Katalog

Kapak konusunun devamı. yasının oluşmasından çok oncc çocuk yaşlannda gördükleri, karşıIaştıklan onu deıinden etkilemişti. Bu koşuliar ülrında, ailc işgal altındaki lstaııbul'da yaşayanazdı. Baba Yıınus Nadi, btanbul'dan Ankara'ya kaçarkcn baskı nıakinesinin biıkaç kınk paıçasını d.ı btraberinde göturmüştü. Snnralun, baskı makinesinin di ğer parçaları yavas ya"aş gizli ynllardan Ankara'ya kaçırıldı. Biııbir güçlükle Yenigün Ankara'da basılmaya ba.şladı. Naziınc Nadi'nin dtıyarlı ve yetenekli yönctimindeki aıledc 'Uıkara'ya kaçmaya karar vcrdi. Ailc gkli yollardan öncc Bıırsa'ya oradan Ank;ıra'ya geçti. Rakın Nadir Nadi o günleıi duygu yüklü söy lcmiyle nasıl anlatıyor "... Bursa'dan Ankara'ya atlı araba ile gidiyorduk. Bizım arkamtzdan da, bizden hemen sonra da Yjnan Bursa'ya gir di. Biz isc giderken, her şeye rağmen zafere gidiyoruz havası ıçindcydik. O zamanki lıalcti ruhiyen buydu. Biz bu adamla hcr şcyi yaparz, her zorluğu yeneriz şeklindcydı. ü zanıan son uerecc iyimscrdim ülke içir..." (25 Ağustos 1991, Cumhuriyet, N Nadi ilc Söyleşi) 10 yaşındaki bır çocuk Ankara'ya geçerkcn zarere gidiyoruz havasmda... Ata türk'e inancı taa o küçıik yaşhrdan geliyor. ı* Nadir Nadi taıaftarları 14 yaşında bir çocuğu yakaIamışlar ve 'yaşasın kral' diye bağıı tmak istemişjer. Çocukcağız bunfara karşı ava /ı cıktığı kadar 'yaşasın cumhuriyet' diye baöırmı^ ve tabii kral taraftarları ta lafından hemen öldürülmiiş. Rııgiın bu cocuğıın büyük bir lıeykeli, ünlü Pante oıı Müzesi'nde bır büstü vardır. ...Fakat cmin olun, uzun bir süre sonra eisane şeklinde tarihe karışacak olan KLibilay, clevrim tarihinde eok derin, eok samimi ve çok canlı izler bırakacaktır. Millet, cumnuriyet saycsindeya^ayaeaksa, Cumhuriyet de ancak böyle derin ve canlı izler sayesindc yaşayabilecektir." Viyana'dan bir ses yükseliyordu. Kubilay için bir anıt yapılmasını oneriyor, Onun harcını Türk gençliği versin diyordu. Bir abide komitesi kuruldu. llalkın katkılarıyla yapılan Kubilay anıtı 26 Ocak 19M'te buyük bir törenlc açıldı. Nadir Nadi buradaki tutumuyla Kuvayi Milliyeci, dcvrimci bir davranış sergilemiş, amatör bir gazeteci olarak tepkisini göstermişti. nnda, Viyana'da okumaya gidi^iyle ba^ ladı. ()ıada henı siyasal bılgiler okuvor, hem de (.umhuriyet'in özel muhabirliği ni yüıütüyoıdu. 19İ5 yılında öğrcnimini tamamlayıp yurda dönünce, Ya/.ı Isjeri Yardımcılığı'na atantlı. I iabercilik dalında çalıştı. 193(S yılında ilk bawazısı yayımlandı. 1945 yılında Yunus Nadi'nin ölümünden sonra Cumhurivei gazetesinın yönetiminı ele aldı ve de^işmez ba^yazarı olarak yanm yiı/yıl ilkelerinden sapmadan görevine devam etti. tlhan Selçuk, Nadir Nadi için şöyle der: "Cumhuriyet gazetesini kuran Yunus Nadi, kurumlabtııan Nadir Nadi'dir." Nadir Nadi, başyazarlıktaki ana ilkelerini ^öyle özetlcmhjtir. "Ana ılkelerim, daima gerçckleri ögrenmeye çalışmak, objektir olmak ve bu nu halka olduğu gibi anlatmak oldıı. Tabii Atatürk'e bağlı kalmak. Bu, benim gerçekliğimin ifadesidir. Atatürk devrimlerinin ülkemiz için çok önemli, yararlı olduğuna inanmışımdır