Katalog

Düssel sözcüklerin simvacısı Rimbaud, ki^isel bir parçalanı şın daha da onemlisi yirminci yüzyılın dayattığı maddeci ya nının, yaratıcı birey ü/crindcki yabancılaştırıcı etkisini imlcmiştır hcp. Hcpimiz çcşitlı biçimlerde ruhsal bir çölle karşı karşıyayız, tükcnmiş olan iç kaynaklarımızı yansıtan çorak topraklara toplu bir göçtciz. I lepimiz bir dönüşüm naindeyiz, bılınçlıya da Dilınçsiz. Çoğumuz sanip olabileceğimiz başka kendilcrımizi aramaya çıkmışız C) sayıklamaların ardındaki düşsel ülkeye, o büyücü şamanın döktüğü sözcüklcri toplayarak yüruyoruz. RIFAT ŞAHİNER okuşmuş bıı yaşamın avuçlanna sıkışan duşscl so/cukler Kırılgan gcvnebeklcrınde pajıldayan dc nızlerden çıkmış bir mavı Öylesınc ıçten gelen bir dokuîuş Çığlık, delılık Ab sent'ın tıtıek bederıleıeyığılmışesıık akı şı Sarhoş bırgemı kalktı İımandan salı nıp dııruyor ııvkusıı/ bir ufukra Dalgı ların geçırgen yu/unde sarhoş bir aksam vuruyor kıyıya Bu ıslak gokyuzundebu fiulu, yuvarlak bcdcnı\lc ışıklı bıryu/ Vc bir dc gııncs dcnı/c cklcnmış Sonsu/ luk Sonsu/luktıır bıı ışıktan nahçe, kan çicekleı ınde nasıılaşınib, bıı gunun ayak ızfcıı Zchıılcnmış bu golgc gıbı vıgıl mış Betı bcn/ı atmış bir golge, vorgun Suskıın ve dc ağ/ı kı/ırmış guluuıklcr den Şurdekı sanıılı sayıklanıalaıını h/ıkscl olaıak nuçcklcştıımcyı başaıaıııaınış, o bıırnu r>ıı\ıık ycnı yıtmı jcan Nıcolas Arthur Rımbaud'\ıı tanımlamaya yeter ını bu dı/clei bılınnuv Anıao şııııngeç tığı yolda bıı toz fıı tınabi kopararak, umursam v sahmmlaı la gcçıp gıttı bu kureden Ve sırf şıırdc n kaçtığı ıçın bclkı dc hep son şaıı olaıak kalacak C harlcvıllc'ın hcla kokulu ıç mckânla nndan \a da saat on bir âvınlerının mavı pamııkîıı ve şemsıvılı pa/ar gunlerınden artan bir çnuıkluk duşııyle ımge merdı vuıleı ını uclecck asırlaı a dayayan bir duş kun Açlık, uyuştuıucu, alkol. hepsınden d.ıha kolay tııtuşan bir yoğunlaştırıcı olaıak ımgclemm kımyasal maddelerı tçscl bu kuyudan çekılen bozcuklenn yukıı Ağır bır bederıdır, bıı ımge çuvalı dolanır ayakta rickrrık yuklıı bir bıılut boşaltır ıçındc kı sıı ılsıklam duşlerı Duşler ııykusuz ar ka bahçede rcnklı çığ tanelerıdır Dızılır dururlaı oncc, sonra ısınıp uyurlar yenı den Rımbaud, /aman vc mckân engelı nı yıkıpgeçmış, tıpkı I autremont gıbı ko ku ottak bılınçaltına dayanan felaketlı paıçalanmaya v< volkanık puskuıtmeye parmak basmıştır Ivmc kazanan o lav dal gası hı/Iandırıcı bir kasırga gıbı yırmıncı yu/vılaçaıparakkınlacaktı Kolejlıbırço Luk bıra/ oğıctmenı l/ambard'ın bıra7 da arkadaşlaıının etkısıyle gelencksel sıırın dışlerını bir yumrukta dokmuştu Nc ıl gıiKjtu kı "sıırın ımgelemsel gerçeklıkle yanı oncm oakımından toplumsal olarak a^ıklanan olavlarla kaısılastırılamayacak i(, dunya olayfarıyla ılgılendığını bulgula mak bıı (,(>Liığa dustıı " (s 22) Rımbaud oncınlı bıı ^cy yapıyoımu^ uıbı ı\ır /ıvırla uğraijanların suratına tu kurmıiijtu Bııgıınolsa Btrlm'de, bodrum katındakı bırkulupteyampırıbırgıtar^a lıyor olurdu O ızbedekı clcktrık sıgortalarını attırır, çıplak