Katalog

Birevciliöin uzun serüveni Stcvcn Lukcs'in 'Bireycilik' adlı kitabı, kavram karma^ası itjndc ı'ıc amacı yerine getırmeye calüsiyor: îlk bohımde Batı düşüncesinde kavramın ra^ıdığı çc^itlı anlanıları ara^tırmak, ikinci bölümde bircvcilik * kavıanıının farklı kullanımlarının bir araya getıı mi!} olduğıı mantıksal vc kavramsal ilışkılerı hiçbir şekılde acık olmayan birim düşünceleri (dii^unscl geleneklerı) bırtakım başka birim düşıincelerdcn ayristırmak vc üçüncü bölümde ise bıı ıhijkileri keşletmek vc bireyciligin hangi öğelerinın bir arada durduğu vc hangilerinin durmadığını gostcrmeye çalıs»iyor. BARIŞ KARACASU ı itt"\t ılık kavıamı dıgcıletı gıbı Jıcıhangı bıı k.ıvraınolmasagc 'ıek Bırcvcılıgın ıı/unsetııvenı nebaktıgımı/da o/c llıkk sanavıvcsana yı sonı.ısı Batılı tonlıınıLııdd dogıırdugu sonııçlaı duşıınıılduğunde, so/cuğıın bıı eşının tlaha olmatlıgını goı ııvoru/ So/c ıı ğun ulkemı/m dıısunscl so/dagaıcığına ısc lyiO'leıılcn ıtıbaıcn gıtdıfiını goru ııı/ Aııcak bııc\cilık so/tııgu 'bııev'. 'tıırev olnı.ı' bııevleşmc' 'bııcvscl'vb so/ ı ııklu ıvIf bıılıkn son vıllaıda toplumsal vesıvasal vaşamımı/da lxllı bıı vcr ımlı voı 'bııevulık' on pl.ııı.ı çıkaıiılmakta, ıns.ınl.ıı bııev olmava' o/endııılmckte, bııcvlcşmc' tfu/cyı gelişmışlık du/cyıvk bir tııtulmakla, 'bırevsef' dcgerleı gokle ıc çıkaıtılmakra Bıı kaımakaıışik bııcvselleşme çabası içcıısındc bıı kavı.ım olaıak bııevıılı^m soıuşiuıulması gutkısoı ( ıcrekıvoı,çun kıı kıniı ka\ ı.ınıl.ııı nc oklukl.ıı m.ı nt rt dcn gcklıkkıım, d.ıh.ı ı\ı bıı topluın ıçın kcndıkıınden nasıl \.M.II lanabıktcgımı /e bakmaksı/ın \alnı/c a .ıdl.ıı ıtıdan dola vı va m.ıhkfını eelıvot va da başımı/a taç edıvoıu/ Bııcvtılık ka\ıam ol.1r.1k ılk kcv 17Wlaıda lYansa'da kLillaııılmav.ı b.ış landı vc bıı taııbten soma bıırıın Avıu pa'cl.ı vc Anu rıka'ıl.ı bııçok s«ı\ ıımıt ıısıı vc kaişitıoklıı Bıı av ı ılmalaıın ncıleııı ıse bıteveılığın çok laıklı aıılanılaıda anl.ışıl mıs olnidsiclıı ()slt kı bııcvulık t.ıtıilt.ıı ları d.ıhı onıı l.ııklı taııhsL'l kcsttlcrk' liıı tııttukldiı n,ın bıtbırk ıınck'iı avııklılaı Oınc^ın, lnvltsch ^ıbıkıı liiıcytılıgı ıl kcl I lırıstıvanlıkla Bııuklıaıdt gıljılcıı lı.ıl\.ın Koncs.uıst ılc M.ı\ Wcbtt vc 1 11 ^ la\viK\ ı ı/kvonk't Pmtcst.mlık vı.1 o/cl lıklc ( akıiKilık \c kapıtalı/nıın vtıksfltşı vcva lıif;ılttTi clckı onvedınci vıı/\ ıkl.ı 'sa lııplcnıci |)i\as.ı toplıımuıuın yuksclısıv Ic, Orro d ı c ı k c ^ıbılcrı onvcdına yu/vıl oıtiil.ııından ondoku/un<.tı vu/\ıl bdsjd rın.