Katalog

Kapak konusunun devamı. bu göriişe kattlıp katılmadıgtnı sorduk • Böyle dendiğini biliyorum. Mesela Aziz Nesin'in büyük suçlamalarından biriydı bu: "Evet eleştiriyor, ama ortada bır eseri yok ki, ne hakla beni eleştiriyor. Ben onu bır eleştırici olarak kabııl etmiyoııım escri olmadığı îçın," derdi. Geçen gun bır vesilcyle Çerin Altan'la buluştuk. Adnan'ın lah geçti, baktım kırıcı olmayan, küçümsemeyen bir dille aynı hükmü o da tekrarlıyor; keşke eser de verseydı, diyor. Dogrusunu ısterseniz Adnan'ın vereceğı eseri hepimiz çok bekledik. Yalnız onu vakından tanıyanlar, ögrencilerı, çalışma arkadaşları değil, bu konularla ilgilenen herkes bekledi. Çünkü okuyabildiklerı tadımlık yazılar her şeye dairdı; edebiyata dair, şiire, romana... Romanologum ben, derdi. Yani roman deyince, Adnan'a gidip sorabilirdiniz. Müzikle arası, bilir mtsiniz, okul orkestrasında birıncı keman olacak kadar ıyiydi. Ben Asıtavandas adlı belgeseliyle uluslararası ödüller aldı. Resimle plastik sanatlarla çok yakın alakası vardı. Seramik vardı. Bu kadar çok renkli, çok cepheli bir adanıın bir şeyler söylemesini, doğrusu ben Türk romanı dıye geride birkaç ciltlik bır kitap bırakmasını çok isterdim. Son konuşmalarımızdan biriydı.. Ansiklopedı işlerimiz sona ermişti. Once Meyaan Larousse, sonra onun başında bulunduğu Buyuk Larouuı' tamamlaflmıştı, köşesinde oturuyordu. Mcydan l^arousic'un yeni bir ek cildi ıçin kapısını çaldım. Bizi davet ediyorlar, seni de beni de, gıdelım mi, dedim. Gıtmeyelim, dedi. Sen bana el koyarsan perişan edersin, başka hiçbir ijey yapamaz hale gelirim (ansiklopedi çalışması öyle gerektırir) müsaade et... Bak burda oturuyorum, emekli maaşım var, bir seramik atölyesi vardı, hâlâ devam ettığini sanırım ışte Eleştiri dergisinden de bana ayda hatırlıyorum rakamı 75.000lira para veriyorlar, pekâlâ! Bir sıkıntım yok. Müsaade et kıtabımı, kitaplanmı yazayım, dedi. Reddetmenın sebebi buysa baş üstune, dedım Adnan Benk Adnan'ı tanıniada ve anlatnıada en yetkili, yetenekli ve Dİlgili kişinın, Prof. Tahsin Yücel'in, yazısı var. Adnan Benk doçentken o asıstandı. Bir anlamda Adnan Benk onun da hocasıdır, öyle bahse diyor zaten. Bu önsozde bu üslup hakkında çok aydınlatıcı şeyler var: "Hem içerdikleri özgün bakış açisi, hem kırıcı olmaktan sakınmayan eleştirici tutumu, hem ince bir alay ve şaşmaz bir mantıkla birleşmiş dil ve kurgu ustalığıyla yazı ve tıyatro dünyamıza bir canlilık, daha da iyisi yeni bir hava getirdi" diyor. Bu cok doğru. Ben çok faydalandım okurken, gerçek eleştırinin ne olması gerektiğini söylüyor. Daha çok, bır eseri eleştirmekten çok sankı okurlarına, eleştırinin nasıl olması gerektiğini anlatıyor. O kendine has tutarlılıkla, neyi eleştirme hakkımız var, bu sualin cevabını arıyor. Kartezyen zihniyetin bır özelligi gibi geliyor bana. Bunıı soylerken Sartre ın Sıtuations'hnnı düşünüyorum (Durumlar) Orada Sartre'ın Camus'ye dair, Heminjrvvay'e, Faulkner'e dair, Dos Passos'a dair yazılan okumanın neylesıne oğretici olduğunu hatırlıyorum. Benim için Sartre'ın kendi romanını ("Özgürlüğün Yolları'nı) okumaktan daha ilgi çekiciydi; çok aydınlatıcı, çok açıklayıcı. Âdnan'dadaböyleydi, eleştiri sıradan bir değerlendirmeden çok daha fazla bir şeydı. Hakkı Devrım Dogan Kttapçılık'tan çıkan Adnan Bcnk'ın eleştiri yaztları derlemeunın önemınt şoyle anlatıyor • Adnan Benk'in yazılarının ijimdilik ikı cildi yayımlandı, Eleştiri Yaztları adı altında. Ondan sonraki iki cilt 2001 'in ilk aylarında yayımlanacak. 3. cilt eleştiri yazılarının devamı olacak, ama edebiyat konulu, eleştiri dergisinde çıkan yazılar ağırlıklı olacak. 