omu 7iında sıgara sondumrdu Kala balığı voltajla doyurduktan son la da odabina gıderek gcrçck ha yatına, sıırın hayatına gcrı doncı dı Boş, ıssi7, soğuk bır oda Cııı sellığı olmayan bır oda Rımba udgıbı Onun kadınlara duydu ğıı ıfgı onlann pıslığıyle, crkcklc ıc duyduğu ılgı ıse onların kaba Iık ve acımaMzlığıyla ılgılıdır, yokba cınsel lıkle değıl Verlaıne'le bıle bır deney mal /cmcsı olarak ılgılcnmıştır Benkımn aıle ıçı dcngcsını altust cdcrck, ıkıncı sınıf bır şaırın nck yararlanamayacağı kahınlıöın dı/gınferını gevşetmeye ıtme ısteğıydi o da Verlaıne ın lcubursuz kulağı, şıırının saydamlıgı onemsız bır şaırın cn bulun ma7 odullcrıydı tstedıg'ı kadar duyarlılığı nı /orlasın ya da duyu algılannın du/enı nı bozsun bu kahın, delı bir şaman olanıaz dı Rımbaud ıçın sanrı bır gormc yoluydu tmgeleme dayanan tum buyuk şaırler gı bı "Cehennemde Bıı Meysım"de, evren bankı şaırın ıçındc yaşar Canavarlar alayı, kara nıclcklcr, olu runların yol gostcrıcılc rı ılk ornek tablolar, cınsel olanaklar, gu zcllık, sakatlanma geçmış ve gelecck dun yaların goruntulcrı bılınçaltının coğrafya Miıda ycr alırlar Anncbinın amamız seıtlı ğınden, Parıs'u kı ılk hapıslık hayatına ka daı a\laklıga ovgu duzen bıı yaşam Hoy lat bıı nclcs alıp vcımc, kırlı bıryuzc bo guıcrck kusmak ıcındckı so/cukJcrı Vcrlaınc'( "Flımın tımağı go7iımdcn nc kadar ıızaksa çalışmak da bana o kadar U7ak Bcnım ıçın boktan bıı şcv ' clıyeya /ar bır keresmdc Bcnım gcrçcklcn bok vcdıgımı goııııııc nc kadaı ucu/a bcslcn dığımı anla\acaksın " (s 255) O mınccllı öın sıradanrığından degıl evrensel bır boş bog.ı/lıktan so/ edıyordu aslında Ruhsal ulkcsinın topıaklaıı Maıs'a kadaı u/anı voıdu bclkı dc bu vu/dcn Rımbaud o buyulu sımyacı, ımge ıplı gıyleoylcbıı gokvu/ıı dıker kı soluk alıp vcıdıkçcşııı oİLiı hcı vcı Boyaüzvıkıkclo kuk bıı duvaı, bıı bıııanın koı bır vuzu, ıl gısı/ duran hcıhangı bır şcv () hcp bır şcyk r roplargo/uylc 'dor meksalt suıeklıolaıak geıı almak dcgıl de nctlcnmcycn bıı hıısızlık taızıdır 1 lcnı sc^lcn hcm ınsanlan yağmalayabılırsmı/ lnsan go/unc ılı^en hcr şcyı kcndınc mal cdcbılır, cııibcl bıı du/lcmdc otu/bıı çdk nıckıstemsı/bırımgcylcscvışmcııın yolu dur Şıır ışlcvı bakımından bu ıkıncısınc \d kındır lnsan scçtıöı hcr kadın ya da crkc ğı ıçselleştırebılır Rımbaud'un dıırumıın daysa belkı heı ıkisını clc (s 27) Delılık gcıçck bıı ycrtlıı Bıı ıuh duıu mudur ama aynı /aman da bır ycrdıı dc Olup bıtenlcr farklı bır hı/la yanlış bır sı rayla olur ve /amandan bağımsı/dıı "jaıı ler çoğu /aman ocvı zıyaıct edcılcı Bıı dc lılık satm alırlar zamandan, hcr şcyın ycrı nı değıştınrler bır ha//ı boğmak ıçın Jeremy Reed'den Arthur Rimbaud'nun yaşamı: Sayıklamalar l K Şlrsel DeHHk Kasırgası Pencerenın saçaklaı 111dan dokuluyordıı akşam Duş gucunun bılcylcdıöı yıldızlaı saçılmıştıyeryu/unc Go7İcrınclcçılgın bıı ınıltıylc delı bır kahın asıyoıdu ıcındckı ıibancı karanlığın ıçınc Ay buyumuştu ve eskı (.ebetlerı yıkıyordu karşı tepcde Yır tık hccclcr bır bır salınırkcn ruzgârm