Katalog

r Legaey, 1941) Açhk, savaş ve nehetm vcryıı/ıınıı sarmasından sonra, ınsanlara, kendıletıne kalan mııası anlatan bır me sa|in bulunması gcrekıp gerekmeyeceğı nııı yanıtını aıar Ruyalar aracılığıyla relapatık o/ellıkler kazanan huxley bılıntıylc cskı, bılınme yen çağlara, ersanevı kıtalarn gıder tlk ke7 Eflatun'un bır dıyalogunda geçcn cfsanevı ana kara Mu'nun kendıne ozgu, eş sız, nefes kesen gu/ellığının gorkemlılığıy le bulıkte gıttıkçe aıtan gucunde bır çu mmuşluğu dc taşır Polıtık bır olgıınhığa erışen somurgcsı Atlantıs'ın konumu dı renışlere ve ıntılallere nedcn olıır Ayak lanmaları bastırmak ıçın kullanılan zorlu şıddet her ıkı ulkeyı de yok eder, tum ın sanlığın kazanımJarıyla bcrabcr tamamcn sulara gomulur Ancak kadun bılgı bırkaç rahıplc bırlıkte yıne yok olmaktan kurtul muştur Kadım bılgıyı clındc bulunduranlar bu nu kendı çıkaıları îçın mı, yoksa ınsanlı gın gelışımı ıçın mı kullanacaklar1 Tele patık bağlantılar, zıhımel ılışkıleı bu so runun yanıtını arar Kıtap taşızmın yukseldığı ve butun dunyayı tehdıt ettığı 1941 yılıntia ya?ıldı ğından antı komunızmın butun ozellıkle rını taşır Dıışman olarak nıtelendırılen komunıstlerın suıeklı eylem ıçındeolma ları, Asya'da /afer kazanmaları, Avru pa'da yuk:>elışe geçmelerı ve ustelık Ame rıka'da da başarı ka/anma olasılıgı yaza rın romanında bu konuya değınmesıne neden olur Yazar antı komunıst olmas>ı nedenıyle bu ozellığını kıtaplarına dd taşımiştıı Bu nedenle sosyalızm karşıtı propagandayı kıtanlarında yansıtmaktan çekınmemış tır Ikız Yıldı/ (Double Star, 1956 Hugo odulu) adlı romanında bunun orneklerı nı bulmak mumkun Ornegın "beyın yıkama" deyımını komunızmden kalan bır deyış olarak gostermekte bır sakınca gormuyor Psıkolojık baskı ve hzıksel ışken teyle kurbanın bılıntını vc kışılıgını dc gıştıımek amauyla uvgulandıgını soyler Daha sonra bu yontemı değıştırerek bey nın on loblaıına bıta/ kokaın enjekte et mekle de aynı sonuca varabılcccğını ya zaı Komunıstlerın ııstun îeknolojıyı kulla naıak ıla^la beyın vıkama yontemlerı gelıştırerek onderın buyruklarını ıtırazsı/ ymasını sagladığııu belııtıı lck nartılı, tek şcflı, lıdeıın ru r şevı bıldıgını, kıtlclc ıın suıu halındt ııkçı laşıst amaçlar u£ru na olume gondc ı ıldıgını nedense gorme/ lıkten gLİıı llunlun fki7 Yıldi7'da gorulen antı komunıst ıladelere rağmen romanın ılgınç bır kıırgusıı var Maıslıların dunyadakı ınsanla latanman aynı haklara sahıpolmasınısa vunan Başbakan |olın Joseplı Bonloıte ıktıdatı kaybcdcı Ahlak kurallarının /a manı ve mekanı aştıgmı savıınaıak bu nun hcm ın sanlar heın JL Marslılar ıcin geçeılıoldugu nu, dunyalıla rın u/ayın ck ıınlıkkııiK va Vilmalaıı vı vıl dı/latı ka/an malaıı ı«,ın bu ahlakı kuıalla ıa uyınalaıı ge regını savunuı Muhakktı ya nıltınak ıçin Bonfoıte'ye tı pa tıp btn/c yen uçuneu sı nıf bır oyuntu olan Loren/o ucret karşılıgı onun vuınc geçer ( )nıın haıekı tlerını taklıt edeıkeıı IkizYıldız /amanla onun gıbı duşunmeye de başlar Bonloıet'nın Yayılımu Paıtı'nın pıogıa mı serbest tıtartt, strbest dolaştm, tek yurttaşlık tek paıa bırınıı u/erıne kuru lıı Antakbupaıtıbıı