4. cildi ayrıca önemli, Eleştiri Kuramı adıyla çıkacak, kuramsal yazılannı bir araya getirecek. Şimdiden haber vereyim, az insan merak eder, ama önemli bir kitledir. Adnan'ın yayımlanacak kitaplarını bekleyenler, merak edenler, Turkiye'de ayrıca önem verilmesı gereken bir zümre sayılır Siz Acık Kadyo'nun bir mensubusunuz, bakın bu kitaplarla ilk ilgilenen, benım kapımı ilk çalan da Açık Radyn oldu. Siz dinleyicinizin tarkını bilirsiniz, ofarklı dinleyici Adnan Benk'in taliple Gerçek bir yazın ustast Keskhı dllli eleşürlcl Tabiî bu kitap yok, böyle biı kitap. Onu kaybettikten sonra bütün bevdikJeri bir araya gel di. Evinde kalanları müsveadelerine kadar her şeyi elden geçirdiler. Ben hep o kitabı sordum. Böyle bazen merak ederim. Mesela Vâlâ Nurettin'ın Bu Dunyadan Naztm Cieçtı diye benzersız bir kitabı var. Onu yayımlamak bıze nasip olmuş tu Mcydan dergisinde. Vâlâ Bey'ın edebî hatıraları da olmak gerekir, diye Müzehher Hanım'a çık sormuşumdur, refikasına, Allah uzun ömür versin. Yok! Ama olması lazım, ben Vâlâ Nurettin Bey'in edebî hatıraları, bugünkü güdük kelımeyle anılan olmak gerektiğine inanıyorum. Neticede Adnan'ın o zaman da bır kitap yazmadığı, beni atlattıgı, beİKİ kendini de oyaladıgı ortaya çıktı. Adnan Benk keskın dıllı bir cleşurıctydı. bu kunuda $unlan sovlüyor Hakkı Devrım Kırıcı ıletııyor çok, ben kırıcı olduğunu manmıyorum. Zekânın kendine göre bir mazeretı vardır değil mi? Daima olur. Yayımlanan 12. cildin önsözünde bence en ehil kişinin, SAYFA 4 ri arasındadır; ben öyle düşünüyorum. Bu kitapları çok faydalı buluyorunı. Bizim edebiyat dünyamız için, sanat dünyamız, kültür dünyamız için faydalı olacağını düşünüyorum. Çünkü bu iki cildin içinde edebiyat var, sanatlar var, bol bol tiyatro yazılan... Meinecke'si, Cevat Fehtni Başkut'u, Haldun Taner'ı, Mahir Canova'sı, Mahmut Moralı'sı, Cahide Sonku su, Vasfı Rıza'sı, Muhsin Ertuğrul'u... Mıncık mıncık edılmemiş oyııncu, yazar ve yönetici kalmıyor. Cannes Film Festivali'ne kadargidiyor bu bahisler. Gene edebiyat deyince Nurullah Ataç'la didişmesi, Haldun Taner'le, Ahmet Hamdi Tanpınar'la cok enteresan sohbederi var. Peyami Safa'yla karşılıklı yazışmaları var. Sait Faik'i annıa töre ninde kendilerini anlatanları anlatıyor, ama çok güzel anlatıyor. Sonra müzik var. tdil Biret, Suna Kan, Fethi Kopuz. 1950'li, 6O'lı yıllarda yayrrnlanmış yazılar toplanmış, bu iki ciltte. O yıllar ve ınsanları, benim ıçin öyle tanıdık ki... Belki bugünün okurlarına, gençlerc biraz yabancı gelir, ama gördüğünüz gibi andığım adlar bilinmedik adlar da değil. Sonra estetik diye çok enteresan bir bahse geçiyoruz, 2. ciltte toplanmış yazıları. Orada 1956 yılında 10 Kasım günü yayımlanmış Ataturk ve Sanat diye bir yazı var, lütfen okumalarını rica ederim gençlerden. Çünkü Atatürk'e Adnan gözüyfe, seviyesinde ve cesaretinde bakanların sayısı azdır. Türk aydınları hakkında, mesela Saygılılar ve Saygısızlar başlıklı bir yazı var, tavsıye ederim, gençler tarafından okunmasını temenni ederim. Güzel Sanatlar'a geçiyor, Nuri lyem'ler, soyut resim, tpşiroğlu, Sabahattin Eyüboğlu gibi sanat konuları. Sıyaset bahisleri var. Orada da Maurice Duverger'nin Türkiye ko nulu bir çalışması, ben bilmiyordum, daha önce hiç de fark etme dim, bu kitapta gördüm. Duverger bir çalışma yapmış Türkiye hakkında. Fevkalade Batılı anlamda bir demokrasinin Türkiye vasatında, ortamında mümkün olmadığını, Türkiye'nin komünizme katiyen kaymayacağını, söylüyor. üüşünün yıl 1950; 50 yıl önce komünizm tehlikesi var bütün dünyada. Atatürk'ün bu iki arada çok değişik biri ve şanslı bir teklif olduğunu söylüyor Duverger. Bır Türk rofesörü, Profesör Feridun Ergin una karşı çıkmış, Adnan da onu gagalıyor. Hakikaten ben bugünün Türkiye'sini düşünüyorum, duyuyorum, yaşıyorum diyenlerin hem çok tat alacakları, hem de sahidcn faydalanacakları yazılar bunlar. Bugün alışık olmadıkları, yazık ki hâlâ bır benzeri olmayan bir pencereden, bir farklı açıdan bakacaklar tneselelerimize. Ben önemli de^işiklığe sebep olur diye düşünüyorum, bu yazıların, okuyanlar üzerinde... Hakkı Devrım ılc Adnan Benk, Meydan Larousse Ansiklopedısi'nin Türkçe'ye kazandırtltnası aşamasında birlikte calışmışlar. Devrım, Benk'in kendhi için de bır 09retmen oldu&unu söylüyor ve ekiiyor: E Niçin çok dinlenen bir hocaydı? Ben, Adnan Benk kadar öğrencileri tarafından sevilen pek az hoca gördüm. Benim dostum oldu^u halde, hocam olmakta da hep devam etti, diyeceğim size; ileri yaşlarda dahi, yani 60 yaşın üstünde. Uzun bir otomobil yolculuğu yapıCUMHURİYET KİTAP SAYI 562 Dhılenen bir hoca