Katalog

'•" krallarını yeryüzünün (Scn F>ğer Arkadaşımsan Gelincik dünleri) ITüseyin Yıırttas'ın öncmli konularmdaıı biri de çocukluktur. lnsan kişiliğinin oluşumunda çocuklukta yaşanılanların belirleyici olduğu hiliniyor. Unutulmaz izler bırakıyor her olay, her sıkıntı, her sevinç. Kişilerın çocuklaşmak istcdikleri anlan düşünduğümüzde gec.mişi yeniden yaşamak kadar lilmi tersine cevirip olumsuzyaşantıları dıizeltmeyi gereksindikleıini düşünüı iim ben. Olanaksı/ olanı dc ncmekgibi ıc sızlatan birçahadırbu. Şairleı bunun üstesinden dizclerlegelirfer. bir çocuktur oralarda kalan/ gözlerinde yaşamak tııtkusu/ hayret ve sevgi siisleri/ bir çocuktur, kendıni arayan şimdi, geçmiş yazlardan/ ürpertili güzlerden, yorgun haharlardan/ şimdi/ kalan o çocuksa/ yokum ben! Ben dökülen su, uçan kuş/ biriken acı, kırılmış umutlar artığı/ bir sanrı, bir düş/ varsam/ o çocuğum ben! (Uzurı Yollar Yoku.su (îörünümler) Uzun Yollar Yolcusu, 1 lüscyin Yurttas'ın şiiıde degişik tekniklcri deneme ye başladığı ilk kitabıdır. Göruntüleme, şiiılerinde »öıselligi iyi kııllanan bir şairin senaryo tekniği\le şiiri bııluşturdugu bir şiiıdir. îjairbu lekııiğibeşınci şiir kitabı Sanayi (.arşısı'nda (1980) dalıa gcniş biçiıııde kullana caktır. Yurttas'ın şıiıleıindcgöısellikegcmcndir. Bu onun dış dıınvayla hagıııın güçjü oldugunu, insanlaıa, yaşadığı çevıcyc dikkatli haktıgını gösterir. Görüntülcmcşiirinin sagladıgı gör scllik tckniğin /otiadığı değil, di/.elcrin sagladıgı bir göıselliktıı: DısGündüzGenel Çekim: bir ara sokak tzmir'den/ uzun uzun solııyaıı/ balkonları küsküıı/ tahtaboşlarında çivitli çamaşırlar/ çatılarında unutulmıış kuşlar/ bir çocuk doğuyor Ya da su bölüm: Nesncl Kamera: kanırılmış bir dal düşüyor ağır ağır Üzunçalar'da da bcn/eı görscl bir yapı lıemcıı gö/.e (,arpaı. Ilüseyin Yurttaş, o/.elliKİekitabın Kiıçiik llanlar vc Bir Albümü Kaııştııırkcn böliimlcrinde her şiir yaşamdan tablolar sercr gö/ümüzün önüne. Işte l'ologral: 2 şiiıinden birkaçdizc: deli dalgalı saçların dinlendiriyor seni/ gülüşündc abartılar/ gözlerinde kjygısız göriinmc telaşı/ boynunda rular/ yalcanda karanfil/ bıyıkların aslan kesilmiş yine Konulau l/.miı 'ılcn görüntülerara cılığıyLı ışçıler, çır.ıklar, kiicük işlermelerin öıgütsii/ <,<ılısaıılan, onların dııyguları, sıkıntılarklıı Hu konıula cn yoğım vapıtı Sanayi Çarşısı'dır. evvel bahar çöker/ giize malzeme olsun yaz sarartısı... nierhaba insan/ merhaba can/ kepcnklcrdir; perdeler sanma/ cayır cayır açılan!.. yüzyıllarca yaşar. Bilimin inanılmaz buN guları vc hi/lı gclismcsi, ancak kcndi bilim dallaı ıııdaki gtlişmclcrin tarihıni bilcn bilım adamlarınta a^ıklanabilir. Biliııılc cdcbiyat aıasında cok büyük bir beıızcrlik vardır: tkisinue clc gözlcm, karşılajjtırma vc iııcclemc önemli bir rol oynuyor; ya/.ırda ıla, bilim adamında da hcm cİLi>j gucü, hom dc bczginin bıılun nıası zorunlııduı." Sanayi Çarşısı, Tanıtım bölümtiylc ba^lar, Ifiıcıiklc s>ürcr yüziimiiz krimiir karası/ içimiz badem çiçeği/ adımız dalların iistüne düşsiin; diycn şairimız, Kamera Cîczintisi bölümündc caddclcr, duraklar, işçi, cvlcri vb. başlığıyla gczintisini yapar. güniin sokaklarına dökiilüyoruz/ ayak seslerimiz kanat çarpıyor duvarlarda/ birer atardamar şimdi caddeler; dcı. (/îlışanlara scvgiylcbakar, onların acılannda. sıkıııtılannda oıılar kadar acı ve sıkıntı dııyar. Sanayi Çarşısı, onun i(,in hcııı kentin go/c göriinmc/ kuçıik hi/merlcrini ürctcn bir ycrdir, hcm toplutnun dinamiğini yansıtıı. Yaşamın renkli kcsitlcrinin yaşandığı ckonomi politi^inin laboratuvarıdır sa navi çarşıları. Patronlar ustalara, ustalar kallafara ve çıraklara, kalfalar çıraklara orda kızar. Iş kazaları orda vurur şiirlcrc: hiç anlamazsın/ birden olıır/ birden belki dalgınsındır/ çoluk çocuk/ bunaltan yokluklar/ dalgınsındır alır götiirür kolunu kayış/ biçer parmaklarını bıçkı Ozcldc sanayi çarsılarındaki insanın şıirini ya/arkcn, geneıde insanın dcstanınırı nc^indedir