azınlıkpartısıydı ve bırkaç partı koalısvonunun en buyuk fraksıyonuydtı Kral Wıllem'ın ısteğı Bon lorte'nın Mars Yuvalarını bır an once ımparatoıluğa dahıl etmesını sağlamasiydı Gerçek Bonfortc olunce Lorcnzo tamamen bu rolu oynamak zoıunda kalır Ne de olsa uçuncıı sınıf bır oyuncu yerıne hep başbakanı oynamak çıkaru kışılığıne de ters duşme7t{ı Venuslu Marslıveju pıterlılerın Buyuk Meclıs'te temsıl edıl melerını sağlar Azınlıkların haklannı sa vunurken, yabanu duşmanlıgını da gı dermeye çaiışır 1949 da gençlere yonelık yazdığı bır başka başarılı roman Kızıl Ge7egen'dır (Red Planet, 1949) Bılımkurgunun alt turlennden, Uzay ()perası dıye nıtelendı rılen bu roman bılımkurgunun tum ozel lıklerını taşımasına karşın hı/lı bır seru vcnı ıçınde taşımasıyla kımı clcştırmcnler tarafından basıt bulunuı Olay oıgusu Mars'a yerle^en kolomstlerle, dunya tara fmdan atanan yonetıulerın kı^ibel ^ıkar larının çakı^masıyla olusjturulmui; Roma nın başlıca kahıamanları ıse okullu ıkı gen(, oğrentı tnsanlar arasındakı (,ıkar çekışmelerının dı^ında kalan, ama yıne dt. kendılerını olayın ıçınde bulan Marslılar var lnsanlar Mars'a ycrleşırken ılk ogren dıklerı şey Marslıların adetlerıne karış mamak ve hıçbır şekılde onları ıncıtme mek olmuştuı Bu basıt kuıalı ogıenene kadar ılk yerleijenlcr çok acılı gunler ge Buronıanıse\ımlı kılan, UısulaLcCu ın'ın roman orgusu ıcınde pek ctkın ol mayan Bıltune adlı u/ay yaratığını andı ran Maislı yaıatık Wıllıs, olayın gerçek kahramanı gıbıdıı Wıllıs'ın dı^ında sınıf lara ayrılmış ıkı avn tanlı daha var Bırın cısınırolanlaryeraltındayaşayan Mars'ın geıçek sahıpleıı tkıncı sınıt olanlaı ıse Marsyu/tvındt vasa\anlar Marslıvuvar lak kala Wıllıs ısı kııtle halındt tepesın deuç go/uolan bıı hayvan Ayaklarveçı kıntılar gı/lı oldugu tıalde Jerısı kırpıl mış koyunun kısa tuylen gıbı kurkle kap lı bır top halındedır Iopun tam tepesın dego/çıkıntılarınınortasındabıratıklık tan konuşabılıyot Sesı ıriban scsını: ben zıyorvezıplayarak yııvarlanarak ılerle\e bılıyor duçlu bıı hah/ası olan bu yaıatı ğın çıkan heı sesı taklıt etmc yctenegı ıse olaöanıibtuduı Wıllıs çt\ rcsıyle uyumlu, akıllı ve ılgınç olmaktan otc, kelebekle tır tıl arasındakı benzerlığt ko^ut bır mcta formo/dıır "jımdıkı halı bır rırtıl gıbı, bır sure sonra ko/a donemını aijinca gerçek bır Marslı olataktıı Yaratığın ıkıncı AŞA masına geçıs,ı bct ımlc ven bır pasa) yok kı tapta satır aı alaı ında ya/ar bunun boyle olabılcccğını soylcrkcn, bır bakıma nu ld Nlars'ın gerçek sahipleri değışımı okurun hayal gucune bırakmış Mars kolonısınde ya^ayan ınsanlaıa ya i;am unıtclerı Arthuı C Clark ın Şafak Projesı Phobos (llie Sands ol Maıs) IO manındakı nlastık kubbe altında kurulu Poıt Louell kenttnın kuçuk bııeı mınya turunc bcn/er Merke7dekı yonetım bına bindan her yone açılan tuneller uzerınde yerleştırılen bınalar olduğu yerde şısırıl mış, Maıs topıaöından uretılmı^ SIIIKOII nlastık yarım kanarcıklar gıbıdır Bu ka naıuklaı ıkı kat ^cklındedır Bırıncısıon on ıkı metıe çapında sışuılu, sertleştığın de yenı bına bu tuneldcn ıçerı taşınır son ra ıç kabaruk daha