Katalog

Günel Altıntaş'ın, bunca yıldan son ^iirlerını kitaplaştırmaya karar vermesi, doğrusu ccsarct orncğı bır tavır. Çünkü ^ıir en çok değışim gosteren yazm turu. Gününde, döneminde yayımlandmayan şıırler, kitapları için çoğu kez vakıt artık çok geç oluyor Gunel bu rıski gö>e alarak yayımlamı^ Sevdalı Nchir'i BEDRETTİN AYKIN ımı şaırlcr vardır 5 lOşıırkıtabı yavımladıkları halde pek adları nıfmmez Kımılerı dc vardır, şı ırlerı kıtaplaşmadıpı halde şaırlıklerı ka bul gormuş adlaıı unlenmıştır Şu anda anımsadığım ıkı addan buı 1 lalıl fbrahım Bıhar, otekısı Guncl Altıntaş Halıl lb rahım Bahar o guzehm şıırlerını kıtaplaş tırmamakta dırenıvor Dahası yazmayı surdurduğu halde, dcrgıleıde de yayım lamıyor artık Ne denır, karar onun, say gı duymak gerekır Ne kı, yazar sozluk lerınde bır \ talıl Ibrahım Bahar adı var sa, şıırlerı dergı sayfalaı ında, dosyalarda yıtıp gıtmemelı, l u r k şıırı onun ıırıınle rınıden yoksun kalmamalı dıvorum llsı lenecek bıı yayınevı olmalı bır verlerde Sevdalı Nehir Kurdakul'un "ŞaırlcrVe YazarlarSozlu ğu"nde "Evrım, Otağ, Ağaç, Yelken der gılerınde yayımladığı şıırlerındc (19611966) gcrçckustueu eğılımler ta şırken, daha sonra gerçekçıtema , ları ışleme başladı saptaması de Y karşılaştım Demek kı Altıntaş o » donemde şıır yayımlamaya başla vanların pek çoğu gıbı toplumcu gerçekçı akım doğrultusunda de ğıl, ıkıncı yenı akımı ctkısmde şıır ler yazmış başlangıçta Bu arada bcn, Şukran Kurdakul un ger çekustucu eğılımlcr' tanımla ması ycrıne, ıkınu yenı eğılı mı' tanımlamasını yeğ leycceğım Çuıı ku Altın taş'ın o don e m • 11 r 1 e ; Günel Altıntaş'tn şiirleri K Geç kalmış bir Ilk kltap Guncl Ahıntaş'a gılınce, 1960 tan bu yana ya/dığı deıgılcrde yayımladığı şıır Ierı 1977 yılı sonunda "Sevdalı Nehır" adıyla kıtaplaştırdı Sevdalı Nehır den once, aforı/malarını "Değınmclcr" (1973) ve "Cınsel Sozler" (1978), fıkra ve anekdotlarını "Fındıkkıran Sozler" (1991) vc "Manlyn Monroe Gıbı Karım Olsa " (1991) ve hazı rladığı yazım kılavuzunu "Nasıl Yazılır Nasıl Yazılmaz" (1997) adlarıyla kıtaplaştırmıştı Altıntaş şıırlerını kıtaplaştırmada ne den bu kadar geç kaldı^ Bu gecıkmenın nedenı ne olursa olsun, Gunel Altıntaş benım ıçın oncelıkle bır şaırdır Şıırı yetcrı kadar cıddıye almamış olsa bıle LA ten kendısını yakından tanıyanlar, onun hıçbır şcyı ycterınce cıddıye almadığını da bılırler Ben yıne de yaşamı boylesıne tı'ye alan Altıntaş'ın o alaycı maskesının altında gızlemeye çalıştığı derın bır hu zun olduğunu sanıyorum Gunel Altıntaş'ın 40 yılı bulan şıır se ruvenınde zaman zaman duraksamalar ve kararsızlıklar yaşadığını goruyoruz Hangımız yaşamamışızdır kı Çunku şı ırın ne bır okıılu, ne de değışmez bır şan lonu var Bır şıırını "Şıır yazmaktan vaz mı geçsem ' (Aşırma s 33) dızesıyle bı tırıyor Bu ıçtcn, yalın bır acıklama, o ka rarsızlık anlarından bırınde oluşan bır duşunce Gerçekleştırılmcmış, yaşama gcçırılmemış de olsa duşunulmuş Insan kendını anlatma gerccı olarak snrı sccmışse, başarılı bır şıırsel soylem kurabıl mesı ıçın retorık donanım yanında dı rcngen bır tutku da gerekıyor Çunku şı ıı, tutkulu dırençlı bır ışçılık surecı so nunda yaratılabılıyor Yola bırlıkte çıktı ğımız pek çok arkadas boylesı bır tutku ve dırcnçtcn yoksul olduklaıı ıçın koşu yu surduremedıler Kararsı/lıklarına kar şın Gunel koşuyıı terk etmcyenlcrdcn mantık çızgıs>ını 7orıayan sur realibt bıı dıze ye rastlayamadım Ayrıca, Gunel'ın ılk şı ırlennı yayımladığı, adını duyur duğu dtrgıkr aıasında, Nısan 1965'te yayıma