Katalog

hir gerekçelcndirmc ihtiyacını hissetmenıesidir. ŞiddetiiçselleştirmişbirküİHİriin varlıgıdır söz konıısu olan. (»üıılük haya tımı/.ın eıı sıradan boyııtunda, ailede, okıılda, cczaevlcrindc; katlına, 1,ocupı, güçsüze kiiışi yaygın bir tarzdır sjddet. ()ysa, kiiltuıvi dokııva işlcmi:; ijiddct üze riııc açıkça konu^mak ve tartışmak baş.ırılamazsa, tonlumsalsnasal düzeydeki şiddetin smmandırılmaMndan da soz et mek nıümkiin olamaz. Şıınugörmckzorundayı/ ki,siddeti dogal kabııl edeıı bir zıhniyet, toplumsal tlüzcydc sjddct alanlarımıı daıaltılnıası ko nıısııiKİii başarıh ol.ımayacaktır. Siyasal düzeyde sıkça gözlcdiğimiz olaylardan, sivillcrin toplu olarak öldiiriilmcsi vcya hain olarak ranımladıgımız kisj ya da grupların ortadan kaldınlnıası örncklerini ele alalım. Sıvas katliamı, bazı Islaıııi kesimler taralından kubul cdilebılir bir cylcm olarak görülmekte, lıatta "nıadımaklamak" kavramıvla bu katlianı olum ILI olarak dcgcrlendirilmcktedir. l'aili mcçhul cinayetleri isjcyeıılcı i, dcvlet kıılı ramanlaıı olarak görenlcrimizhıılunmaktadır. Kcndilerini solcu va da ulıısal kııı tukib haıckuti olarak tanımlayan örgiirler içindc "hain imha etıııck" bir kurıuıı ha line dönü^nuiştüi". Bu farklı gruplardan hcrbiri, kendisinin uyguladığı sjddct tii rü kendisinc yöncldiği an insan haklarından sozetmcye basjamaktadır. Ana kural, "oteki"nin çihe standarta sahip oldııöıınu ileıi sürmektir. ] lepsindcegemenolan orlak mantık, kcııdi idealleri dogrulttı suııda kabııl edilebilecck şiddcl biçimlcrinin var olduğuduı. Burada şövle bir sonı akla gelmekte: "Yag'ıyla ayakkabı paılatmak için bir in sanı oldürmck" doğm mıniurr1 Nornıal bir insan bu sorııyu saçma ve kabııl edilemcz bulacaktır. ()ysa, "daha yücc" ama^lar i^in, dcğil bir insanın, insan grup larının topluca imha cdilnıcsi doğal vc haklı bıılıınabilnıc'krcdir. Dcınck ki, şid dı.t konusııntlaki asıl sorıın, sac,malıkla onaylanabilirlık arasınıl.ı sınır ^i/ıııc istc £indı, mantı^ında vaiınaktadır Yapılnı.ı sı gertkcn, sınır g/mcktcn, vani ^idılcti amatına bakaıak dcfiLıiciKİİrnıekten vazfîo^nıck \e "lıi«;bir {•orık^vylc" oluınlananıayacak ijiddci bi^imlcri" kataloğunu nıümkiin oldıığunca ^cnişlcicbilmcktir. I7,£er şidtk't konıısıında lıcpimizin üzc rinde anla^tığı ortak bir konscnsüsc ulaijmak, dilinıizdcn (lıi^miA'cn insan hakla rını iilkcmı/d(.'i"i;ı.'inen kılmak istivorsak, "bııhak, ıhlal ıdın cozalandııılsahaklır" ilkcsini muilak kaic^ori ıliizcyinL" çıkarmak j>cıvkmt'ktı/dır. Sıvas'ta insan vakan, faili mı\lnıl tinayctlcr işk'yiMi vc kcntli safından hain tt'mizk'yon bir ve aynı uö riilcbilir vc cvzalandırılabilirsc, ancak