "Konıeranslar", "Tarih Cografya Taramaları ve Araştırmalan", "Tıpkıbasımlar", "Kazı Monografileri", "Kazı Rehberleri", Eski Çağ Din ve Mitolojileri", "Sikke, Madalya ve Mühür Katalogları", "Antik Nümizrnatik"," Armagan Kitaplan", Kongre, Sempozyum, Panel", "BaşvuruveEl Kitaplan", 'Eğitici Çocuk Kitaplan" dizileri ile ülkemizdeki büyük boşluğu doldurmaktadır. Aynca akademik ve lconuyla ilgili okuyucu yönünden de ana kaynak olma özelıiğini sürdurmektedir Türk topMuklanran küttürü Gönül Öney'in yazdığı "Erken Osmanlı Sanatı, Beyliklerin Mirası" bölümünde Batı Anadolu'da XIVXV. yüzyıllardaki Türk topluluklarının kültürü ve sanatı incelenmiştir. Bunun yanı sıra Aydoğan Demir XIVXV. yüzyıi Batı Anadolu tarihi, Gönül Öney beyfikler ve erken Osmanlı sanatının yanı sıra sosyal yaşantıyı da dile getirmiştir. Sanat tarihi yönünden çok renkliliğin, yeni denemelerin, etkilenmelerin gerçekçi biçimde ortaya konulduğu bu bölümde yapı türleri de ayrı ayrı d e alınmıştır. XIVXV. yüzyıllann en önemli yapılannı oluşturan cami ve mescitler, kübik mekânlı, tek kubbeli, bazilikal tip (uzunlamasına), eşdeğerde çok biçimlı, çapraz sahınlı (transept tipli), tabhaneli (zaviyeli), merkezi kubbeli olarak gruplandınlmış, avnca medrese, darüşşifa, türbe, hamam, bedesten, han ve bezemder onlan tamamlamıştır. Erken Osmanlı sanatındaki bu ana girişten sonra sergide düzenlenen güzergâhlar ayn ayn ele alınarak incdenmiştir. Aydoğan Demir, Yekta Demiralp, Rahmi H. Ünal "Sahillerin Sultanı" isimli I. Güzergâh bölümünde Milas, Beçin, Çamiçi ve Balat'taki yapılar tanıtümışür. Güzergâh Il'de Lale Bulut, Ertan Daş, Aydoğan Demir, Inci Kuyulu "Sanaun Koruyuculan" başlığı altında Sdçuk, Tire ve Birgi eserlerini d e almıştır. Güzergâh IH'te Lale Bulut, Şakir Çakmak, Aydoğan Demir, Rahmi H. Ünal erken Osmardı döneminde kendine özgü bir yeri olan "şehzadeler kenti" Manisa'daki külliyderi, Ulubat'taki Issız Han'ı tanıtmışlardır. Güzer gâh IV'te sultanlar kenti Bursa'nın belli başlı yapıları Yeşil Külliye, Yıldırım Külliyesi, Orhan Camisi, Koza Hanı, Ulu Cami, Emir Hanı, Osman Gazi Türbesı, Orhan Gazi Türbesi, Muradiye Külliyesi, Şair Ahmet Paşa Medresesi, Kükürtlü Kapbca, Esla Kapbca ve Hüdavendigâr Camisi incdenmiştir. (mzergâh V başlıbaşına Iznik'e aynlmıştır. Bu bölümde Lale Bulut, Aydoğan Demir ve Rahmi H. Ünal, Nılufer Hanım Imareti'nı, Yeşil Cami'yi, Suleyman Paşa Medresesi'nı, Ismail Bey 1 lamamı'nı, Sultan II. Murad Hamamı'nı ve Kırkızlar Türbesi'nı tanıttıktan sonra XTVXV. yüzyıi çinı ve seramik sanatı ile BsyMorinMruı Arkeoloji ve Sanat Yayınlan geçen günlerde "Akdeniz'de Islam Sanatı, Erken Osmanlı Sanatı, Beyliklerin Mirası" isimli bir eser yayımladı. Avrupa Birliği'nin (Euromed Heritage Programme) desteği ile yürütülen Uluslararası Akdeniz'de Islam Sanao Programı çerçevesinde 2001 yılına kadar Cezayir, Fas, Filistin Devleti, îspanya, Israil, Italya, Mısır, Ürdün, Portekiz, Tunus