Katalog

r yor Kurtuluşun mtmarları aslında bu ul kenın halkı Onca yoksunluk ve yoksullu ğa karş,ın verılcn mucadelcnın onurlu, sl radan ınsanları konu cdılıyor Ycrel kong rc ıktıdarları Kuıtuluş/un toplumsal vc sıyasal kokcnlcıını oluşturnıaktadır Yınc kıtapta kullanılan "Savaş Demokrasisi" kavramı Kurtulus'un sıvıl koklenne ışaret cdcn vc ycnı kullanılan bır kavram Ta nor'c gorc, ıkı dcğışık savas, bıçıııııne (nıı lıs savaş,ı, ulusal savaş,), ıkı dcöışık sıyasal ıktıdar modclı cs,lık ctmış.tır Ycrcl kongrc ıktıdarları ulusal kongrc ıktıdarları ve TBMM Her ıkı orgutlenmenın yerellık ve ulusallıga tekabul eden farkına ragmen her ıkısının de ortak paydasının "Demokrasi" oldug'unu bclırterck, ıkı dcgışık sa vaş bıçımının ortak paydası olan olguya da "Savaş demokrasisi demcktedır Sa vaş olayının "dcmokrası" ılc yonetılmcsı de "Kurtuluş" suretınde "militarizm"ın hâkım olmacfığının gostergesı Sıvıl otorı tenın hem yerel, ulusal kongre ıktıdarla rında hem de 1 BMM'de askerı otorıtenın kesınkes ustıınde olus,u, dtvletın kıırulu şunda ba/ı çevrelenn ılerı surduğu gıbı militarist" bıı anlayış vc yapının dcğıl, sıvıl ve demokıatık karaktenn egemen ol duğunun kanıtı olarak gosterılmektedır Bu duıum, aynı zamanda "Turkiye Devlcti"nın "yukarıdan aşağıya" değıl "aşağıdan yukarı" kurulduğuna da ıs,aret ct mcktcdır Bağıınsı/lık savası, "haklı, halkIı ve antiemperyalist" karaktcrlıdır lkıncı olarak toprak kaybı ılc sımgcle ncn bır dızı (Scvrcs gıbı) harıtayı koymak yeunc 1918'den ıtıbaıcn yapılan anlas,ma ların, Turkiye ıçın nasıl bır devlct ve top lum modelı ongordukkn gıbı son dcrccc onemlı bır konuyu ısjıyor Tarımu koylu, kapalı bır ckonomıyt sahıp, bağımlı, yarı somurgc Anadolıı nıın ortasına kapatıl mii} bır Furkıye dtvlctı Kısaca "yarı somurge, tipi koylu bir devlet" yenık devlet ıçın ongoıulcn yapıdır Uçııncıı olarak sı yasal bılımlerın ışjedıfı konulardan bırı olan "liderlik" veya "bnderlik" bahsi yer lı yeııne yeıleş,tııılıyor Kıtabın basında belatılen bıçınıde "onderlik" ıle "halk"ın kar^ılıklı rollerının dcngelı bır şekılde araş,tırılması vc anlatılması soz konusu dur Kıtabın son konleransı da "onderlik" bahsınc ayrılmıs., "onderlik" "buyuk donuşumun" o/ncl vc ıradı bır boyutu olarak ış,lcnmıstır Bu da uç alt baslıkla elc alınmiijtır Ycrcl ondcrlcr, ulusal on dcrlık kadrosu ve ulusal onder Dolayısıy la onderlik tek kış,ı ılc sınırlandırılmamib, tır Mustafa Kc.mal'ın onderlıgı dc kurtu lııs. surecı ıçındc bır yenıduı ycrlcs,tırme dcncmcsı olarak kars.