Katalog

'68 Kusam'mn önemli bir temsilcisi Sühcyl Hıdır Ş g çevirisiylc Cîendaş Yayınları arasında çıkan "Olağanüstü Seyahat (Dcr Schatz auf Pagcnsand", 1995) adlı çocuk romanıyla da olsa, Uwe Timm scssiz scdasız Türk okurunun karşısına çıkıvcrdi! Yayınevi, hatta bclki çevirmen bile bir 'ilk'e aracı olduklannın bilincindeler mi bilıncm, ama yinc de kutlanacak bir girişinı; arkasının gdmesini diliyorum. Arka kapakta kitabın konusunun özctlenmiş olmasına karşın, yazariyla ilgili bir sözcük bilc yok, hatta yapıtın Almanca özgün adınııı yazılnıasına da, çoğu çeviride yapıldığı gibi, gerck duyulınamış (üstclik kitap değişik bir adla Türkcc'yc çcvrilmiş). Ama yine de Uwe Timm adını Türkçc'de görmek heyecanlandırdı beni! I lele bıı 'olay'ın, ya/arın Kasım ayında Türkiye'ye, TÜYAP Kitap Fııan'na gelmeye ve Almanca eğitim yapan okullarda çocuklarla tanışmaya nazırlandığı şu günlere rastlaması önemliydi. Kimdi bu Uwe Timm? Yalnız çocuklar için yazan bir Alman yazar mıydı? Başka yapıtları ile de Türk okurunun ilgisini çekebilir miydi? NİLÜFER KURUYAZICI vb. Peter Selıne ider'in 1973'teyayımlanan Lenz adlı ıızun öykiisü (Türk<,esi l'übun Ant; AFA Yayın ları, 1988) ile Uwe Timm'in 1974te Ister buyukiericin,isterse •çocuklar1 icin yazsın, uwe Timm keyifle okuyayımlanan vc va nanbiryazar. zarını hcmen ünc kavıısrııran ilk romanı Heisser Sommer kcndi ckonomik çıkarları dogrultusunda (Sıcak Yaz) yer alıyor. Yaşananları hcnii/ vcrli halkı czmcleri, yok ctmeye «,ahşma'tarih olmaoan ctfcbiyat sahncsine cıkaları romanın tcmclini oluşturuyor. Moran Tinım, Gennanistik öğreıu isi Ulriclı renga tlan roman boyıınea hep 'ü(,üneü Kraıısc'nin polirik bilinç kazanmasının kişi' olarak sö/ cdilmcsinc, kendisinin hiç öyküsünü anlatırken, geıiye bakarak bıı ortaya eıkmamasına karsılık, varlıgı tüın ütopyanın dcgerlcndirmesini dc yapıyor. olayların ekseniııde. ( )layların akışı, AfriOnce Münih, sonra Berlin'de üniversite ka'va görcvli gitlen vctcrincr (iottscçevrcsinde geçcn romantn başında, kenlıalk'ın günlüğündcn izlcniyor. İlk başta, di aşk övküsü dışında üniveısilede olup kendine bir çiltlik kurmaya ııygıın arazi bitenlerfe ilgilenmeyen Krause'nin nasıl aramaktan baska amaç giitmeyen Cîottsctutunıunudcği^tirdi^ini,ecvresinılec)İLip halk'ın gitlcrck bilinçlenmesini vcdüşiinbitenler koıiusunda bilinçlcncrek nasıl celerinde, ycrlilere yaklaşımında önemli arkadaşlarıyla dayanıijma içinc girtliğini, bir dcf^işim geçirmesini anlatıyor roman. fabıika önlerindeoynadıkları sııkak tiyatKristol Kolomb'un Amerika'yı keşfi ile roların.ı katıldığını görüyonız. Altred başlayan vc bürün Avrııpa ülkclerinin söAndresclı'in so/leriyle: "( )laylaıın 'o za miirgelerindc siiren yaKİai;im, Batılınm manlar' ılışında (ilan benim icin Heisser ycrlilcri barbar vc 'kültürsuz' olarak göSommer en önemli romanlardan biri". ren bakışı (sömürgeci bakış), hırklı Dİr açıdan elc alınıyor romanda. (îotrscKerbel'tn Kaçışı halk'ın güncesinin yanı sıra, gerçek tarilıi Timm'in I98()'de vayıınlanan ü^üncü belgeler de romanın örgüsünc cKİeniyor. romanı Kerbels Flucht da (KiM'bel'in Ka 1904! 