başlayan Soyut' dergısı nın anılmadığını goruyoruz Oysa Gu nel, şıırlerı ve yazılarıyla Soyut'un yazar ları arasındadır Sevdalı Nehır'ı okurken, kıtaptakı urunlerın u/un bır zaman dılımı ıçınde (1960 1997) oluştuğunun gozden kaçı rılmaması gerekıyor 'Bugun boyle şıır yazılmıyor' ızlenımı veren kımı şıırlerın, gerçekten bugun yazılmadıgı unutulma malıdır r ındc Altıntaş şllrlnde duraksamalap 40 yıllık bir şlir serüvenl tlk şıırı 1960 Varlık Yıllığı'nda yayım lanmış Demek kı elımızdekı tek şıır kı tabı, 40 yıllık uzun bır zaman dılımının urunlerı Gunel Altıntaş'ın şıırı boylesı ne uzun bır surede hangt evrelerden geç mıştır, bugun ncrededır? Bu sorulara ya nıt aıarken zorlandığımı belırtmelıyım Yazık kı Altıntaş'ın şıırlerı altına taıın de koymamış Araştırmalarımı surdururken, Şukran CUMHURİYET KİTAP SAYI 475 Bclırlı şıır akımları ıçınde yer alarak ukıs yapan kımı şaırler, zaman ıçınde rarklı yonsemelerle, farklı bır şıır anlayı şına yonelebılırler Bu tur yonelışler ge nelde şaırın dunya goruşunun, toplum sal olaylara bakışının değışıme uğrama sının, şıırıne yansısı olarak gerçekleşır Altıntaş'ın şıırı boylesı bır değışımın or neğı Bu bağlamda akla gelen dığer ıkı UL ornek olarak Kemal Ozer ve Ismet ()zel adları anılabılır Bır aydm olaıak şaırın, dunya goruşu doğrultusu ve sınıt bılıncı ıçınde top lumsal savaşınıda yeıını almas>ından da ha doğal bır davranış olama/ Ancak bu yer, şaır kımlıgı goz ardı edılmeden sap tanmış olmalı şıır bu saptamay a da se çımde dıyet olarak vcnlmcmuı NL ya zık kı, çoğu kez uygulamada bu gcrçek leşmıyor Katı toplurnsal gerçeklcrın dı le getırılımc kaygısı, şıırın estetık ıstem lerınden odun vermcyı kaçınılmaz kılı yor Sonuçta şıır buyuk olçude nıtelık yı tımıne uğruyor Gunel Altıntaş'ın toplumcu gerçekçı donmıne aıt şurlerınde de yer yer bıı du şuşusaptıyorum "paraparayıçekerder dı babam/ aç kafdım zaman zaman vc kırk sekı/ saat/ cvc lokma gıımedı nıığ deme lokma gırmedı/ yoktu ayakkabı mın altı da (s 24) ]y parasız adam, ışsı/, kımsesız adam ey (s 42) Hurrıyet1 dı yebağmyorum/ Budala1 dıyorsundur terek (s 46) îsyan sandılar ozgurluk kı pırtısını/ anlatamadım bı r turlu derdı mı/ bır delığc tıktılar sonunda benı (s 50) sekıp gıderken kurşunlan terorıst lerın/ mıh gıbı aklımdayken yoksulluk/ ruşvet kaçakçılık başbakanın demeci (s 74)" Orneklcrındcgorulduğugıbı, şı ır dışı somut gerçekltkler nıtelığını, şıır sel ozunu zayıflatıyor şıırın "Yaz koca Ikincl Yenl'den toplumcu gerçekçl şilre herıf, yaz/ kalemını sıvrılterek/ kclımc leıı yuvarlayarak/ afışler gıbı haykıra haykıra/ el ılanları gıbı uç beş kışıye/ so/lukleı gıbı baş vurulmak u/ere/ anlat ışte, her şe yı anlat/ anlat on lara (s 35 36)" dı zelerındc dc apaçık gorulduğu gıbı top lıımcu gerçekçı şıırın anlatmaya, bılgı lendırmcye koşullandırmasıyla, Gunel AJtıntaş şıırı yenı donemınde omu/Iarı na taşıyamayacağı bır yuk alarak, kendı sını şıırın dışına çıkaran yanlış bır yonc suruklenmıştır Gunel Altıntaş, antcnltrı yaşamın her alanını, her boyutunu tarayan bır şaır 104 sayfalık yapıt, "Sevdalı Nehır", "Ve", "Hançer" adlı uç bolume ayrılmış kırk beş şıırden oluşuyor tlk ıkı bolum dekı şurlcrın, toplumcu gerçekçı done mıne aıt urunler olduğunu sanıyorum Hançer adlı son bolumde yer alan dokuz biır, soyutlamaların ağırlık ka/andığı rarklı bır soylemle dıkkat çekıyor Bu şı ırlerın ıkıncı yenı akımı etkısınde oldu ;u ılk donemıne aıt urunler olduğu an aşılıyor Ancak aklımın başarılı ornek len olduğunu soyleycmıyz Sevdalı Nehır'ın