Katalog

"Vahseti Kavramak"takı makalelerin ya/arı olan Jan Phılipp Reemtsma'yı gore şiddetc karşı yıkmanın tck bır volu bulunmakta. Onu tck naşına hıı kategoıı olarak kavramaya çalı^mak... Amacına bakmaksızın clc almak... Ister onayladığımız ister onaylamadığımız bır amaca yönelik olsun, siddeti tiımdcn reddetmek... lnsanlık tarihini uygarlasma tarihi olarak değıl, jjiddetın tarıhı olarak görmeye çalışmak... ENDER ATEŞMAN kı IIJIM hıiyvtiıı gıhı Jıtı nn/J/Stıı da liııı Jı tnuıııntı'" dır Kaıdıu ın hı> hıiyvciıı gıhı daı ramldığıııda ı\c 'Ihzdcnı\timz'"dcr Karl Knuıs, Pro Doıııo < / Mıı/ıdo Gelin şiddeti konusalım ^ıkayctijiolannıcıııuı vahşeti astını fııçalanıakta dıı Bovk olduğu su kayramak recc ^ıddet habııc ve nıden urctılcccktır "Vahşeti Kavra mak" adıyla vavımlanan kıtaptakı maka lclerın ya/aı ı olan Jan Phılıpp Kccıııttınıa'ya gorc şıddcte kar^ı (,ıkmanın tck bıı >olu hulunmaktadıı Onu tek başına hır katcgoıı olaıak ka\ uımaya caliMiıak Amacına baknıaksı/ın clc almak Istcı onayladığımı/ıstcronay laınadıfiımu bır amaca vonclık olsun, ^ıddetı tiımdcn ıcddctmck Insanlık taı ılıı nı uygarla^ma tarıhı olarak dc£ıl ijiddc tın taı ılıı olaıak goımcvc (,alı^nıak Reemstma gcıicl ol ııak Avrupa tarıhı nc o/cl olaıak Alman taııhınc ıştcbugOi! lı hakmava ^alı^ıyor ()nun h.ıkıj acısıvla A\ ı ııpa ınsanının taı ıhı, dıgcr hır dcyış k "ııvgarlı^ın tarıhı şıcltltTalanlaıımı/ın /amansal \c mckansal olaıak smırlanma taı ıhı anlamına gclmcktc Av ı upalı ınsan, sa\ a^Iaı, ışkcncck ı, olumkr scralct vc a^lıklaı va^avaıak vıllaıca suıcndcne^ımle rı sonucunda şıdckt konusunda bır ozı maj oki!}tuımu^ Şıddct \aılıgını tchdıt edır halc gclıncc tarklı dcucr yargıları, ahlakı noımlaı \c (oplumsalkıııumlargc lı^tırerck ^ıddctın uvgulanma alanlaıını sıntılandıımak ıstcmı^ ( b ı ı hııcvkıın va d.\ fiııpların o/cl alanlaıından gkararak dc\ lctın tckclınc sokıııu^ vc sava> alaııla ı ıvkı sınıılamı^ Bıı anlavışa sahıp toplumlaıı ' uvgaı" olarak nıtclcmıs, dıgıı toplumlaıı ısc " h a ı b a ı ' olaıak adlandıınıış Kısacası hcm hııcvscl du/lemdc alanı ve kuıalla ıı bclııknmı^ bıı katcgorı halınc gctıı mtk hcmdc toplumsal dıı/lcmclc cıcvktın dctıctımınc almak sıırctıvk •jiddctın onıınc gc«,mcvc ı,alı^mı^ Sıddet Webcr cı baki1} acısıvla anıac, a^ısından akıkılı glgeıck(,c4eiHİınlmck /oıundahulunulan hıı katcgoıı halınc donuştuıulmuş do gal olmavan bıı uygulama olaıak goıııl nuvc ba^lanmı^ Avıupalı ınsan 20 vu/vıla ı^tc bıı o/ı ma|la gırmış. lanınmı^ Alman toplumhı lımcıkıden Norhcıl Llıas 'uhcr sıch sclbst adıvl.ı vavımlanan va^amı u/crı nc kcııdısıvk vapılanbıı konuşmada an tıscmıtı/m taıartaılaıının 1CMO kı vıllaıcla Yahııdılcrtarahndan pckcıdılıvcalınma dıgını sovlcı (,ıınku hıı gıhı anlıscmılı/nı vanda^ları uvgar olarak gorulmıv, kıı (,umscnıı lU lc Yahııdısovkırımıgıbi v ıhşctolav laıının, Avıııpa ııın tam gohcgındc hulıınan Al manva da mcvclana gc I mesı, Yahıulılı rın go/ıııı dc asla mıımkun dcgıldıı Bıı gıhı olavlaı anc.