Katalog

0 K U R L A R A Levi Strauss çağdaş Batı dmüncesinin, üzerinde en çok tartışılan adlanndan biridir. Çok geniş bir bilgi birikimini ve birçnk bilime ilişkin gözlem ve araşttrma sonuçlannı sergileyen eserlerinden ' Yaban Düşünce', 'Hüzünlü Dönenceler' ve 'Irk, Tarih ve Kültür'ü Turgay Nar bu sayımızda sizlere tanttıyor. Nedim Gürsel "Ağlamtyorsunuz bile, çünkü biliyorsunuz ki o sabah bir başka dostunuz da ö'ldürültnüş olacak" diyen Finci'nin sözlerini aktarıyor ve ekliyor: "Savaşı görmedim, doğru; savaşın yüzünü göraüm. Ama sevgilim Saraybosna'da. Unutmayacağım." Nedim Gürsel'in 'Balkanlara Dönüş' kitabını îlalil Gökhan tanıtıyor. Bosna ile ilgili diğer bir kitap 'Parçalanan Yugoslavya ve Bosna'da Etnik Savaş'ailişkin bir yazının çevirisini de sunuyoruz. Bol kitaplı günler... TURHAN GÜNAY Balkanlara Dönüş ve... ScvHilim Saravbosna Nedim Gürsel, Saraybosna dramının yanı sıra Makedonya'da gcçirdiği günleri anlattrken Balkanfar'daki Türk mirasının önemine dikkati çekiyor bu kitabında. Ve kendine özgü şiirsel iislubuyla yalnızca bir gezi kitabı değil, anılarını da okura içtenlikle sunuyor. HALİL GOKHAN Sevgilim Saraybosna: Hiçbir şey görmeyenin, ama sadcec mczarları görenin gözü. Makedonya Günleri: Kalkan bir haritanın ycrinc konan ^üzcl tabloya bakan göz. Selânik Deyince: Bir hesaplaşmanın telaşında sevgilisini ıınutan Si'nin gözü. Naida'nın gözlcrini karanlıkta güçlükle seçiyordum. Moya Draga Bosno. Sevgilim Saraybosna. Naida, bir saat kadar önce bitirdiğim ve beni çoktan bir Balkan haritasına saplamış olan Balkanlara Dönüş kitabına bakarak yineledi: "Boya Draga Bohno, ama niye Dönüş. Biz dönemeyiz." Balkanlara Dönüş'ün, sadcec mezarları görenin gözüyle görmüş sayıyorum kendimi. Bu kitabı okumuş olmak bir haritayı, olanaksız bir yapbozu yeniden birleştirmeye yetmiyor. Müslümanların kıyıma uğradıgı Saraybosna, artık bir Türk kenti olmaktan çıkmış olan Üsküp ve yıkım günlerinin trajedisindc Selânik, arasında sauece ve sadece Saraybosna'nın beni ilgilendirmesi gerekiyor. Çünkü bakarak savaşmak zorunda olduğum 'savaşın yüzii' orada. M aya Draga Bosno. Boşnak göçmcn kampının Türkçe çevirmeni Naida'ya "Sevgilim Saraybosna"nın Boşnakçasmı soruuğumda bu kar şılığı aldım. Meşe koruluğu içine kurulmuş olan kampın yakınlarında otobüsten inmezden az önce Balkanlara Dönüş'ün son sayfaları eriyivermişti. tçinde ü^ ayn göz bulduğum Balkanlara Dönüş, en kanlı bakışlarını ilk sayfalara ayırmıştı. Sırasıyla, ttiır/vi1 Imtiyaz Sahibl: Berin Nadi O Basan ve Yayan: Yeni Cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.ş. oCenelYayın Yönetmeni: orhan Erinç • Genel Yayın Koordlnatörü: Hikmet Cetinkaya OYazılşleri Müdürleri: Ibrahlm Yıldız (Sorumlu) , Dlnç Tayanc 0 Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay c Graflk Yönetmen: Dllek llkorur c Reklam: Medya C CUMHURİYET KİTAP SAYI 288 • "Kadınların ve çocukların gözlerinde aynı pembe güller Her biri kendi kanını gösteriyor." diyordu Hlııard, La Victoire de Guernica adlı şiirinde. tnsani alçalışın, bombalannı habersizce üstüne saldığı Ispanya kasabası Guernica'nın Alman ucaklannca yerle bir edilmesinden sonra yazmıs Eluard bu şiiri. tnsan Eluard artık yok, bu yıl 100 yaşına girmiş bile olsa... Ama Guernica Zateri (!) Saraybosna Zaferi'ne dönüştü... Kluard, kuşkusuz, yaşıyor olsaydı "La Victoire de Sarajevo"yu da yazar ve Guernica şiirini sürdürürdu. Eluard aynı şiirinde "Ölmek ve yaşamak korkusu ve cesareti/ ölüm çok zor ve çok kolay" derken, Nedim Gürsel, "Aglayamıyoruz bile,çünkü biliyorsunuz ki o sabah bir başka dostunuz da öldürülmüş olacak" diyen Finci'nin sözlerini aktarıyor ve ekli yor: "Savaşı görmedim, doğru; savaşın yüzünü göraüm. Ama Sevgilim Saraybosna'da. Unutmayacağım." • Naida'ya Nedim Gürsel'i anlatıyorum. Onun, yazar ve aydınlarla birlikte Saray bosna'ya, bir balinanınki kadar loş ve sessiz bir uçak karnında yaptığı yolculuğu, 1989 güzünde, Kosova Savaşı'nın 600. yıldönümü toplantısında, doğru çıkan önsezi lere dönüşen izlenimlerini. "O zamandan bu yana ne çok şey değişti." Bu cümlc aynı zamanda Naida'yı Bos na'dan Türkiye'ye getiren hikâyelerin ciimlesi. Naida'nın yüzünün, televizyon ve ga zetelerdeki Bosnalı Müslümanların yüzünden eksik kalır yanı yok. O da onlarla birlikte, hemen her gün mezarlıga yeni ölüle rini, dostlarını, yakınlarını topraöa vcrmcye gidiyor ve dönüşte olasılıkla bir keskin nişancı mermisine hedef oluyor. "Saraybosna yok artık. Belki bir gün olmuştur." Benim okumadığım ama Naida'nın hep söylediöi cümleler bunlar. Nedim Gür sef'in, Saraybosna'yı görmek için gittiği cümleler. • Nedim Gürsel'in, Pasifik Kıyısıncla ve Seyir Defteri'nden sonra aynı biçimle ama bu kez tek bir coğrati baglam altında yaz dığı cümlelerden, cümlelerin yaptığı bölümlerdcn ve üç ana bölümden otuşan Balkanlara Dönüşte, anıların yoğunluğun da geçilcn Balkan şehirlcri, tarih, kişisel tarih ve bugün arasında bölünüypr vo yeniden kuruİuyor şehirler. Selânik, Üskün ve Saraybosna, adı Balkanlar olan sürekli kaynatılan kazanın şehirlcri. Naida, bu kazanın dışına taşmış, onaltı yaşındaki gövdesiyle Saraybosna'ya Dönüş'ü düslüyor. Artık yok olmus olan bir şehre, belki dc bugünlerde gerçek ola cak bir düşten düşmeyi. • Balkanlara Dönüş/ Nedim Gürsel/ Can Yaytnları/ 144 .s. SAYFA 3 ' ıH • M J