o zaman insan haklarının varlı£ından söz edikbilir. RLvnılsıııa'nın makalclcriııdc tariışiıuı sorıınlar, lilkcınizck ^idck'tin sınırlanclırılmasi iı^in söykdıkk'rimizin idcal dıırunı halinc^i'klijji noktada ba^lamaktadıı. Ya ııi, bdirİLMicn kıırallaıa uyan vc islcvlcrini "nornıal" olarak vcrincgctiıcn kıırum ların vedcgeryargılannın sidtlct ürctmcsi dc tctncl bir sorıın olarak öniimiizdc durnıaktadır. l'akaf bizim zorlıığıımuz, bu tarz bir sjddcti tlc clcijtiıvbilecck mo ral rczcrvlcrinıizin tazlasıvla zavıl olması dır. Şiddcli. sccli^imiz idcallerc ^örc rasnir cttif';ımiz, anıaca uv^unlu^u csas aldı ğımız; vani şiddcli kcıulisıylc birliktc diişiinük'n ıınsuılardan kopartarak, tck ba şına ayrı bir kateuori olarak clc almadif";ı mız siirccc, şitklcrin sınırlandırılmasıyla il^ili daha karma^ık sorunlarla ugraşmamız nıümkiin ^ozükmcmcktcdir. Rccıııts ma'nın "Vah^cti Kavıamak" adlıkirabındakı yazıları <>rnck olarak, j>c.lin bizdcki şidtlcti koııu^alını! • Vahşeti Kavramaklnsan Zulmünü Açıklama Denemeleri/ }an Phılıpp Rc~ ı'intuıiıi/{.cv l'jıdvrAtcşıuaıı/ /VW, A\ rııılı Yci\ıııları/]7(t \. CUMHURİYET KİTAP SAYI 442 Ayvalık'ta Iz Bırakanlar W0 vmmmmmw" "• Ahmet Yorulmazın anılannda süren dostluklar ^mmmmmammmmmmmmmmmmımmmmmmmmmmmmmmmmmımmmmmi Ayvalık'ta I Ahmet Yorulmaz, dostlarına ilişkin anılarını, kalemine ueldiği gibi, çok yalın bir Dİçimde cle alıyor: Büyt'ık göeü yaşamış insanlar, kısa süretle bile güzel dostlııkların atılmiij dügümü ve atmosfer olarak da rııhuna zcvtinyağı kokusu sinmiş Ayvalık'ı Ahmet Yorulmaz ölümsüzleştiriyor. GÜLTEKİN EMRE I Şiddetln sınırlandırılması lkiıı Ahmet Yorulmaz'ı anlatmak gcrckiyor. Sovadı gibi yorulmaz bir insanı anlatmak, oıııııı porrrcsini çıkarmak hiç dc kolay değil. Onu Ayvalık'ı Cıczcrhcn kitabıyla tanıyanlar çogunlııkta olsa da, ilgi gören Savaşın Çoaıkları romanını unııtaıııayanlarda azımsanmayacak bir sayı oluşturuyordııı sanııım. Cıirit'teıı Ayvalık'a göç cdcn I lasanaki'ııin yaşam öyküsii, bizi, küllcri henüz savrulmamış bir tarihe götüı üyor, giiniimüzc göndermelerde bulunduruyor. Solııklu nir çalışmanm ilk kitabının devanıını meıak ctmemck miimkün mü? Ahmet Yorulmaz, gazeteciliginin, kitapçılıgının yanında Yunanca dan da pek çok çcviriyc kalıcı imza atmı^ biıçevirmen, bir kültür adamıdır. F.lli Alcksiyu'dan Tonıhık ılc Zıpztp, Stıatis Miıviİjs'rcn Post Ava.u, Kostas Tahçis'ten Uçt'iııc/i Diiğiiıı Çclcnni, Stratis Çirkas'tan \\<>»ıba Nnnitiıı, Mcnis Kumantareas'tan ]l\hı l'iifchlcr ilk clde akla gc^ lençcvirilcr olarak kimimi/iıı kitaplıgın da çoktan yerleııni aldıl.