avu!jıırscl delılık kasırgası bır iç cunda, gccc olup olup dırılıyordu Susdcvrım gerektınr Dış dunyayı kunluk O ncşclı bakırelerın ılık kokusıı bctımlcmcyı yaratının tek on na bulaşan şarkılar, bır sanrıdıı yuıeklerı culu sayan şaırler ıç mekâna uç deşeleyen Şeytan doveı ehndekı balyoz ak uzere navalanmak ıç gc la o uyusuk mısraları, karı yurur kâğıda Vc ıçın g ç sjır kâgıttan bır huc redır rcklı hızı hıç yaratamadan yaşarlar Sıır arışbılım gıbıdır Fıi7e Rımbaud her yerı ateşe vermek ıçın gcl lumbuzlarında gerılı duran yu mıştı Zıhnı kâğıdı vakıyoı, kâgıtta delık rcklerdc bekler tetıkte Ve bu lcr açıyordu, ımgelcrı ormanda ın adımlar yuzden dc şııı, ıç mekânmyıldız la yuruyup avını arayan buyuk kcdılcrın lararası takımadalarına hrlatılılksel açlığını taşıyordu mış bır fu/edır "Parnas'cılara saygı duymak bıı yana Boylesıne enerıı yııklu bır evrenı ıçındc Rımbaud binırlılıklarından dolayı onları taşımak bcdensel bıı acıyı arzular sankı kuçunısedı^ını açıkça bellı ctmıstı (xıp Verlaıne'le gırıştıklcrı Alman usulıı bıçak pcc, Mcndcs, Hcrcdıa, Banvıllc, Blcmont, kavgalarında bırbırlcrının yu/lcnnı vc bo Valadc gıbılerının Rımbaud'un dehasın 1 ğa7İarını doğrarlar Ikı delı sırf daha son dan hıç etkılendıklerı talan yoktu Onu ra barışmanın zevkını tatmak ıçın vahşı şeytan olaıak goıuyoılaıdı Leon Valade, hayvanlar gıbı bo^uşurlar \ lcr şcy ıçgudu Vcrlaın'ın koruduöu bu mavıgozlu, kırmı scl bır ayın gıbıdır, yaşadıkları sıradi!}i cın/ı yıızlu, buyuk cllı ayaklı oölanı Bılgınlc sellık de cabası Bedensel ve ruhsal olarak rın arabinda bır şeytan' olarak tanımlamış kemırırler bırbırlerını adeta tı Onların o koklu, on ıkı hecelık dızclc Rimbaud, cınsellığı bcdenındekı acıyla rını yok etmek ıstcycn o zıpçıktının toz ol ıçsclleştırmı^tır 1871 baharında Pans'c dugunu gormck onları scvındırcccktı gozukara kaçışların bırınde ır/ına geçılRımbaud yu yayımlamak gıbı bır nıyetlc mıştır rı de yoktu, /ınınsel bıı çole burgun etmış 'Komunculer ordubuna yazılmak ıste lerdı onu, daha sonıa gerçek bır çole sur dıgı, aynı zamanda da unsellıgı mcrak ct gunluğc donuşecektı bu ' (s 59) tığı ıçın Pans kışlalarının bırının çevrcsınRımbaud, uyııştunıcu açlıöı çeken huc dc dolaşarak buna kendı çanak tutmuş relermı esrar ve afyonla doyuruyordu olabıln ()nu govdcsını satmak îbteyen bır "Lchennemdc Bu Mevsım"dekı 'Kotu sokak çocugu sanmış olabılırler" (b 37) Kan' kcndı kanıvdı Lksıltıh vc çoğu kcz Bu dcncyımlc "Lc (.ocur Volc" şıırı çıkar, kapalı şıırlcrınde, uyuşturucunun ve sıırın bu olayın açtığı ruhsal yaraysa şaırın, toyarattıjJı sayıklama durumundan gelen bır rensel nuyıınun baöıcılık gucunu taşıyacak şey davul gıbı gumbuıduyoıdu ve bu ^ey, olan ^urlcrıylc toplumdan ocunu alma nı ımgeler bîllurlabip okura bır uçagın pcn vcttnı kamçılamıştır Parıs'ı vayılıp yatmış ccrcbindcn gorulcbılır ara/ı değısıklıklerıbır fahışe olarak betımler "L'Orgıe parısını seyreder gıbı, doöa gorunumlerının cnc"dc kendı fızıkserçcıçeveleıını kırıp yıldızsal bır parlaklığa ulasmabinı hatulatıyoıdu