ımi7a çıkıyor Onderlı^tn katkıları da bu bağlamda ele alınıyor Kemalıst onderlik ve hareketın, salt askerı bır hareket olmayıp, bundan da once ve daha çok bır polıtık hareket ol duğunıın vurgusunu gorııyoru/ Hıç kuşkıı yok kı kıtabın eleştırılccek yanları da var lanor'un kıtabı bugunc dck pek ti7crınde durıılmayan veya gerı plana ıtılen olgu ve yorumları one çıkarır ken O7ellıkle uç konııda bııa/ geçıştırmc sezılıyoı Bunlaıdan bııı 2î Nısan 1920'de kuıulan I BMM ııın kıırulus.u, sı yasal vc lıukuksal yapisı, ısleyışı, savas,ı yurutus,u, sosyolojık o/ellıkltrı seçımler tasarıufları vc ctkınlıklcrı gıbı konuların u/crındc fazla durulmamış olmasıdır Ikıncısı ıse "surcklilik" tezını kabul cttıgı anlaş,ılan kıtabın o/cllıklc sıyasal, ıdeolo jık ve kurumsal "surekliliği" vc "kopuşu" CUMHURİYET KİTAP SAYI 288 yeterınce ışlcmedığı vurgulanmak gerekır Son olarak, bu donemde en az "iJctidar" kadar onemlı bır sıyasal bılım konusu olan "muhalefet" olgusuna oldukca az değınılmı^ olduöunu gorııyoru/ Ders notları olması nedenıyle dc kaynakça satır aıalarında 7ikrcdılıyor Kıtabın ele alını^ı nın ıcıne sıncn bıı ıdcolojık yeğlemenın 4c ofdugunu vurgulamam gerekıyor Ozellıklc 1960 sonrasıııda Turk Devrı mı'nın ycnıdcn yorumlanış.ı sırasında gundcmc gctırıkn vc gehs,tırılen bu tez, Turk Dcvrımrnın antı cmpcryalıst karak terının one çıkarılarak, "bitmemiş",''"tamamlanmamış devrim" du^unccsını ışji yordu "Milli demokratik devrim" veya "milli demokratik devlet" te7i bunun bır ıfadcsı ıdı Ancak o /amanlar "dinamik guçler" olarak ısımlcndırılen ve kcndısın dcn etkınlık bcklcncn "askerı burokrasi" ıdı Şımdı ıse ana eksen "sivil toplum" olarak karş,ımı/a cıkıyor Sol Kemalızm olarak da adlandırılan bu tezın kımı ı/le rını bu kıtapta yakalamak olanaklıdır Kıtabın ozenle ışlenmıs pedagojık yanı, unıversıtelerde oğrencı ıle kurulaıak ya pıcı ılı^kının nc denlı verımlı ve /evklı derslerın ışlencbıldığının orneöı olmakta dır Turk devrim tarıhı yazıcılıgına yenı bır soluk gctıımck kadar, ışlcnı^l ncdenıy le og>en<ıleıı pek sıkan bu dcısın, nıha yet, /evklı oldu^u, sorunun yalnı/ca tiers te dejıl, ck alıs tar/ında ulduğu da kanıt lanmi!, oluyor Mekanık sava^ anlatımhııı soğuk kronoloııkr, antla^ına ınaddeleıı arasında kaybolup gıtnıcden ışlcncbılett ğının orııeğı vcrılıyor Bundan sonıa ya yımlanacak, dcvrını tarıhı derslerı ı«,ın ya /ılacak kıtapların bu kıtaptan nasıp alma larını dılıyorum Bır ders kıtabı olmak gıbı mutcvazı ıd dıasının aksınc, o/enle kurulmuş cumle ler ve neden sonu^ ılı^kılerı ıçınde dusun tenın geitksı/ patıkalara gidıp, <,alılara takılıp kalması ytrııiL, yapıcı soru ışaret leııyle ve yenı bıı uluk çı/gısı ıle tanışarak okunuyor l\dagojık bu duyaılılığın, yıl ların bırıkımı sonuLunda olusan deneyı mın ulcrı kıtabın sıstcmatığıııde ve ı^lenı şındc dc gozc çarpıyor Cerçckte bır ders kıtabı olmakla