ır. Yorulmak nedir bilmcyeıı bu çalışkan kalenıdeıı bu kcz de Ayvıilıh'ta Iz liırahdiıLır kitabı okuıia bulu^tu geçtigimız günlerde. Ayvalık'a gelmiş, kasabanın kültür rarihinin bir |iarçasıolınu^, bu ^i rin bcldcyegönül vermiş pek çok ki^inin kısa portrelerini çiziyor Ahmet Yorul maz ıliği insanları.çok se vccen bir biçiııule, gö/.ler öniine seriyor. Yunan Dışi^lcri Bakanı Ihcdoıos Fangolos, Albaylar (luntası dönenıindc l'ransa'ya sıgınan ^'unanlı avdınlardan biridir. Üfkc özlcmi ni Ayvalık'ta gidcr ıncye çalı^an bir yuıtseverin dünvasma sokuluyorMinıı/. Alımct Bcy'in kalcnıivlc, az şey nıi bu tla.1 Ayvalık'ın vazınımıza yansımasına bir örnck, Sabahattin AIi, llıisaııbofcıılJıı basjıklı öyküsünde (Âında'nın doğasinı i;övlebctimliyor: "...Daha ıı/aklarda, Ay valık'ın karşısındaki (^unda Adası'nın al çak tepcleri, Kaztlagı oralara siperolnıadıgı için hâla güne^in kırnıı/.ı ı^ıklaı ı için de yanıyor; biraz daha arkaıla, Midilli'nin o taraliara kadar uzaııan kollarına kariijiyordıı..." Dostlara ilişkin amlar "Bir Avvalık hastasmm gözlcmleri"<.liı bu portrclcr. Avvdlıh'td Iz ttırakdiıhır'\;\. ^ ;ini, Ayvalık'ta kimlcr iz bırakmı^, diye nıe rak edip kitabın lçindekiler'ine bir göz attığıuızda tanıdık tanımatlık pek çok sa natçı, yazar, ressam, kültür aılanıı, bilını adamı, bürokratla karşılasjyorsunuz. Ki tap At.ıı iırk'le basjıyor ve ^u isimlerle sü rüvor: Yazarlar, gazetecilcr: Muzatter I lacıhasanoğlu, Aziz Nesiıı, Süıcyya Sa nıi Bcrkcm, Dğur Mumcıı, Şcvket Süıcyya Aydemir, Netati C.üngör, îjanal vc Zeki Sarıhan, Demir( )zlü,( )ktay Akbal, (ievap (J.apan, Müijcrrel Hekiıııoglu, Bilâl S,imşir, inci Kııt (çcvirmen), Ahmet Angın (çcvirmen), ()ktay Rilat, llhami Soysal, 1 lırzı Topuz, Babür Kuzucuoglıı (çcvir men), Sabahattin AliFili/Ali.Talısin Saraç, l'akir Baykurt, Asım Bczirci, Necatiflıımalı, Ab di İpckçiC )merSami (!o^ar, Çctin ()zck, Talip Apaytlın, Pıııar Kiiı, Sa 1985 yılından bir göruntü M Uyguner. Jale Bırsel. altsıra Refika Bezlrlâh Birscl, Mıızaf ci, Salah Birsel. Meserret Uyguner.ve Ahmet Yorulmaz. Yanda ise Atıfetllhan usmanbaş ve KivancNejat Sancalı bir Ayvalık ziyaretlnde iz bırankalap kır Uvguncr, Ccngiz Bektaş, Şükran Kurdakul, Atillâ I'okatlı (çcvirmen), Abbas Sayar, Ahmet Nccdct, Yaşar Aksoy, Selim 1leri, Kray C^anberk; ressamlar: Avni Arlıasj, ()rhan Pekcr, Fikret Muallâ, Burhan Uygur, Jakquelinc Borre; karikatiirist: Semih Foroy; müzisycnlcr: Ayla Erduran, tlhan Usmanbaş, îjükrüyc Tutkun; Yunan Dışişlcri Bakanı Pangalos vc biiyiik clçiler, Âli Çctinkaya gibi politi kacılar vc başkaları... Kitabın girişinde Ahmet Yorulmaz, kitabı için ^unları yazıvor: "Ayvalık'ın ıloğası, mimari