kuçuk olarak sjisjirılır dı Dış kabarc ık guneş ışınları altında sert le^mciıi ıçın polımenleştırılır, ıç kabaıcı ğı da ultravıyole pılı ve ısı Iamfjaları ku lutuıdu DuvarlargetelerıdonduruLUsoğu&a karşı otu7 santımlık hava boşlukla rıyla ısıya karşı yalıtılmışlardı Bına sert leştıkfen sonra kapılarkesılırve yerıne ta kılıı Bu bınaların ıçındekı ıç basınç ıse dunyadakınden ancak uçte ıkısı kadar dır Mars'takı kolonının projelerınden bırı, Mars çollerındckı kumlarda saklı mılyar larca ton oksıjenın ınsanların soluması ıçın serbest bıralulmasıdır Phılıp K Dıck'ın bırovkusunden yapılan Total Re call adlı hlniın konusu da yıne Mars'takı oksıjenı serbest bırakmayan şırketc karşı ınsanların mucadelesını anlatır Çok on celeıı teleskopla Mars yuzeyuıde yapılan go7İemIerdc var oldugu sayılan efsanevı kanallar sankı gerçekten varmış gıbı bu rada â,ı so/ konusu edılmış Ya/arın alışkanlık halıne getırdığı sol karşıtı duşunceler bu kıtapta da gorulur 1 clselclerın en çılgıncası ve ınanılmazı matervalı/mdır (s 134) dıyerek, bılımsel duşuncenın temel dayanağı olan bu fel sefeyı bılımkuıgunun bılımsel yonune rağmen ınkâreder Ideolo)ik yonunu yan sıtan lomanlaıı henu/ Furkçeye çevrıl meyen ya?arın mılıtarıst \onunu ortaya kovan Starspıh Iroopers romanıyla 1959 yılında 1 lugoodulunu, l Jrsııla I eCıuın'ın Mulksuzlcı ıgıbısaganaışıst mcsajlaı ta şıyan The Moon Is a Harsh Mıstress ıle de 1966 yılında aynı odulu dorduncu ke/ alır 21000 Yılında İhtılal (Revolt ın21000) adlı romanı ıse Robert 1 leınlcın okurla rını şaşııtıı nıtelıktedıı Bu lomanda yo nuırnı ele geçırtn dını bır lıderın kendı bin ı peygamber olaı ak nıtelendınp şerıata dayalı asktrı bır tuntayla Amerıka Bırle şık Dcvletleıı'nı ytJiıetmesını anlatıı Yı ne asktrı bır orgutlenme modelı ıle bır başka cuntau grubun bu şerıatçı ve faşıst yonetıme karşı mucadelcsı romanın asıl kuıgusunu ofuşturur Sahte pcygambe rın vonettıgı şerıatçı ve faşısr devletın, Ge orge Oruell'ın 1984 adlı lomanını andı rırtasına herkesı go/cten kameraları ve IKI konuşulanı dınleyen gı/lı kulakları vardır Yonetıme karşı olanlaı ı u»e ()rta çağın karanlık donemınılekı ışkentele rıyle meşhur engı/ısyon beklemekledır Bakıre genç rahıbeler pevgambeıın ozel hızmetleııiK sunulnıakta, tınscl ılış kıye /orlanılmaktadırlaı Bu ()rtaçag A v rupa'hinın leodallerıne yasal bıı hak ola rak tanınan, her evlenen genç ki7in ılk ge cesını bu derebeylerıyle geçırmelerınc ben7emektedır Dığertaraftan cinsel ılış kınııı ancak dını amaçlarla vapılabılece ğını empo/e eden yonetımın bunu sııf askerlerı saldırgan bır kışılık edınmelerı ıçın kullandığını ya/ar bır kahramanına şoyle açıklatır "Seksı ınsanların elınden al, yasakla, kotu gostcr, sadece dını amaç Ia yapılabılmesıne ımkân ver Bunu bas kı altında tutulan sadızm duyguları uze rıne sal Sonra halka nefret edebıletekle rı bırfedaı bul ve rahatlamaları ıçın oldur melerıne go? yum tşte bu metodıı mus tebıt lıderler uaha 'psıkolo]i kelımesı bu lunmadanyıllaronceuyguluyoılaıdı Ba şarıya ulaşan bır yontem " Yonetıme karşı mutadele eden dığer tuntaeı guçlerın tum mucadcle yontem lerı ıse