Ly pı\ yurekler. pıs kokulu ağızlar bankı tllummatıon d<\ Rımbaud saıırıvı bır Daha (,abııh tşlcym, ıjlrcm, ağızlar1 \arap j« uzıluyusuhlara, şu masalarda gormc yontcmı olaıak kullanır Duyu dc Vtançtan endt gfmeklertntz, ey Gahpler' neyımlerının dış dunya aracılığıyla yorum lanarak akl ı ııvgunlaştırılmasından oncc Daha kotusu dc v aı lnsan Rımbaud un bunlaıı luhun içscllcjtıımcsmı saglavan o kcntlı kcndısını nasıl çJdırtıığını hısscdı bcs yukscklığını burdurmck, binırlcı uzc yor rınde ateşleyıcı bır etkı varatır Vc sıır gok sel bır kesırte bır mctcor gıbı rıını la/lalık Çunku dı$ı\onunm kadın karnuıı, Korhuyoruınuz oııdan, bu çırpınış daha laıından arınaıak, bıı ,ıtcş topu gıbı raık lı bır /amanbal bovuta gomulur 1 ıpkı 13 Bır haykıri), hoğuyor enık surunuzu yy Aıem ^anı Rıımı gıbı aşkın bıı kahın Goğsu uzermde, knrkunçbırhaunçaltııı liKİc saır, ınsanla Tanrı arasındakı duvarı da yıkar Runıı 11ın gızcmlı ıllumınatıon laıı Rımbaud'da buluı karşdıgını Ikısı dc du Sıırın volunda yı^ılmıs koca ağızlı atık yumların sarhoşluöuyla doöruyu gormc ları supurmelıydı a\aklarının ucundan gucıı ka/anmay.ı çalışan saırlcrdır Bu ofkc kohncmıijlıgc lortulasmıs koı kaklıga, :511ı ııı gokyu/unc tuıı<.mıs akbabaIllumınatıon simyanın işlerınc gondcr laradaırdı VconunsıırıBaudlaırc'ın, Ncr meleılc doluduı, bcn'ın yuceltılmib, lulıa val'ın 1 atıııcmont un, bıra/ da Verla donuşumu ınc ın şıırı dışında tck başına butun bırça "'ju kar pırıltıları şu ycşıl dudaklar şu ğın pt>ctıkabinı boğazlauı. buzullar.şukarabayraklarvcşu mavı ışın " Ruha ruh olacaKtır bu dıl, her şeyı, ko lar ve şu kutuplar guneşinın kı/ıl koktıla kuları, scslcrı, rcnklcrı dusunccyı bulup rı aıabinda onunla bıtlikte çııpındığımız çık.ıran duşunceyı o/etleyen bırdıl Ken vabah Cucutı ' (s 69) Buradakı dencvım dı zamanında evıeıibel 1 uhta uyuyan bır yı Rımbaud'un sımyasal geccsı "Matınee ğın bılııımc/lığı tanımlayacaktıı şaır " dı d'ıvresse"ın dekıne (Esrıldık Sabahı'nda yordu Dcmcny'ycya/dıöıbırmcktupta (b kıne) benzer 47) "Yaratalım dıye a alabtldığıne katıkuz a$ ktmızt, lyılık vc kotuluk ağaanı karanlığa gom mck, zorha durustluklcrı surgunegondermtk sozu vertlmıştt hızc Btrtaktm tıktttıtılerle başladı bu vc bıtı yor, bu \on\uzlugu hcmcn clc geçırcmedıgı mız ıçınbıtıyor ışte bır kokular bazgunımda " Rımbaud'un dchası saldırıdan ayrı du şunuleme/ Aşınlıklaı yapıyorsasıırsclbır deneyın paıçası olaıak yapıyoıclu yt>ksa kcndını dcnctlcrdı Onun bılgıyı hcmcn clc gcçırme ıstcöı cstctık oğrctısındckı dı namık deöışıkliK h.ıyranlığıvdı Mcnckşc renklı gokleıı, kaıa bu/u, ycşıl bulutları bulmak ıçın sokaga koşar, ancak kcntın u/crındc çadır gıbı gerılmış soluk mav 1 bır gokvu/u bulur, onı msı/ ınsanlaı la sıradan bır gunun surmcktt olduğunu goıurdu K İ T A P Rımbaud un kadınlara duyduğu ılgı onlann pislığıyie erkekiere duyduğu ıigi ıse onların kabaiık ve acımasızlığıyia iigilidlr yoksa cınsellikle değıl verlaine le blle bir deney malzemesi olarak llgllenmlstlr SAYFA 8 C U M H U R İ Y E T S A Y I 47 S