906 arasındaki Hotanto baskaldıçışı)yinc68olavlarını konıı alıyor. Ancak rısı, Afıikalı ycrlileri vahşi oıpulcurarolaartık 1970 ler eok gerilerdedir; sömürü rak göstercn Alman rcsmi bclgclerindeki siiz vc baskısı/ bir cliınya ütopvasına g(>n(ki bunlar ad ve tarih verilerek alıntılan derme yapan ilk romanına karsılık, mış) bakış acısından yansıtılıyor. Ama roTimm'in bu ıkınci romanında dıışferin manındaki olaylaıı kurgulama biçimiyle artık u/.akta kaldığı uözleniyor. Sürükle Timm, bıı rcsmi bakış açısının karşısına yici, yer yer de ironık anlatımlan ile hcr ilk kez Almanların aeıması/lığını vc Afriiki roman da yazarın kısa zamanda lanınka'da kendi ckonomik çıkarları için uygumasını saglıyor: I lolJandaca, Rıısca, Maladıkları kanlı baskıları koyuyor. Romanın carca, Çekçc, Ukraynaca gibi ılillere (,'even ilginçyanı tla hiçkuşkusuzi imm'in, tariliyor. Ama lıâlâ liirk okuruna ııla^mış rih kitaplarıiKİan doğrudan yaptığı bu tle^il ikisi dc. alıntılarla'rcsmi tarih'ı soıgulaması vcbıı Timm'in 1978'ıle yayımlanan ıkinci robelgcleri, bclge nilcliklcrini bozmadan, manı Morenga ilc 198(i'da çıkan Schlanalıntıladıgı kilapların sayhılarını da bclirgenbauın (Yılan Agacı) adlı romanı C 8 > tcrck, kıırmaca bir öykünün içinc yerleşolaylarını doğrudan konıı almasalar da, tirnıeii. Postmodern roman yapısıntfa Alman dü^ünee ya^aınına '68 Kulıu'nun önemli bir yer tutan ve larklı bakış açılagerirdiklcri doğrultıısunda okunabilccek rmdaıı anlatıtnlarla saglanan 'çoguicu' aniki yapıt. 68 Ku^agı'nın poliıik olaylar, latım biçimi, Morenga'nın da en önemli özelliklc de Victnam konıısunda göstcryapısal özelligini olıışturuyor. Timm budiği duyarlılık ve 'ü(,iineü diinya' ülkele rada gcrçcklcri anlatmanın ötcsinde, okurine bakışı, bu iki romanın olıı^masıncla ru Almanya'nın yakın tarihindcki Na ctkili hiç kıı^kusu/.. Timın'in lilıne de alı zizmden başka bir 'sııç'la hcsaplaşmaya nan baijyapıtı Morenga, Almanların ( iiıçaöırması vc rcsmi tarilıe getircliği eleştincybatı Alrika'ılaki sömiirgelerinde yarel bakışla da günüıniiz Alman romanınijananları.Schlangenbaıım isc 1950'lcrde da yeni bir vonclişin önciilüğiinü yapıyor. Batı Avrııpa ülkclerinin (îüney Anıerika'da uvguladıkları 'kalkındırma proje Uygariık' getirnıe sözü si'ni tcmel almaları acısından, yazarın ül1986'da yayımlanan Schlangenbakesinin vakın ge^mi^indeki yanlı^ları na um'un, larklı bir konuvu ele alsa da, yasıl cleştircl bir gözlc dc^erlcntlirdiğini zarın tutıımu acısından Morenga ilc kogöstcriyor. şutluklargöstcrmesi, ikj romanın hep bir likte anılmalarına neden oluyor. SclılanMorenga, Afrikalı bir özgürlük savaş genbaum'da Timm konıı olarak, çısının aılı. Roman, Almanların I. Diinya 1950'lcrde Batılı ülkclerin Giiney AmeSavaşı öncesinde Afrika daki söınürgefe rika'dakiekonomiksömürülcriniseçiyor. rinde, siyah yerlilcrin, Hotanto kabilelcArtık söz konusıı edilen Afrika sömürgerinin Morenga'nın önderliğinde başkal leri değil; Batı'nın 'uygarlık' getirme södırmalarını ve bağımsızlık için giriştiklezü vercrck akıttığı kredilerle bu kez Güri savaşı kanlı bir biçimde bastırınasının ney Ameıika'nın yerli halkını sömiirmeöykiisü. Almanların, 'uygarlık' vc 1 Iırissi. Türkiyc'nin de yakın larihinde yaşadıtiyan tlinini götürdüklerini ileri süıdükğı benzeri Amerikan yardımları düşünül leri Alrika'daki sömiirgelerindc, aslında düğünde, Tinım romanında 'bi/.den lıir konuVa cl atmış da dcncbilir bclki. Zaten roman boyunca bizc hiç dc uzak olmayan olaylarla karşılaşıyorıız: 1 lalka göz açtırmayan askeri euıuanm baskıeı rejinıi, yer li halk sefalet ıçindcyaşarkcn kendi filtli si kulclcrindc lüks bir vaşanı süren yabaneılar, sorgusu/. sualsizgöz altına alınıp 'kaybolan' insanlar, yolsu/luklar, talanlar TÜYAP 17. Kitap Fuarinın konuğu Uıve Timmden "Olağanüstü Seyahat" Etnolojlk bakış Hcr iki romanın da temelinde, Baıı merkezli bakışın kcntlındcn farklı yabancı kültürleıinasılaşağıladığı vesömürdü gü yatıyor. Obiir yandan da bu yabancı kültürlere yeni bir bakış getirivor Timm. 