güzcllikleri, tarilıi özelliği, W)'lı yıllarılan beri yurtta vc diinyada ilgi uyandınlı, milyonlarca insan ziyaret etti. Bu kitapta, bu milyonlardan zamaııııı clvcrtlıgiıue tanımak zcvkinc erdiklcrımc; okuyarak, göreıck, başkalarından dinlcyerek, uzakran izlcdiklerime ycr verdim. (îörcbildigim va da bana göstcrdikleri vanlarıyla... Bunlar dinlenmck, gczmck amacıyla 'gelip gideıılcr dir, 'gönül vcrcnler'dir, iz bır.ıkanlar'dır." A\ valık'ta istcr kısa, istcr ıızıın kalmı.'j ohm, cğci" Ahmet Yorulmazın tlostlu ^ıınıı kazanmı^sanız, o, sizi yakın takibc alıı henıctı. ()nda bıraktığımz izlcı, izlc nımler iistiinde yürüyerek olııştıınıyor tlcgcr vcrdiklcTİnin portrelcrini. Bu portrelcr alıijilmı^, bildik potrc kalıplarının dışııula, kcndinc özj»ü lırça vıırus;lardır, kanat darbclcridir. ^'<ıxıhırm tadı da ona gorc clbctte, okııı ıın bcllcğinde avrı, ho^ izleı bırakaıı cin sinden. 'l'anıdıgınız, bildiğini/ ya/arları, sanatçılaıı birde Ahmet \'orulmaz'ın dc gcrlcndirmcsivlc okuyorsımıız. Aslıntla Avvalık bahanc, Ahmet Yorulmaz, scv rulmaz, dostlarına ilişkin anılarını, kalcıninc gcldiği gil)i, ç,ok yalın bir biçimde clc alıyor: Biiyiik göçii yaşamış insanlar, kısa süredc bile güzel dostluklaıın atıl mı^düğümii vc atmosfer olarak da rııhuna zeytinyağı kokusu .sinnıis, Ayvalık'ı Ahmet Yorulmaz ölümsüzleştiriyor. Zcngin do^asıvla, Kaz Dağları'nın zengin ınitolojisiyle, iz bırakanlarm iz.in dc yiirüyenlerden biri dc siz olabilirsiniz Avvalık'ta. Bu da az şey nıi? Bu ilginç kitapta, "Şairler, gazetcıilcr, yazarlar, çevirmeıılcr, siyasilcı, Ayvalık'a gönül vermiş, Kcmalist Devriın leıe inanmış olanlar"tlaıı başka kimlcr var, diye mcrakla soıarsanız, işte yanıtı: Ayvalık'a gclip gidenlere unutulmaz mcze ler, ycıııekleı, ızgara balıklaısıınan Şılhk Ahmet, Tavil Abbas, Bıyıklı Sâki, Ka\as Ahmet,Tangör Ahmet, Kambcr Ali,(].\lagur Ibıalıim, Sabuncu Karakcnıal, llüsnü Cielecek. Sclâm... var. "Tıııniiııün de özelliklerı avrı! Mezelcıivlc, lip leri vc davıanı^laı lyla... Mcze tabakları cldcıı cle geziyor, çcşitli balıklar i^lah açı cı kokularla biz de varız diyor, salatalaı bizsiz olmaz, diyor; hcle roka sakın beni unutnıayın, diye tembilı cdiyoı dıır ıııadan; kavıııı, kaıpıız, beyaz pevnir rakıyla sohbcti çokıan koyıılaştunıı^tıı. Ay valık biraz tla buılur çıinkıi. Siz iz bırakın Ayvalık'ıa. Ahmet Yorulmaz onları toplar vc kitabının vetıi basımlarında dcgeıleııdirir. Anıa, ilkin Ayvalık'agelecck siniz ve bu güzel kasabayı scvcceksıniz, aranılan tck ko.şul bu! Kolay gele! • Ayvalık'ta İz Bırakanlar/ Ahmet Yıl ıııazl Ccyltııı Ktltihcvı/1 ">0 \ Ayvülth'ta h ihrnhaıılti) da Ahmet ^'o SAYFA 15