Katalog

AckeoloiiMaıılacı Bir patlamanın yaşandıgı alan nerek Samih Rifat'ın kaleme aldığı "Bin Bir Kapadokya" bölümü günümüzle kıyaslama için ilginç bir minenktaşı oluşturuyor. Bu gezginletden biri olan Fransız Charles Texier Kapadokya hakkında "Dünyanın başka hiçbir köşesinde bundan daha açık seçik ve daha ilgi çekici bir doğal olgunun var olduğunu sanınıyorunı" diyor. Yörenin, 150200 kadar yeraltı kentini "Ycraltmda Dünyalar" ve "Güvercinlikler" bölumlcrini Murat Giilyaz, "1 lalk Mimarisi ve El Sanatlan" Berrin Alper, " Kiliselerdeki Koruma vc Onarımı" Revza Ozil anlatıyorlar. Bu bir turistik kitap değil, ancak bölgeye gidecck her tuıistiıı edinmesi ya da ner Türk aydının kıtaplığında bulunması gcreken öncmli bir başvuru kitabıdır. Vaklın kurucusu Niğdcli Ayhan Şahenk'in ülkcsine, Türkiye'nin taıihsel, kültürel, mirasına katkısı olan kitabın önsözünde, "Bilimscl birbaşvuru kitabı nitcliğindeki bu eser, Türk bilimcilcrinin çok yönlü bilgı bırikimlerini, okurlarına yansıttıkları ucğerli bir armağandır" dior. Vakfın bu kitaba üç yılda 300 bin doar harcadığı da olayın ciddiyetini ortaya koyuyor. UNESCO'nun "Dünya Doğal ve Kül türel Mirası" çerçevesinde koruma kararı aldığı Kapadokya (Türkçe ve ayııca Ingili/ce) olan bu kitapla yazılı bir cnvantere kavuşmuş oluyor. Şahcnk, "Bu kitabı armağan ettim, görevimi yaptım" diye artık işin içindcn kolay kolay sıyrılamaz. Bu kitabın her keseye uygun küçük boy bir kopyası çıkarılmalıclır. tngilizce'nin dışınclaki belli başlı yabancı uil lere de çevıilmeliclir. "Kapadokya Ansiklopedisı"nin çekirdeği olan bu kitap aşamalı olarak gercekten bir ansiklopedive döniiştürulmelidir. AŞV, yörede yaiılmakta olan ve kitapta yer almayan ötei aıkeolojik kazılarını, ctnografya ve folklorunu, dinsel gelişmeleri, kuş cennetlerini, bitki örtülerini de izleyecek "Kapadokya Araştırma Ens.titüsü"de kurınalıdır. Böylesine bir başarıyı ancak AŞV gibi ciddi bir kuruluş gerçekleştirip, öteki benzeri kurumlara da öncülük yapabilir. kitabından bu yana yazılmış en kapsamlı kitap. Yazar arkeolojinin sıkıcı ayrıntılarına girmeden okııru aydınlatıyor. Kitapta çoğu kendi kazısındaki bulun tular olan nesnelerin fotoğraflarına yer veriliyor. Buna karşılı^ (,csitli Türk ve yabancı müzelerdeki önemli Urartu yapıtlarından örneklere yer verilmcyişi bir eksiklik. Bunda kitap maliyetinin yükselmemesinin anıa(,landığı sanılabilir. Dağ başlarında kazı yapan Urartu uygarlığı arastırıcı arkeologların gü(,' ko^ullardaki bu uğraşılardan sonra böyle bir kitabı yayına sokmalarının önemi de unutulınanıalıdır. Ernıeni ve Yahııdilerin, Urartularla bağlantıları konusundaki savlann de ğerlendirilmesi kitabın kapsamı dışında tutuluyor. Kral Midas'ın Ülkesi Frigya Yazan: Ertuğrul Algan Yayın: Esbank ISBN: 9759577232 Sayfa: 219 itabın adına bakınca tüm Frigya'nın ve dola yısıyla Frig uygarlığının anlatılacağı sanılıyor. Oysa 29. sayfadaki haritada gösterilen Eskişc nirKütahyaAfyon arasında kare biçimındeki çok sınırlı bir alanın tanıtımı ile yetiniliyor. En azından kitabın adı bu olnıamalıy dı. Bir anlamda "Ankara" başlıklı bir ki tapta nasıl sadccc "Polarlı" anlatılamazsa, çok sınırlı bir alanın anlatımına da "l'rigya" gibi kapsamlı bir ad konulmamalıydı. Burada, yazardan daha çok bi pari^i veren yayıncının ne istedıg'ını bilmeyişinclcn kaynaklanan birsorumluluk sezinleniyor. Yazar kitabın amacını şöyle ortaya koyuyor: "Kitabın içerik olarak ağır bir akademik, tarihsel ve arkeolojik anlatıma kolayca kayabilme ve neticede didak tik bir çalışma olarak karşımıza çıkma eğilimi, çalışmalarımız esnasında en büyükendişemizioluşturdu." Yazar "Kitap aynı zamanda, içerdiği harita, gezi planı ve görsel malzemelerivle, bir türlü tanı tım rehberi olma özeıliği de taşımaktadır." diye ekliyor. l'otoğraf, baskı, estetik açıdan kitap bir "prcstij" kitabı kalitesinde. Ancak, içindeki illüstrasyonlarla bir çocuk masal kitabı görünümüne dönüşüyor. Kitabın, yazann deyiıniyle "tanıtım rehberi" oluşunu anlamak da güç. Taşınmaz Frig eserlerinin gercekten kaliteli fotoğraflarının bulunduğu bu kitap kücük noyda bir yayın olarak düzenlenip basılabilir ve yörede çok da satardı. Ancak pahalıya çıkan luks baskısı ile kitap, bir tuıis tik rehber olarak arazide insanların yanlarında taşıyamayacaklan boyutu ile çeli^ki oluşturuyor. 