telepatı ve medyum O7cllıklerı ta şıyan ınsanlara dayanmaktadır Bır başka ılgınç nokta ıse romanın ya7arı mılıtarıst yonunu yansıtmasıdır tnsanların hcmen nensı askerı bır /ıhnıyetle davıanmakta venu7ihnıyctı kutsamaktadır Sahte pe> gambcre kaışı mucadele veren halkın adı bıle geçmemektedır 1937 yılından ıtıbaren gerçekçı doöal bılımlere dayalı bılımkurguvu tercıh eden |ohn W C ampbell'ın yonetımıne geçen unlu Astoundıng Stones of Super Scıen te deıgibinın baş yazarlarından sayılan Heinlein fantastık oğelere ırıbaretmeme sıne karşın Menhtt Panık (Puppet Mas ters 1951) adlı romanında uzaylıyaıatık laı sankı bır korku ge/egenınden kaçmış varatıkları andıııı Paıa/ıt olarak nıtelen dııen bu yaratıklar msanınsırtınakenc "i bı yanışmakta ve tum bılıncıne egemen olmaktadır Bu varatıklar havadakı atmosfetden dcgıl de ınsanın vucudundakı oksi]enı kullanmaktadıılaı Paıa7itleıı getıren u/ay gemısı ıse tıpkı Arthur C C larke'ın Rama romanında betımledıgı, Rama'nın ıçındekı yapılar gıbı tek parçalıoluşudur I liçbır eklemt ytiı yoktuı Paıa/ıtleıın gelış nedenı ve dunyaya hakım olma dı şında amaclaıı pek net bıı şckıldc anla tılma? Belkı de çevırı sorunundan kay naklanan bu nctsı/lık okuı u tatmın etmc se de u/aydan gelen yaratıklaı teması bı lımkuıgunun ılk donemlerındc çok sık kullanılırdı tlk ke/ ıstılacı u/avlılaıı kul lanan 11 G Wells'ın unlu Dunyalar Sa vaşı'nda (The War of the Worlds) Maıs lılar ınsanlara degıl, dunyadakı baktcrı lere yemlmışlerclı Heınleın'ın para/ılle ıı ıse doku/ gun denılen bır hastalıga ye nık duşeıleı Bu hastalıgın mıkrobu ın sanlara aşılanarak parazıtlerden kurtulu nur Evrcnsel bır tur olarak nıtelenen bJım kuıguyu ırkçı ve mılıtarıst bıı ya/arın elınde okumak ınsanı dtışundurmekten zıyade sadece eğlendırıyor Çunku yanı sı ve O7ellığı ıtıbarıyla bılımkurgunun nu tur ıdeolojıleıce kullanılması Kin uygun bır ortam yaratması pek olanaklı gorul memesıne rağmen, başlangıç yıllarında emperyalıst ve somurucu bır yon taşıdı gı da bır gerçek Robert A I leınlıen bu o/ellıklerıne ragmen yıne de gerçek bır ıısta olduğunu kanıtlıyor Meraklısı için not: 7977 yılında Dun ya Batıyor aaıyla lurh^ıU^tırıkn Ihı 1 otıg l oud Sılcnt adlı roman daha onu /955 \ılutda Çajllayan Yavınları nda ya zanıı adıyızılmahuzın Mavı Olıım adf\ Ia yayımlanmı^tt Ohat Yayınları nda (/ han Dunya Batıyor adlı romanda yazarın adı Robt rt A Ihınlcın dtyc yazılma\ına rağtmn romanın ^cr^ck yazarı Wıl\on lucher olduğunu mcraklısı ıçın helırtme lıytz • SAYFA 17 (baydan geien yaratıklar Sahte peygamberler Türkçede Robert A. Heinlein 1 Merıhten Saldıranlar, (Puppet Mas lers) Çaglayan Yayınları, 1954 2 Merıh'te Panık, (Puppet Masters) Atak Yavınevı 5 U/ayda İlk Oyun (Double Star) ()kat Yayınevı, 1971 4 Ikı/ Yıldı/ (Double Star) Metıs Ya yınevı, 1955 5 21000 Yılında fhtılal, K Yayınları, 1975 6 21000 Yılında İhtılal Oz Yayınlaıı 1977 7 U/avda Kaybolanlar, K Yayınevı, 1974 8 Yenı Dunvalara Doğıu, Yağmuı Ya yınevı, 1974 9 Kaybolan Mıras (Lost Legaty, 1941) Metıs Yavınevı 1995 10 Kı/ıl (îc/egen (Red Planet, 1949) Mıtıs Yavınevı 1996 CUMHURİYET KİTAP SAYI 448