ık Rusva cla va cla Balkan laıcfan sonıa başla>an Şark ıılkclcrındc mcvda nagekbılıı clıvcckı^unu lııı cunkıı bu ulkeler Av rupa va aıt dcgıldır, vanı hcnıi7 uvgaı degılleıdıı Llıas, hır va/arın dıınva cla heı %evın tckdıı/clci; mcsındcn sıkılarak 1910 vada 1911 >ılındaıntıhaı cttif*ındcn so/cdcr Dıın Jan Philipp Reemtsma'dan "Vahşeti Kavramak" Ş ıclckt u/cıınc konuşınak sanıldığı k.Kİ.ıı kol.ıv dcgıl I lelc hıı tarılını vapalım ckdıgımı/dc ış hcmen catal laşıvcrır I kıkcs kendıne o/gu hıı şıddet tanımı yapaı Avııı olav va tl<ı clav ranış, tanımı yapan kışınm alılak anlavışı, ıdeolo|isı va da dıınya gorıışıını goıı şıd dct tanımının tc,ındc va da dışında goıu khılıı I ler/aman \ e hc ı veıdegcc,cılı bıı şıddct tanmıı vapnıak guctııı Bu ncdcn k şıddet toplıını hılınıkıı taıafındaıı tck haşıııa hutuncul hıı katcgoıı olaıak ck alınma/ Degışık alanlaıdakı goıunuş hı <,ımletıne gorc ayıı .ıvıı clc alınır O m c ğın, tclevızyonda şıddcl aıle ıcındc şıd dct, tıalıktcşıddct, spmda şıcklct dcnır Yanı şıddet, ulaşılmak ıstcncn amacJa ılış kısı ıgndc kavıanmava calışılıı Bıı goru şegoic belıılı lııı amaca ulaşabılıııck i(,ııı bııevkıın va da gıuplaıın başvıırduklaıı atacjaıdaıı bııiclıı sadccc Buncdcnk bı ıcvk'i vada gruplaı sahıpoldııklan deger vaıgılaıınagoıc su vada budavtanışışıddct olarak degcılenclııebıluleı I latta hıı davıanışın şıddet olaıak ckğcıkndııılıp değcılendııılmevı.ccgıne amacına baka lakkaıaı v u ı ı k ı Avnı davranış, onayla ılıkl.ıı ı hıı amaca hı/met ctmıvoısa şıcklet lıı I k k o L\A\ ranışın anıac ını ka\ ramak ta gııcjuk c,ckıvoılaısa va ıl.ı kavıadıklaıı ,1111.1i, onlar ıçın hı/lata hıı onemc sahıp dcgılscşıcklctın nc.dc.nhii aıac olaıak sc cıldıgını kavramaktagııcjııkcjekerleı ()ı ncgm soyulıııak u/cıcolduıulcn hıı tak sıcının cebmden sackcc heş yu/ hın lıı.ı (,ıkmn.sa haytctlcıı son dciccc .ııtar "Bu 1 k ulaı para ı^ındc vapılıı mı deıkı Bct. yu/ mılvoıı lıra ıtın vapılsa, sankı katılı ma/ııı goıecek ^ıhıclıılı.1 ŞkJdetin tarihi Çitte standart Bu konııda knmı^mamn ıkınci /oıkı»ıı daınsanlaıııı kcıulı oiııınsu/luklarını j;oı m< k ısttmc vı^kıınckn kavnaklanıı Kotu olaıılaı lıcp dı^cıkııdıı vahancı olandıt Bı/kı cl.ıını.ı ıvıvı/dıı Vınlı^laıımı/ \u /ıııını/t vıııııldıı^ıında lunıcn sa\ unm.ı \.\ ^c^cıı/ " \ a onlaıın hı/e va|)tıkları' dıycuk ma/crct aramava ha^ları/ Ya ı\.\ "()nceoha^ladı"ckrı/, "Hakctını^tı' dc rı/ Yaptığımı/ ılavranı^ı mc'Miıla^tırma ya (.alı^ııı/ Bııtakım hahaıu'lcıın aıdına saklanm.ıya (,ali!}irı/ Ovsa avnı davranış hı/c \onclik oldugunda şıddctk kaışı ^ı kaıı/ Bunun adı cn hafıf clcvımıyle (,ıhe standaıttıı Toplunuımu/da ^ıddctın vavgınla^ma sından 'jikavct eder dıırurtı/ Yclevi7yon kanallarımi/î pıo^ıamlaıında ^ıdclct ı<,crcn v.