ı katl.ııkı nıoıjcın do^al hııkuk kuıa mıvla Mcıncckc^ıbılcıı ISL Romantı/mıtı \uksclı:ji\k ılı^kıkndııdık ı Kavramın ılk kuHdiıılılı^ı dotHmııı l'ransd'sirıın n,ııi(k bıılıınılıı^ıısosvu kul lıırt I oıtam iKtkıııvk bıttvc ılık nkluk^a olııınsLi/bıt anl.ımtaşıdı Bııcycilıgckat SAYFA 10 şı oıt.ıva çıkan bu tcpkılcıın j nı ıkı başlık altında toplamakolanakliclıı llkı dcvıım sonıasında bııçok hakkını vc avıicalıgını vıtııcnarıstokrat sınıhn vcbu smıfın dcstckçisı olan bııtakım mıılıata /akâım cskı du/cnın ycntdcn vapılantlı rılmasmı saglamak ıçın başlattıklaıı kaisi pıopagandadıı Bıı muhala/akâı akımlat eskı dcgcı lcıın (o/cllıklcdcsosyo ckono mık dcğcrlerın) buıjuva dcv ııııu ılc orta clan kalkmasıvla nıaddı çıkaılaıın koıun ması ıçın orrava çıktı vc oncclıklı saldııı mcıkc/Icıı I lansı/ Dcvıımı onccsindckı lıbcıal dıışıınccleı vc dcvıınıclı Lskı dıı zenın ınancvı rahatlığını vc guvcnccsını savıınııvoı vc lcod.ıl ıııulk vapısın.ı kaışi çıkan du/cnsı/ kaıışık ıkıml.ııın kaışı sınd.ı dııı ııvoı I ııdı bııcvın 'doy.ıda vc halkta cııvın koklcn mcvc va^ıiı' oklııjiu vc bovk lıkk kciıclı ır.ıcicsmı ve bııcvlı^ını bulabıldı^ı' oıj;a nık vc ulusçıı bir topltılıık kuıatnıııa do nıistıı Komanıı/mm bııcv(.ılıj5c vaptı^ı bıı katkı ılk başta oltımsu/ bıı tavıı takınan sosv.ılistlcıı vc oıtakl.ışm.u ıI.ııı bakiş <K,ılaıını ckfişrıımck /oıtında bııaktı ()1 umsıı/ baskıcı vcanaışıst dcjîcılct olaıak ^onılnıu^ olan bııcvulık bııııdan bovlc valnı/ta oıtakla^mau vc akıllıc.ı oıgut knmış bıı toplumsal du/cnın ıçındc ko ı unabıkcck bıicyscl dcgcılcıın o/crklıgı, o/guılıifiıı vc kııtsallığına ı^aıct cder Bu noktadan bakıldı^ında gorulcn sııduı kı biKvcılıgın biKvscl valıtımı vc toplıını sal co/ıınıiKVi ımlcvcn I tansı/lata o^gu anlanıı olumsu/kı.n, kcndını gclıstırmevı vı. biK\ ılc toplıımun oıganık bıılığını ımlcvcn Almanlaıa o/gu anlamı olıımlu dııı ()tc vandan Ingıllcrc vc Amerıka'da k.ıvıam lıbcıal ckonomt taıaharlarının ba^taLioldıı ()/cllıkk Amcrıka da bııcv ıılık Amcrıkan ıııvasinııı scınbolık kıfıt so/tugu dııı umıına gcldı Bireycilik Anıc rıka'd.ı nı toplumsal (,o/ulmcnın kaynak laııvla vcya gckccktckı ııyumlu bir top Iııtiıs.ıl dıi7cnc sancılı gcçı^lc nc dc bın Liklıgın vcva organık toplulııgun olgun lasrıııltıı.ısıvta ılgılı anla^ıklı, tam tcısıne, kcndılığındcn toplanmı^, csjü bııcvscl haklaı sınırlı lnıkunıct, do^al adalct ılc lıısat cşıtlıgı vc bııcvscl o/guıluk, ahlakı gclı^ım vc agııba^lılık toplıımımdakı } ıns.