10 3. Binyıldan Horoztepe, "Çocuk emzircn anne" bronz heykelciğinin iki bin yıl sonrasının Frig yapıtı diye gösterilmesi önemli, bu yapıtın bulunduğu Anadolu Medeniyetleri Müzesi yerine (îordion Müzesi diye yazılması isc sadece dikkatsizlikten kaynaklanan bir hata. Friglcrin siyasal başkcnti Gordion ilc dinsel baskenü Pessinus'un geçiştirilme si ise Frigler hakkında bilgi sahibi olmak isteyen okura yeteıii öğretiyi sağlayamıyor. Kitapta Frig sanatının öncmli buluntularına yer verilmeyişi bir eksiklik. Son yıllardaki kazılarla Burdıır, Antalya, Niğdc'yc kadar genişleyen Frigya 1 laritası, ner giin çeşitli kazılarda ortaya çıkarılan olağanüstü biiluntuların yer almayiiji kitabın en önemli eksikliğını oluşturuyor. Ancak, bankanın kuruluş yöresini tanıtmak amacıyla böyle bir yayına iyi niyetle girişmesi kitabın olumlu yanı." l K l Kapak konusunun devamı. larını da ortaya çıkanyor. Kitabın cn getıiş bölümünü ise "MS IVX1. Yüzyıllar: Kapadokya'daki Bı/.ans" başlığı altında Engin Akyiirck anlatıyor. En turistik dönemin aktarılışında görsel malzemelerdeki ayrıntı zengiııliği, turistik gezilerde kaçan dikkatı ü/.erlerine çekiyor. Cenclde ncrkesçe bilinen peri bacalarındaki kili selerin üç boyutlu gorünümleri, oyma *• ÜtPADOKYA yapılar ve mimarileri, bazı anıtsal kilise ccphelcTİ açıklanıyor. Anlatım ve kilise lcrin labaka çizimleri ile yöre, okura daha iyi anlatılıyor. Mctiıı Sözen, kitapta "XI. yy vesonra sı: Selçuklu ve Osınanlı Dönemi" döneminı anlatırkcn, Anadolu'ya göç eden 'l'iiı klcrin yeni kent kurma ycrine, kıırulanlara yerlcşme vc düzenleıııe yolunıı yeğlcdiklcrini, cami, medrese, zavıye, türbc, han ve hamam fklccliklcriııc dikkati çekiyor. Yörcnin taş ııstalıgının görkemlı eserlerı ılc yapılmış kervansarayla rı da aıılatıı kcn, Kayseri Ağırnaslı Sinan bin Abdiilmennan'dan (Mımar Siııan) söz etmeden dc geçemiyor. 18. 19. yüzyılda yörcyc gelen yabancı "scyyah yazar"lann kitaplanndan esinle Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı Yazan: Altan Çilingiroğlu Yayın: Yaşar Eğitim ve Kültiir Vakfı ISBN: 975693400x Sayfa: 171 an yöresindeki Urartu Uygarlığı.Türkiye'del li tit, Frig uygarlıkları kadar bitinmez. Yazar, bu olguyu Urartu hakkındaki yayınların yabancı dillerde oluşuna bağlamakla haklı bir vurgulama yapmış oluyor Van yöresinde Urartu kazıp Ege Üniversitesi'ndc öğreten Prof. Çilingiroğlu'nun bu kitabı I ürkiye'de sadece arkcoloji öğrencilcrine değil tünı aydınlara hizmet veren başarılı biryapıttır. Ancak, Vakfın bunu sınırlı sayıda basım yerine kitlesel dağıtıma dönüştürecek bir girişimdc bulunmasını ve daha çok insana ulaşmasını dileriz. Kuşkusuz bu kitap yabancı dillere de çevrikliği takdirde Türk arkeoloiisinin başarısı yurt dışında da temsil edilmış olacaktır. ı Yüksek dağların dortıklarında egemenlik kuran Urartuların tarihini, son ılların ka/ılnrını da özetlcycn kitap KalasyatranIrak Türkiye dörtgenindeki bu uygarlığın siyasal yapılanmasını, dilini ve va/ılarını, dinsel inançları ile tapı naklarını bir turistik rchberdcn daha çok tarıh ve arkeoloji meraklısı aydınlara an latıyoı. Unlü Kus Urartu uzmanı B.B. Piotrovski'nin birkaç dile çevrilen Urartu SAYFA 4 CUMHURİYET KİTAP SAYI 481