ıyınlara vcr vcımcvcceklerını ılan edcılcı Kocasının kcndısını dovduğun dcn •jik.nctçı olan kadın »,cx ııklarını to katlamaktauıı Amııındcn\cdi)jı tıi(,adan SAYFA 14 vada vcnı bıı ^cvlcuıı olabılcccgı o tarıh lcrdc ınsanların aklına gelmez, yanı ken dıkıını o degın guvenccde hıssetmektedırlcr Daha sonıakı yıllarda yaşanan olaylar, Reemisma'va gorc i!;tc bu ıma|i ycılc bıı edcr Avrupalı ınsanın kcndısı hakkında gclı^tııdıgı ımajin vıkılmasında uc olav onemlı bıı rol oynar Yahııdı sovkırımı (Auschvvıtz), atom bombası (Hıros,ıma) vc Sovvetlcr Bırlı^ı'ndc uygulanan tcroı ((ıiılag) AııschvMt/ (îulag vc Hııosım.ı 20 vıı/vıklakı dıgcı olaylardan hırk lıdıı Ula^tıgı du/eyııı koıkuncluğu ncclc nıvle hcı IK, olavfardakı ^ıdıletın, amac, a(,ısınclan kavrannıası, lasvoncl bırijckıl ck açjklanması mıımkun olamamaktaclır [ lannah Aıcndt'ın ılcvışıvk "anlamsı/lık mııkcmmcllcjmı^tıı Toplıım hılınıkıı ac,ıklamakta /orLındıklan vcnı bır fcno nıcnle kaı^ı kar^ıya hulunmaktadıı Rccmtsma'ya gorc klasık uvgar" vc ' h a ı h a r " avrımı aıtık anlamsı/la^mı^tıı Batı toplumları kcndısını uvgar olarak goı up haı haı lıgı daha oncckı cloncmlcrc aıt bıı bıılgıı olaıak tanımlıvoıdıı Somıır gccılık vc bon^cıı S;iddct bıçımlcıı dc pcrıferıdcgcrçckleşcni}cylcrdı Bııtuı ııygu lamalaı Avıupanın kcndısı hakkındakı o/ımajını saısmıvoulıı Anıa Bııınci Dıın vaSavav ık bıılıkk ba^lavan sııucte, bar harlıklaı dogıudan Avıupa topıagında va^anmava ha^ladı Ustclıkbu baıbarlık laı daha oncckı vavgın o/cl şıddct hi(,ım krını cngtlkmck amacıvla kıınılmıışkıı ııımlaı taıalından uıctılıvoıdıı Rccmts ma'va gorı aıtık ııvgarlıgın baıbaılıgın dan tctoııındııı hansclmckgcıckıvordıı Anıa ıktıdaıl.ıı ın okluımc poiansıvclkıı cıddı oıtak o/cllıklcr t.ı^ımaktadıı Sıvısı dıı/cvclebu, totalıtaıı/m uzcııncycnıccn dımınnıcvı gcrcklı kılar Psıkolojı agsin dan ccvap aıannıası gcıckcn soıu ısc ın san vıkicılığının o/ıı vc bunun kultııı va cla uvgarlıkla nc dcıılı hcnknchıkcLgı dır Kulturvc ııvgaılık şıddetıoıtadan kal dıımanııı gaıantoıkıı dcgıldııleı, bunlaı siddctın hır taı/ını sınıılaıkcn ba^ka taı/ laı ını uıctmcktcdıılcı Reemtsma hıı ıkılcnıden kurtulmanın nasıl mumkıın olabıkccgı konusıına ha /ır reçetelct siınmamaktaclıı ()nuıı vap tıg'i, vcnıdcn du^unmcvc <,agrıdıı Bclkı oncrılcı dcn hıı ısı ^u olahılıı Aınacın aı a cı olumlaclıgı hıı dus.unmc rar/ı ahlak sal cokuntıı olaıak tanımlanmalı vc bıı duiçiıncc tar/ına vccla cdılmclıdıı Şıddct kcndısıylc bıı lıktc dıı^undugumu/ butıın oğeknnclen aıındııılabılmclı vc kcnclınc ^cv olaıak ck alınmavabaslanmalıdıı Ah lakı va da ıdcolojık tcicihlcıımı/dcn yola (,ıkarak haklı vcva anl.ı^ılıı bııklııgıımu/ şıddctın alanlaıımn daıaltılınasıclıı csas olan Bıı ncvı 'asla kabııl cdılcmt/ 'leı katalogunuııgcııı^lctılmcsı soııınuduı so/ konusu olan I uıkıvc'dc şıdckt konusunda kaı^ıla^ tıgımı/ sorunl.ırı anlavabılmck ıcın Rc cmtsma'nın ııvgaılık vc baıbaılık ılıs,kısı uzcrıncsoykdıklcıım ıkı avrı dıı/cvdcck almak gcıckıı Bıııncısı, modcın tlcvlci lcrınolıısıım sıııccı ic,cıısınclc jitklcl alan laıının daıaltılması sorunucluı Bunun ıçın şıddet konusunda hukcsc,c kabııl cdılcn ortak bıı konsctısusun oluşmasi gcrckmcktcdıı Şıddctın o/cl ılı^kıkı ala nınclan (,ıkartılması ortak hır amac, aıac, lasvonalıtcsınınkuıulahılmcsı vc dcvktın toplumca kabııl cdılcn oıtak ahlakı ılcgcı vaıgılaı ına davaııan ick mc!;i ıı guc olatak orgutlcnmcsı şidckıın kamııs.