ın gclısı Steven Lukcs'ten "Bireycilik" ıııının son aşamasının fıılı olaıak vcya bu yıık otanda gcıçcklcştırılmcsıvlc ılgılı an laşıldı Kcsın fırsat cşıtlıgını vco/cl İ)iııkı mın gciıcl goncııcc vol açacagı ıddı.ısını kovutlavan bıı dıışıınccleı gclışcn o/cl gı 1 ışinı ickoloıısınc kaııldı Sisu m olaı ak bı ıcvcılık scıbıst ticaıct, ıckabct vc o/cl mıılkıvct sısicmıolaıakgorııklu vcekoım mık bıuvtilık ıktısatlı o/guıluk ınancıvla bıı tutuldu |olın Dıapcı'ın so/lcııvlc'bıı koıkıınç ctkık vici toplumsalgclışım m.ın /aıası sınıısı/ bıı cvlcm alanında ışlcvcıı bı ıcvcılıgın cscııvdı, hcıkcs kcndısı ıçın va pabılcccğı hcı şcyı vapmanın bıı volıınu arıvortlu Bu "oııış kamıı ıvılıgının bııcv lcıın ıvılığıvlc koşııtolılugıınııoııgotuvoı dıı /ııa kamusai 1 \ılık so/ konıısıı bııcv lcıın ıvılıgının toplaını olaıak kabul ıdıl mıştı Bireyciligin anlamı Bııcvcılık bu k.ııisık anl.ım laııhı ıçcıı sıntlcanlamının vcalanının dalı.ı ıvı bclıı lcncbılmcsı için başka kavıamlaıf.ı ılışkı lcndııılmiştıı Bu k.ıvıamlaıın n ı om.mli lcrı cşıtlık vc o/gııı lıık vc baglaııiilı olaıak ınsanın vucclıgınc saygı, o/cıklık m.ıhic nııvct vckt ndınigeliştıımcclıı Bııcuılığın bıı kavıamlaıla olan ılışkılcrını oırava ko van klasık lıbcıalı/mın vc tomantı/mın ct kılcrtvlc bııcvcılıgm anlamı bcrraklaşmış tıt Bu ıkı goııış hcı nc kadaı bııbıımdcn farklı olsa d.ı bııcvcılığın ana hatl.ıı 1 konıı sunda hcıncn hcmcn avnı kanıdadıı laı Bı rcvcılık duşııntcsı oncclıklc ıns.ına ınsan olarak savgı duvmavı geıektıııı Ins.ının hıç kımsedcgıl amatckbıt kımst oldııgıı unııtıılmamalı vconagcrckcn dcgcı vcııl mclı ve savgı gostculmclıdıı ()rc vandan hcı ınsan kcndı ıçın kcndı kadcıını bclıı lcmc vc seçmc hakkına sahın oldııgtından toplumdan o/crktır Ustelık bu o/erkJık dencvımt belıılı o/cl bir alanı vcv.ı başka laıınea mudah.ılc cdılemc/ bıı mahrcmı vet gerektırıı Kendısı u/cı ındc, kendı bc dcn vc zıhnı u/crınde egcmen olan bııc vın bu en dogal hakkitlıı Bııcvcılık kcn tlısını asıl bu tcıııcl h.ıklaıın k ıımlcıın vc kavıanılarm kcndı aıalaıındakı o/st I ılış kıdcgostcııı Bu karmaşık vapısı ıçcıısındc bııcv cılık kavıamıııın tıpık olaıak bıı aıa va gelırdığı ogclcıın ıvı bıı oıaniısı nı kuşatnıak gcıckıvor Nc sovkdı gı lıcın kaıışık hcm de ak.il kaı ışiıı 1 cidıı Bııcvscl o/cıklıkun toplıı ııııııı bııcvscl aı/ulaıın ııı ııııu ol dııgıı dıışımecsi baglamında cşıt lıgc, Ronıa hııkııkıından I lııısiı van ahlakına, Rousscaıı vc k'ant'tan Bcntham'a kadar u/a nıyoı. Çcvırmenlığını Ism.