ve Türkiye'de tanıtıa sergilerin açılması öngörülrnüştü. Avrupa Birliği MEDA (Euromed Heritage Programme) kapsamında, Osmanlı devletinin kuruluşunun 700. yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde 22 Ekim 1999'da başlayan bu sergileri TC Kültür Bakanlığı, Ege Üniversitesi, Avusturya Dışişleri Bakanlığı, Italya Doğu Sanatları Ulusal Müzesi, Portekiz Devlet Turizm Sekreterliği, îspanya Eğitim ve Kültür Bakanlığı üe Isveç Akdeniz Müzesi ortaklaşa finanse etmişlerdir. Osmanb sanat ında yönetimi açıklamıştır. Güzergâh Vl'da Şakir Çakmak, Aydoğan Demir, Rahmi H. Ünal, Yenişehir Postinpıış Baba Zaviyesi, Inegöl lshakpaşa Külliyesi ve Karacabey Imaret Camisi'ni, tabhaneleri, gezici dervişleri ve Ankara Meydan Savaşı'nı yazmışlardır. Güzergâh Vll'de Şakir Çakmak, Aydoğan Demir, Çanakkale Sultaniye Kalesi, Eceabat Kilitbahir Kalesi, Gelibolu Ahmet Bican Efendi Türbesi, Namazgâh ile Uzunköprü'yü yazdıktan sonra bölüm vakıflar ve yeniçerilerle tamamlanmıştır. Güzergâhın Vlil. bölümünü yazan Lale Bulut, Aydoğan Demir, Inci Kuyulu Edime'deki eserlerin tanıtımını yapmışlardır. Aynca Edirne'de Osmanlı üöneminde yazılan Eski Saray, Yeni Edirne Sarayı ayn bir bölüm olarak d e alınmıştır. Erken Osmanlı Sanatı'nın sonuna da sanat tarihi ve mimari terimler sözlüğü, önemli kişi isimleri, kaynak kitaplan, yazarlann özgeçrnişleri ekJenmiştir. Sınırlar ötesi müze sergilerini içeren bu eserde aynca yeni bir sergi anlayışı da ortaya konulmuştur. Bu, sanat eserlerinin bulundukları yerlerden koparılmadan, kendi özgun ortamlannda sergilenmesine olanak tanıyan yeni bir sergi anlayışına dayanmaktadır. Sanat eserlerinin ziyaretçilere değil, ziyaretçilerin sanat eserlerine ulaştığı bu yeni kültürel seçenek Sınırlar Ötesi Müze'nin Uluslararası "Akdeniz'de Islam Sanatı* sergi programının kapsamındadır. Osmanlı devletinin erken dönemlerini gözler önüne seren bu eser 244 sayfa olup 197 renkü, 37 siyahbeyaz resimden ofuşmaktadır.B Erken Osmanlı SanaüBeyliklerin Mirası (Batı Anadolu ve Trakya) I Arkeoloji ve Sanat Yayınları /210 s. BERFIN BAHAR Aylık Kültür, Sanat ve Edebiyat Dergisi Haziran Sayısı Kitapçılarda Türkrye'nln Küttür Sorun mu, Zanfllnllk ve Güx5İllk ml? • 1 (Öner Yağcı, Turabi öaltık, i. Kemal Karadayı) Turhan Feyizoğlu / 1959 Devrimındcn 41 Yıl Sonra Kuba Şukru (ıunbulut / "Felsefc Yapma" M. Sait Dayan / Estetık Fikır Üzerıne Cengiz Yıldırım / Temizlemecı Duşünce Nihat Taydaş / Batılı Tıyatronun Türkıye'yc Girışı Filiz Surcan / Benım Tcrsanelcrım Torî / Kurtlerde Aile Hukukunun Tarihi Kokenı Yıllık Abonc(l2sayı): !().(KX).(MH) Cezaevleri: 5 (K)() (K)() Posta Çeki No: Isınct Aıslaıı, 466352 Ulu Cami, ahşap mlnberden ayrıntı. 15121313 Aydınogiu Mehmed Bey, Blrgl BERFIN BASIN YAYIN ve TIC. LTD. ŞTI. Cağaloğlu Yokuju. Evrcn Han, Kal 1. No 29/56 Cag.ıloğhı 3 4 4 4 ( ) l s l a n b u l T c l : ( ( ) 2 l 2 ) 5 n 7 9 ( H ) F a x : (0 212) 512 T7 20 SAYFA 8