ıl alanla sı nıılanahılmcsı n,ın gcıcklı koşııllatdır Ikıncı tlıı/cv ısc şıddct alanının claıaltıl ması vc o/cl nıtclı^ının oıtadan kaldıııl ması, hcıkesı^c uvgulanabılıı bıı aıat, ol maktan (,ıkaıtılnıası ıc,ın olustuıulan kıı ııımlaı ın ve ahlakı dcgcılcrın bı/atıhı kcn dılcıının vcnı tar/ şıddct bı<,ımlcı ını oı ta va çikarrnası soıunuduı I uıkıvc dc lı.ıl.ı hıııncı du/cvdıkı sorunlaıla ugr.ışılmak tadıı Şıı anda ıılkcmı/dckı ana soıun laıklı alt kokktıl kımlıklcıcc oluştuıulmıış, şıd dctteılışkm taıklulcgcı sıstcmlcıının vaı lığıdıı Yanı, henıı/ toplıımun tumııncc kabııl cdılmış bıı amac, aıat, lasvonalıtc sindcn so/ctmtkoldukca/oıdıır Bunun onemlı bıı ncclcnı dc modcın hıı dcvkt tcn bcklencn ışk v lcı ın ulkcmı/dc dev lct c,e vcıınc gctıııkmıvoı oluşu vc dcvlctm bı/atıhı kcndısının oıtak noımlaı tlogıııl tusunda haıckct etmcmcsnlır Dcvkt dc hethangı hır alt kımlık gıubu gıhı, kendı nc o/gu ahlakı dcgcılcrc hır taıaf olarak cylcmlılıkhalındedıı I uıkıvc clcşu anda kı ana soıun ckvlct dc dahıl olmak ıı/c ıc, heıkesm kcnclıncc tanımladıgı dcgcı lcı sıstcmınc haglı olarak şıddctıo/cl am calarlakullannoı olmasıdıı Bıı clıgcı ck yışlc.gt rcck anlamda ckmokıatık lııı lııı kuk dcvletıııın kuıulmamış olması, sankı mcrke/ı hır soıun gıbı dıırmaktadıı Bu ııcclcnk Rccnıtsma ııın taıtışlıgı, şıddctın sınırlanması amacıvla ııvgaılık t.ııalın dan oluştuıulan kuııımlaıın vc ahlak sıs tcmlctınm \ciıı laı/ şıddctın smıılanma sı amacıvla ' uvg.ırlık' taratından oluştıı ıııl.ın kuıumkııııı vc ahlak sıstcmlcıının vcnı taı/ şıddc lııı ııı ciıc ısı olması soıun ıı bı/ım taıtışma gundcıııımızc hcıııı/ gıı memış gıbı goıuıımcktcdıı Buvuk olçııde tslamı kultur dunvasin ca bclırlcnmış /ıhnıvct vapımı/ csas ola lakhak vcadalet kavıamıncatanımlannıış bır şıddct anlavışına sahıptıı Bu ncden lc, aynı şıddct taı/ı başkası taıalından va pıldıfiında kotu vc haksı/, bı/ım taı<ıtı mı/dan vapıldıgmda ıvı vc haklı olabıl mektedır Tıım bırev ya â.ı gruplarda oı tak olan ozcllık ısc, şıddetı doöal olarak kahııl etmesı vc uvgulavabılmek ıc,ın o/el CUMHURİYET KİTAP SAYI 442 Uygarfrit ve barbarlık ilişkisi DolavısivLı şıddct konusunclakıo/ıma )in \i nıdı n olıı^tıırıılması bııvuk olc,udc ııvgaılık vc baıbaılık ılı^ kısı ıı/cıınc vcnıdcn tlu ijunulmcsıvlc mıımkun dıır Ausıhvvıt/ (. ıiılag vc I (ııoş,ıma ı^ıgında soıuyu şovlc dc soıabılırı/ Aca b<ı ıdcolojık olarak raıklı laı/larda gcrckijCİcndııı Iıyor olsalar hılc, Hıroşı ma'va atom bomhası atıl ması, Yahudılerın toptan ımha cdılmcsı vc Sovyet tcroı u ortak hır pavda dan kalkılarak açıklana bılır mı' Tıım bıınları bıı ^uvalaıloldıırııparalann dakı taıklaıı oıtadan kal dırmak dcgıldıı oncrılcn