ııl Sc ıın'ın vaptıgı Stcvcn I ııkıs'ın 'Bııcvcılık' adlı kitabı bıı kav lamkaımaş.ısı ıçiııılc ııç .ım.ı cı u ı ı n e gctıııiH vc ı.ılişıvoı Ilk bolumdc Batı clıışııncı sıntlc kavıanıın taşıdıgı çc şıtlı anlamlaıı aıaştıımak ıkıııcı bolumtk bııeycilık k.ıvıammın laıklı kıılla nınılaı ının bıı aıavagctıı mişoklııgıı mantıksalvt kavıamsal ılışkıleı 1 hıç bıı şckıklc açık olnı.ı van bınm dıışıınttlcıı (dıısunscl gclcııckk 11) bııtakım başka bı ıını dıışuııcelcıdcn avııstımı.ık vc uçıın tıı bolumdc ısc bu ılışkıleı 1 kcştctmek vcbırevcilıgın haıı gı ouclcıının bıı atacla tluıdııgu vc hangıkıının dııı madıgını gostcı ıncyc çalış Tannsal planın gereği Bu kaıışıklıgm karştsınaısetoplayıcı vc dıı/cnlevıtı mııtlak cfcvlclm lıcı şcvı kap sayangucunu kovııvoılaıdı ()torıtc, ınu haf.ı/akaılaı ıçın kılıt so/cuktu vc sav ıın ması mctalı/ık bir bıçımdc vapılıvoıdu Bıı du/cnın dcv amlılığı, sosval vc t kono mık cşıtsı/lık, tlın tannsal bıı planın gc rcgıvtlı Du/cnın temsılcılıg'mı dcbıılıgın vc bcıabcrlığın sımgest olan dcvlct yapı vordıı Bıı ncdcnlc dcvlctc kaışı çıkmak ,011un ctkınlık alanını daıalımava ç.ılış mak kaosa nedcn olmakla bırdı İkıncısı ısc dtvrım sonrasınıla 1 lansı/lar arasın dakı, hu/uısu/luklann toplumsal vccko nomtk koşııllar ncolursaolsun ancak ıılııs olaraksıvasal b.ıkımdan bııleşmışolaıı bıı ıılkcdc ıılııs ç.ıpmda kaıııuov 11, dııvaı lılık polıtıka vc yasama yolııyla aşılabılcccgınc olan ınançtır Bu ncdcnlcrdcn lıansı/laı ıçın bircvcilik gencl çıkaılaıın bııcvscl çı karların altında kalması dcmcktı Bu go ruş kcndını cn ıvı K.ırolık pıopaganda11 Vcv ıllot ıın su so/k 1 ıntlt bıı luvoıdu Bıtımı/ lıcpıııu/ ıçın hepınıı/ bııııııı/ ıçın, bu toplıım tlııı hcıkcs k c 11 d 1 s 1 ıçın vc bov Ic hklc hcıkt s hcı kc sc k.ıı şiıscbı ıcvtılık tıı Bı ıcvtılık "B: bovklıkk t o p l ı ı m ıı naıçalav ıc 1 bir ogc ola rak anlaşil mış vcsonııt ıı anaısı olaıak goıulmııştııı Bıı ılk olıını su/ tav ta kaışın kavı.ım I ıan sa da Avdml ın m.K ıl ııın vcbui|iı vasınılının scslı ıını V u k s c l t ı ı ı c k 11> k , I ı.ınsa dışıntla ısc vuksclmcktc olan vc bııcvtılığı baska ogc lcilc ılışkılcıulııcn Ro mantı/mın vcl.ıbcıalı/ ının clkısıvlc olıımlu bıı anl.ım ka/annıava başla dı Almanva tl.ı lomantık k 1 bıitvtılıgı bııcvscl bııı cıklık o/gıııltık vc kcndını gtliştıımc olaıak g o ı d u k r Bu goııış kısa /amanda hcı bııı bııicik vc kcndınc yctcn mak "• Bireycilik/ ıl Smn/Arh Yayınlon C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 442