Yurttaş. Yukanda da değincliğimiz gibi senaryo teknigini baştan sona uyguladıgı Sanayi Çarşısı'nda sözü Scs Kayıt bölümünde 'ozan'ın ağzından bitirir: ve bizim başladığımız/ şu/ hiç kimsenin bitiremedıği/ ve bitiremeden gideceği/ o sonsıız destan:/ insan geçer giinler tarih olıır/ anlatır herkes kendi acısını, sevincini/ en kiiçiik ayrıntıları unutmadan/ söz sahibini bulur 1 lüscyin Yurttaş'ın altıncı şiir kitabı Gecede Kanat Sesleri, daha lirik şjirlc kitabıdır. Daha demindi/ selamını aldım çekilen güniin/ gizliliklere açılmış bir akşam penceresinde... Aynı şiirde: sevinçlerle eridi akşamın gamlı gururu sarışın güvercinler/ sevgiyi içirdiler birbirlerine dizcleri birer elmas gibi parlar. Her şey geceye gizlenmiştir. Gecc insana güçsüzlüğünü göstermek için var gibidir. birden kesildi elektrik donakaldım/ ne kadar yabancıymış her şeye cllerim/ ne kadar uzakmışım kendimden/ anladım Ama çagının acıları, insanlıgın acıları ve sorunlandır. Onlar duyarlı kişiyi, ay dın insanı gece karanlığında da bulur. Çekildi Herşey şiiıi bunu söyler: okur gibiyim gazete kesiklerini/ işte roscnberg'lerin duruşmasından birkaç satır/ işte mai lai öldürümiiniin amanbilmez resimleri/ iste telzaatar'da kadınların çığlığa dönüşmüş gözleri/ işte kanayan yarası martin luthcr king'in Bilgece bir yaklaşımı vardır arrık Hüscvin Yurttas'ın bu kitaptaki siiı lerincle, hiizıin ona diişünceyle bir liktc sıcak söztüklcr vcrir. () Kıyı Kahvesi şiirinde, onun dingin bir yürckle yaşamı yorumlaılıgını görürüz. "eski denizcilerin batık öyküleri midir/ o kıyı kahvesinde dingin dalgaların anlattığı" di/eleri de bızi dikkati çekmcycn aynntılardaki düşünceye ve güzelliklerc götiirür. HüscyinYurtta;;, ilk kitaplarında noktalama imlerini rahat kullanır. Uzunçalar'dan sonra imler gittikçe a/.alır. Artık söz dizimlerindeki sağ lamlıöa güvenir gibidir. Noktalama imleri şiirinde sınırlar çizer. Anlamı kcndi alanlarına hapscdcrler. Dcöişik okuma olanağmı ortadan kaldırırlar. O yiızden hcm dilindcki fazlalıkları ayiKİamaya başlar, hem söz dizimlerinin vurgularıyla istedigi anlamı verir. Yurttas'ın Uzunçalar'la başlayan noktalamalardan kurtulma cylcmi, Sanayi Çarşısı'yla, Çürüme'yle (1986) siırer. Çürüme'den sonraki yapıtlarında Kod Adı: Mansur'da, Kirli Tarih'tc ve sonrakilerde son derece azalır.Jin cok nokta virgül, iki nokta üst iistc imlerini kullandı^ını bclirteliııı. Yurttaş, noktalama imlerinden bü aş, nktalama m l e i d e n ük ölcüde l k kl yük ölcüd sıyrılarak sözcüklcıi ö/ glükler gürlüklerine kavuşturmuş gıbıdır son on k b d kitabında. Çüriime'de iik bölüm Görsel Şiir leradını tasıyor. 1 liısyin Yurttaş, yaptıöı işin bifincindedir. Daha önce şiirlerinin yapısına bakarak yaııtığımız bu saptamayı kcndisi adını koyarak dogrular sanki. .Su di/.elerin filmi, fo lografı istcdiğıojz an çekilcbilir: dışarda hic bitmeyecekmiş gibibir yagmur/ çöküyor omuzlarına yol yorgunlarının (('.iirüme Dışarda) Ya şu dizelcr: rüzgârı çağıran bir avluda/ yıkanmış çamaşırların sabun kokusuyla/ sesler ve çocuklardırogüzelimgüneşlereserili ((,'.ıırüme Yo^un Işık) " SAYFA 7 rin toplandığı; düşüncdcrin, hüzünle rin, yalnızlıkların analatıldığı, ışıktan yoksun dünyada insanların kendilcriyle ncsaplaştıkları bir zaman cliliminr şiiricş diyc ba^Iar kitap. Ama daha önce Maksim (îorki'nin ^u so/lcrıni kila bın baijina vcrlc^liıir. Bu so/.Icr, sairiıı insanııı yaııııula, finuğiıı safmda ol dııAunıı açıklarkcn san.ıi^ıııın o/clliklcıini ılc a(,ıklar gibidiı. "lnsan emcgınin vc yaı.ıtıcılığınııı tarihi, insanın taı ihindcıı (,ok dalıa il Yurttas'ın gin<,\ «,i)k daha <irn.nıİKİır; msan yü/ ğı cevreye şıırlerınde gorsellik egemendlr. Bu onun dış dünyayla bağının guçlu olduuunu, ınsanlara, yasadıdikkatli baktığını gösterır. COruntuleme sürinin sagladıgı gorsellik teknlğin zoriadığı değil. dizeyaşına varınadan olür, oysa ürünleri lerin sağladığı bir görsellıktir. C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 457