hep. Bunların amacı, Türk halkını daha iyi yaşatmak, çagın gerçeklerınin ve gereklcrinin daha iyi kavranmasını ve ona göre davranılmasım sağlamaktır. Ne yazık ki kanımca bunların hepsi yıkıldı. Ortada kala kala bir tek Cumhuriyet eazetesi kaldı." (Nadir Nadi'yi Ugurlarken, Çağdaş Yayınları, 1992, s'll3) Nadir Nadi'nin sevgili eşi, Cumhuriyet Vakh Ba^kanı Berin Nadi, gazeteci Nadir Nadi'yi şoyle anlatıyor: "Hiçbir yazarın düşüncelerine, yaz dıklarına kanşmazdı tnsan kat istcr, yat ister, güzel araba ister. Nadir'in hiç böyle özlemleri, tutkıı Düşün Adamı ları olmadı... İhtişamla ilgisı yoktu. Cîazetenin ba^ımsızlıgından hiçbir taviz vermezdi. ündan her şeyi istesinler, gazetesini alet etmesinler. Gazetenin kapatılacauını bile bile çıknıası gereken yazıların Konmasını isterdi. Kimseye mııhtaç olmadan fikırlerin ozgürce söylentliği bir gazete olmasını isterdi. Bunun olabilmesi için de çok olçülü davranır, her turlü masrahan kaçınırdı. Borçla büyük yatırımlardan kor kardı. Gazetenin rotasını babasının, Yunus Nadi'nin çizdiği yolda, bugünkiı rcıtasında yüriıttü. Bağımsız kalmak, kimse ye borçlu olmamak..." (Nadir Natli'yi Uğurlarken.Çağda^ Yayınları, Röpoıtaj, s.131134) Ankara'da Mustafa Kemal'in öndcrliginde yürütülcn KurUİuş Savaşı'na katılan baba Yunus Nadi, tzmir Milletvekili olarak Birinci Meclise katılır ve Yenigün gazetesi yayın y.ışamına girer. Osırada Ankara'da iki gazete çıkardı. Hakimiycti Milliye ve Yunus Nadi'nin çıkardığı Yenigün. Nadir Nadi orada gazetecilik yaptı. Matbaada elle dönen makincnin çalıştırılmasında yardım ednordu. Muhabirlik de yapıyordu. Aynı zamanda ortaokııla devam ediyordu. Kuvayı Milliye Ru hu'nu bizzat yapıyordu. Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın gcçtigi Ankara'da türlü zorluklara karşı direniyordu. Sakarya Savaşı sırasında bir ara matbaa makineleri Kayseıi'ye taşındı. Ycni giin orada da scsini kısmadı. Genç Nadir Nadi tüm bunları yaşıyor du. Çefiklcşiyordu. Kııvayı Milliye Ruhu tüm nücrelerine, iliklerine kadar işliyor du. Anadolu'da yapılan savaşın, gösterilen ulusal dircniijin ve ınücadelenin içyü züııü bizzat yaşıyor, ögreniyordu. Bu nedenle Nadir Nadi, yaşamı boyunca daima Kuvayi Milliye Ruhu'nu yüreğindc ve aklında taşıdı. Ankara'da Kuvayı Milliyeci NadlrNadl Gazeteci Nadir Nadi Cia/etecı bıraılenın bııyuk oğlu olarak Nadir Nadi gazetecilikle çocuklugun dan beri ilgiliydi. Bir röportaja verdiği cevapta, "Gazeteci oğlu olduğum için a^agı yukarı basımevınde doğmuş sayabilırim kendimi. Daha 23 yasjanndayken koltugumun altına gazeteleri alır, odadan odaya "Akşam, Kİavadis, Tebecan, gazete gazete" diye sözümona gazete satarmışım. " Daha sonra, Ankara'da Yenigün basılırken matbaada çalıştı. Sürekli gazeteciliği 1930 yılı sonbaha Baü uygarlığını özümsemiş bir kültür adamı Nadiı Nadi, sava^taıı sonra istanbul'a döndü. Gaiatasaray Liscsi'ni bitirdi, yüksek öğrenim için, Viyana Siyasal Bil giler lakültesi'ne yazıldı, iiç yıl okudu. Daha sonra Isviere'yegeeti. Lozan Üni versitesi Sosyal Bilimler Bölümü'nü bitirdi. Nadir Nadi, yiıksek ögrcnimi sırasıııtla yetenekleıini gclıştirdi, Batı kiilriır ve sanatıyla tanıştı Bu aıada gazetecilik de vaptı. Cîazetenin Viyana ve Lozan muhaV)iri olarak görev aldı. Bu sırada 2* Aralu 1950'da Menenıen'de Yebjl Bayrak a'tında tonlanan ve Dervi.