ılk şurı "ünsoz" yır mı ıkı sayfaya yayılmış uzun bır çalışma Gunel Altıntaş'ın ozyaşam şurı olarak bakılabılır ünsoz e Butun u/un şıırler gıbı, şıır dışı salralar taşısa da, Altıntaş ın en ozgun çalışmasıdır dıyebılırız Top lıımcu gerçekçı doncmının urunu oldu ğunu belgeleyen anlatımcı bır soylemı var Yasaklarıa kuşatılmış ası çocuklu ğundan ergenlığıne, delıkanlılıktan yaşa mı sorgulayan yetışkınhğe, korkunç bır yoksulluktan tanrıyla nesaplaşmalara uzanan bır uzun şıır Farklı ızleklerde gezınen bırçok şıırın, bır tck başlık altın da toplanması olarak bakabılırız bu ça lışmaya Erotızm Gunel Altıntaş şıırının onem lı ızleklerınden bırısı, bellu de en onem lısı Yapıtın " Ve" adını taşıyan ıkıncı bo lurmınu oluşturan dokuz şıır somut ero tızm ızleğının urunlerı Ancak erotızm, Altıntaş şıırının yurumekten usanmadığı bır ızlek Yapıtın ılk bolumun de dc rastlıyoruz erotik dızelere Cınsellık yaşamımızın her alanını etkıle yen, yonlendıren yadsıyamayacağımız bır gerçeğımız Bu den lı oncmlı bır olgu sanata da yansıya yacaktır doğal ola rak Ancak, sanat sal gerçeklık, doğal gerçeklun so yutlanarak estc tı/eedılmesıso yutlanarak estetıze edılmesı sonucu oluş tıığuna gore, ero tı/m ed estetıze edılmedıkçe bır sanat yapıtına gereç olamaz Bu nedc nlc dırkı.şıırdeero tızm, şaır ıçın tehlıkelı bır ı/lek rır Çunku bayağı lığa duşme, şurı yıtıı ne tuzakları taşır çınde Altıntaş'ın "eğılıp kokladım ama ılkın / tokmaklamaya tokmaklaya sonra / ezdım yağını çıkardım (s 75),bır alcvdı lı gıbı U7akması etımın / harıl bır tok tokmağı andııması / dı sonra kapını ça lacak olan / sana tutkunluğumdan dcğıl mı / ey unlem ışaretı ey karnı yarık / gı dışlı gelışlı bır yol gıbı u/anışın / karanlık bır kıl perdenın gerısınde (s 76) za manlardan gelgıt zamanıydı / gıttım gel dım gıttım geldım / dur1 dıye haykıııyor du, uııı, dur 1 / dtırmadım, gıttım gcl dım (s 77), Baban da seyrettı Vcnus tc pesınden / gorduğun sık ve koyu orman ları (s 79) vb oneklcrde gorulduğu gı bı, tuzaklardan kaçamadığını goruyo ruz Kımbılır, belkı de bılerek duştuğu tu zaklardır bunlar Dıkkat çekmek, ılgı gormek ıçın ıstekle duşulmuş tuzaklar Ancak boylesı bır ılgı nercyc taşıyabılır kı şıırP Gunel Altıntaş kuşkusu/ ıkıncı yenı şıınnden kazanımlarını butunuyle sılıp yoksayarak, elı boş donmemıştır toplumcu gerçekçı donemıne Ilcuıcı yenı şıırının belırgın ozellığı olan ımgeyı taşımıştır toplumcu gerçekçı şare Ancak, boylesıne değerlı bır deneyımden yeterınce yararlandığını yenı ızleklerıne ıkın cı yenı soylemını başarı ıle uyarlayabıl dığını soyleyemıyoru7 Ikıncı yenı hareketıne yoneltılen butun olumsuz eleştınlere karşın, şıırınıızın bu akımla bır ıvme kazandığı, nıtel bır sıçrama gerçekleştırdığı gormczlık ten gelınemez Bugun nc toplumcu gerçekçı şıır, ne 60, ne de 70 kuşağı şıırı dunku yerınde îmgenın, eğretılemenın şıırsel soylem ıçın olmazsa olmazlığı, şıırı surduren yaşlı, genç butun kuşalclarca kabullenıl mıştır 80 sonrası şurımızde gorulen çı ta yukseltısı, bu kabullenışın, ıkıncı ye nının gunumuzde de suregelen etkısı nın gostergesıdır Gunel Altıntaş'ın, bunca yıldan son sıırlerını kitaplaştırmaya karar vermesı, doğrusu cesaret orneğı bır tavır Çunku şıır en çok değışim gosteren yazm turu Gununde, donemınde yayımlanamayan şıırler, kıtaplan ıçın çoğu kez vakıt artık çok geç oluyor Gunel bu rıskı goze alarak yayımlamış Sevdalı Nehır'ı • Sevdalı Nehir / Cuncl Altıntaş / Seeçme Kıtaplar / 104 r SAYFA 15 Altmtaş şiirinin Heklerl Yaşayan Ikincl yenl f Erotik bir şür