'Ktnolojik bakış' olarak tanımlayabilece ğimiz bu yakla.şım, larklı kültürlcrin vaşama biçimlcıinin, inançlannın, dilleri nin araştırılmasına, onların kendi başkalıkları içinde değerlendirilmesine dayanı yor. Bu ise 19. yüzyıldan bıı yana rastladıgımızyolculıiK romanlarınJaki 'egzotik bakış'tan çok r'arklı. Batı kıilturiinıi yücel ten, onıı lek 'gerçek külluı olaı ak gösicrmeyi amaçlayan bıı yaklaşımdaki Baıı merkezli bakış, Timm'dc vcrinı artık, yabancı olanı aşagılamak vcrine, onıı kendi özünden vola çık.ırak tfcğerlendircn gerçekçi bir bakışa bırakıvor. Lvşinin Arian tinli olmasının, (îüncy Amcrika ülkclcrini ve yazınını onun yaptığı çevirileıle ya kından tanımasının böylc bir bakış açısını ve gerçekçi bir anlatımı benimsemesi ne yardımcı oldıığıı soylcnebilir. Padcr born Üniversitesi'nde vcrdigi koııleıansta (F.rzaehlen und kein Ftnde, Koln 199}) ' ARKEOLOJI VESANAT YAYINLARI 1 940la I lambuıg'da doğan Ikve Tinım, gunumuz Alman yazmıuın 'orta kuşak' ya/arlaıından sayılıyor. Komanlarında islediği konıılar, onları elc alış biçimi ve eleştiıel bakış a»,ısıyla '6X Ruhu'nıı tiim yapıtlartncia sezdiren Timm bclki de bu kuşağın en önenıli yazan. Sa va.ş sonrası Alman ya/ınının d i n t c r CJrass, llcinrich Böli, Martin Walser, I fans Magnııs Enzcnsberger vb. gibi ilk kuşakyazarlarmdarısonrageleıı vebugiin ellilerinde olan 'orta kuşak' yazarlardan Sten Nadolnv (Yavaşlığın Keşfı; Selim ya cla Konuşma Yeteneği) ile Peter Schne idcr'i (Lenz) Türk okurları çevirilcriyle yakırulantanıyor.'l'ürk^f'vfhcniizçevrilmcmiş olan [oseph ()rtci( ve Uwc Timm de işte bu kuşaktan. Kendileıinden önce yazar kuşağının geneldc savaş yıllarıyla, Nasyonal sosyalizııı döneminin ve savaş yıllarının geride bıraktığı yıkıntı ilc vc savaş sonrasındaki yeniden yapılanma çabaları ilc hesaplaşmalarına kaışılık, orta kuşağın konularını 1968 olayları bclirliyor. Sten Nadolny, Peter Schneider vc U\vc Timm 68 ögrcnci olaylarını üniversireöğrcncisi olarak yaşamışlar. I ler iiçü de, ülkclcri için büyük öncm taşıyan vc gcrck Alman düşüncc yapısına, gerekse eğitirn sisreminc köklü (lcgışiklikler gerirmiş olan bu haıekeün doğrulan/yanlışları ile yapıtlannda hcsaplaşmayı seçcn yazarlar. Bu kon uy u işleyen ilk yapıtlar arasında, 20 Eıne Anlıke Stadt ım Taurusgebırge LYRBE1 SELEUKEIA ' Jale İNAN Türkçe ırolin, Almanca özet, 160 sayfa. 19 5 x 27 cm ISBN. 9757538930 AcıtalyaManavgal ılçesı sınırları ıçınde ulkemızin ılgınç ören yerlennden bırı olan LyrbeSeleukeıa anlık kenlıraie Ptol Dr Jalelnanhaşkanlıgın(la19/^1 t )/'9yıilarid[a sında kuılaıma kazıları yapılmıjl» Aıılık kenl bıı dağ yerleşmesı olmakla beraber mevcul kalınlılar ören yerinın özellikle Roma döneminde oldukça gelışmiş bir kenl olduğunu göstermektedır Bu kazıların tespit çalışmaları VB raporlarından derlonerck ha?ırlanan "Totos lar'da Bir Anlik Kenl Lyrbe7 Seleukeia'" Türkçe metın ve Almanca özetlerden oluşmaktadıı TOROSLAR'DA BİR ANTİK KENT YAY1NCTLIKTA 20 YII. 17. TUYAP KİTAP FUARINOA •;T KAT 1? SOKAK R 34 Al 1 KAI I I SOKAK A : YAYINLARIMIZ 7.40 İNDİRİMLİDİR ! CUMHURİYET KİTAP SAYI 456 S/A YFA