ş Mchmct'in oncıiliığiınde avaklanan yoba/.lar, öğıelmc ı yedek sııbay Kıı bilay'ı ^ehit ettiİer. (îenç Nadir Nadi, tcnkilerini belirten lıiı nıcktup yazdı ve bıhasına gönderdi. Mcktubun biryerindeşöylediyordu Nadir Nadi: "1793 Fransı/ Devrimi sırasında kral Cumhıııiyct gazetesi 29 Ekim 1923'te cumhuriyetin ilanından sonra 7 Mayıs 1924'te yayım yasjamına girdi. Cjazetenin ismini Atatürk koymuştu. Atatürk'ün aydınlanma, kadınlara özgürlük ve haklar verilmesi, devrimleri de birbiri ardından yaşama geçiriliyordu. (umhuriyet'in ilanı, Tevhidi Tedrisat Yasası, laikliğe dayalı ilkclerin yaşama geçirilmesi, vs. Bu ilkelerin savunulması için kurulan Cumhuriyet gazetesi, tüm Atatürk dev rimlerinı korumak amacıyla çalışıynrdıı. Yenigün ulusal kurtuluş sava^ının başa rısı için çalışmış, Cumhuriyet gazetesi de laik cumhuriyet ilkeleri ve Atatürk dev rimlerinin başarısı için savaşıyordu. Aratürk devrimlcrini savunma gazetesiydi Cumhuriyet. Nadir Nadi bu noktayı şöyle özetlemiştir: "Cumhuriyet'le Yenigün birincisi, ikincisinin devamı olan kardeş gazete lerdir. Yenigün ulusal kurtuluş savaşının yılmak nedır bilmez inançlı savunucusuydu. Cumhuriyet de Atatürk ilkelerinin vc dcvrim atılımlarının gene ateşli ve inançlı bir savunucusu ve yürütücüsü olaralc işte görev başında bulunuyor. Cumhuriyet yarım yüzyıla yaklaşan sürekli yayını boyunca bu ifkelere yürekten baglı kalmnj, hiçbir sapma eğilimi göstermemiş, yurt bütünlüğünü zedeleyecek bölücü ve gerici hareketlerin karşısında daimacesarctleyeralmıştır." (Cumhuriyet, 4 Mayih 1971) Cumhuriyet gazetesi Nadir Nadi'nin yönetiminde agaçlarla uğraijirken ornıanı göremeyen, gözleri kapalı tatlı su Atatürkçülerinin davranış biçimleı ine hiçbir zaman özenmedi. Daima yalın vc açık bir biçimde demokrasiyi, Cunıhuriyeti, insan naklarını ve Atarürk devrimlerini savundu. Günlük politikalar içinde, halk dalkavııklugu yaparak dini politika için kullanan politikcıların kanjisında hiçbir du raksamaya düşmetlen savaşımını siirdürdü. Nadir Nadi şöyle diyor: "Kimi /aman bir kördövüşü halini alan politika çelişmeleri ortasında Aıa türk'ün escrine ışık salıcı bir projektor vazifesi görmeye çalıştık. Bund.ııı böyle de başlıca görevimiz milletin \.ııiığına karşın, onun eti ilc, kanı ile biıieşen büyük escıı yaşatmak ve ıleriye dogrıı ge liştirmek olacaktır." (Cumhuriyet, 10 Mayıs 1960) Daha 15 yaşında Kuvayı Milliye Ruhu'nu anlamış, Kuvayı Milliye Ankara sı'nda yaşamış Nadir Nadi icin Atatürk devrimleıinden ödün vermek en büvük sııçtu. Sevgili e«i Berın Nadi'nin belirtigi gibi Nadir Nadi'nin. "... l'jı büyıik tutkusıı devrimlcr. Atatürk ve sonra Cumhuriyet gazetesi. Oıılaı hepsi güzel bir armoni oluyordu. ...Gazetenin kapatılması, yargılanmalar ona çok agir gelirdi. Türkiye'de Ata1 CUMHURİYET KİTAP SAYI 444 Bir mücadele gazetesi Cumhuriyet ve onun başyazarı Nadir Nadi SAYFA 4