Katalog

Claude Levi Strauss Yapısal Antropolojinin babası TURGAY NAR B ilindiği gibi Claude LeviStrauss, çağdaş antropolojinin boyutlanmasında önemli rol üstlenmiştir. Bir bakınıa yapısal antropolojinin kumlması olarak da adlandmlabilecek bu boyutlandırma, Levi Strauss'un bilim çalışmalarının en önemli çizgisini olıışturur. Neredeyse LevyÛruhrden Radcliffe Brown'a u/anan, deyim ye rindeyse "alışkıl (normal)" antropoloji söylemine yönelik bir karşı çıkışı da başlatmıştır. Doğanın dönüştürüfmesi sorunsalını, genel olarak, yapısalcı antropoloji içindc bir praksis sorunu olarak ele aldığını görürüz. Böylece Insan doğası, bir zihinsel sistcmler pratikliği olarak değerlendirilmiştir... LeviStrauss, çağdaş Batı düşüncesinin, üzerinde en çok tartışılan öncü adlarından biri olmııstur. Tartışılır olmasının en büyiik nedenlerinden biri, yöntem sorunları üzerine getırdiği yenilıkçi önermelerdir. Oldukça farklı bir tarih anlayışını, geliştirdiği yapısalcı yöntem ışı ğında masaya koyan LevıStrauss, yapıtlarına ilişkin genel bir bütünlüğü de korumuştur. Her yeni yapıtıyla yapısal cı yöntemi biraz daha ileriyc götürürken, bu yeni yaklaşımın izleyicileri de gitgide çoğalır... Bunu kabul görmenin yanı sıra, genellikle geleneksel yöntemlere bağlı kalan bilim tevrelerince de tedirginlikle karşılanır ve her yapıtı, neredeyse bir olay olur... LeviStrauss, o giine deöin hiçbir budunbilimcinin ulaşamadığı geniş boyutlu ve derinlikli bir bileşimi DU alanda temellendirmiş olmasıyla,, yoöun tartışmalara neden olmuştur. Ozellikle de Batılı insanın en biiyük yanılgılarına dikkatleri çekmiştir: "Batılı insan, özellikletarihinin son dört yüzyılında, insansallıkla hayvansallıgı birbirinden kesinlikle ayırmayı bir hak olarak benimsemekle, birinden aldığı her şeyi ötekine vermekle uğursuz nir dönemi başlattığını, durmamacasına daraltılan bu sınırın insanları da birbirinden ıızaklaştırmaya ve gittikçe daha sınırb bir azınlık yararına, bir insanlık ayrıcalığı istemeye yarayacağını, bu insanlığınsa, ilkesini ve kavramını özsaygıdan aldığı için, daha doğar dog'maz çürüyecegini anlamıştır.". (1) Fransız dilbilimci Ferdinand de Saussure'un dilbilim alanına getirdiği "yapısalcılık", bir yöntem olarak kısa sürede 20. yüzyılın, etki alanı en geniş kuramlarından biri olrnuştur. Dilbilim alanındaki bu yenilik, diğer temel bilim alanlarına da nızla yayılmıştır. Bu etkilenmenin başta gelen ismi LeviStrauss, Saussure'un dilbilim alanında bulguladığı yöntemi, antropolojiye uygulayarak, yapısalcılık'ın diğer bilim alanlarında da kullanılabilirlıöi kanısım güçlendirmiştir. Nitekim, felsefe vc yazın eleştirisi alanlarında da bu yöntem denenmeye başlanır. Yapısal dilbilim, dili bir işaretler düzeneöi olarak görürken, sözcüklerin bıçimselligı üzcrinde durulması yerine, dili olusjturan temel yapısal ilkeleri gözetmenin doğruluğunu savunmaktaydı. LeviStrauss da buradan yola cıkarak, insan aklının işleyişi konusunda, Saus Yaban Düşünce sure'da olduğu gibi "karşıthk" ilkesini gözetir... Yapısalcı çözümleme yöntemini, antropoloji alanında belirlediği çalışmalannda (akrabalık sistemleri, totemik inançlar, mitoloji gibi...) başarıyla uyguladı... ünceden de sözünu ettiğim gibi, LeviStrauss'un Batı düşüncesine eleştirel tutumu Yaban Diişiince'de temel bir öne çıkıs biçiminde görülür. Ona görc, insan alclı bir karşıtlıklar sistemiyle düşünme edimini oluşturabilmektedir ancak... Karmaşık bir zihinsel süreç içinde insan aklı, yerindellikler (metaforlar) aracıhğıyla doğayla iletişim (bağlantı) sağlamaktadır. Algılamanın sistematize edilmesi sürecinde ise evrensel bir "aynılık" ilkesi görülür. lstc bu da kültürlerarası temel birlikteıik noktasını gösterir. Gene Yaban Diişiince'de, ilkcl (yaban) düşüncenin, günümüz Batı düşüncesiyle olan ortak yönünün, ikisinin de karşıdıldar oluşturma biçimiylc gcrçekleştığı tezini öne sürer... Yaban Düşünce, dokuz başlık altında bölünılenmiş: Somutun Bilimi; Totemsel Sınıflanaırmaların Mantığı; Dönüşüm Dizgeleri; Totem Ve Kast; Ulamlar, Oğeler,,,Türler, Sayılar; Evrensclleştir me ve Ozcllcştirme; Tür Olarak Birey; CUMHURİYET KİTAP SAYI 288 SAYFA 4