bırlıktc aynı zamanda bır "çalışma taslağı" gıbı gorunuyor Aslında bu eser, daha sonra dcrınlcs,tırılccek bır çalışmanın temelı gıbı Anayasa hukuku, sıyasal tarıh ve sıyaset hılımının ortu^tuüu yerdc duran Kurtuluş Üzerine 10 Konterans adlı calıs,ma, dcvrım tarıhını alışıla gelmışın dışında farklı bır yorumla oku tuyor, farklı dcgışkcnlcre dıkkat çckıyor Bu asjaınada "II. Cumhuriyetçilerin" olduğu kadat, kendısını Kemalıst olarak tanımlayanların da taııh bılgılcrının sığlı fiına raj*mcn dcrın denızlerde yuzuyor ız lcnımı vcrmclcrı vc adımba^ı yaptıkları yanlışlar akla gclıyor F.^er tarıh efcştırıle cek veya ovulcccltsc uçuncu elden bılgıle rın ıdcolojık bır çıkmazda olumlu veya olumsuz buyulu so/lcre donusıncsı ge rekmıyor Bu ncdcnlc "II. Cumnuriyetçilerin" de aslında cumhurıyct tarıhınc ycnı yorum gctırmedıklcrını goruyoruz Bu aşamada vurgulanması gereken bır konu gıındeme gelıyor Farıh, medyatık bır ko nıı olmadığı gıbı ıdeolojık olarak ııydurıı lan bıı geçmış ve "meşrulaştırma aracı" da değıldır • Bulent Tsınor; Kurtuluş Uzerine 10 Konferans (Turkiye 19181923) /(tslan hul Dcr Yayınları V>95) Mega kentin ye minnacık birevin övkiisü geçen bııtun bır ya^amı go/lcrımı/ın onune sermesı, "Ço7iılme"de ışkence gormuş bıı gencın ruhsal, fızıksel çokııntusu, "Bulustna"da bır CAVİDAN TÜMERKAN otopark gorevlısı nın scvguısıyle bu yup îjeker'ın ılk yapıtı "Ydba^ınlu^abılmek ıçın da Ikı 'Kalamış'" elıme geçtığı çırpmışı Butun bu ınsanların çeşıtlı 7aman bıra7 ija^ırdım Yazann kcsımlerden kent ınsanları sorunları ıidını dııymamıştım ve yayınevını, bır nın vc umarsızlıg'ının kuçuk çızgılerlc /amanların gençlerının dcrgısı Ya bır atmosfer yaratılarak başarıyla vcnl rın'dan bılıyordum ama, bugune uzan mesı, aynı /amanda yazarımı/m gerçekdıgını dııymamıştım Meğer Isve^çc, çı yanını vurgıılııyor Bu gcrçeklık 1 örlaget yarın ve 1 ıırkçe, Yarın Yayın "Dans Edcn Kı/", "Hcmıngway Ol ları olarak yavın dunyamı/,a gıren yayı mak" ve "Kar^ılasma" gıbı oykulerde nevı Stockholm'dcymıs, Elımdekı oykıı daha belırgın "Aaaın yuruyordu " dı kıtabı, her ıkı ulkcde aynı anda dağıtı ye başlayan "Ya^mur" adlı oykude, ma sokıılııyor Yayınevının daha oncekı yağmurda yuruyen adamın ruh halı ve yayınlarını nc ya/ık kı gormemı^tım duşlerı anlatılıyor Kitap, tstanbul'da buyuk bır o/cnle "Yuruyordu duşten duse geçcrek basılmıs, Kapaktakı tablo, (,ağdas res Du^ler denı/ınde, o ııçsuz rıucaksı/ de samlanmı/ın en gunccllcrındcn Ekrcm nı/de, kuçucuk bır kayık gıbı yu/uyor Kahraman'a aıt ve sanat(,ının çok yonlu du " dıye suren oykunun sonunda çalışmalarını toplatlığı bır albumdcn gerçekle dus,un çarpts,masından çikan alınmıs, scsı duyabılıyorsunu/, tıpkı yaijanıdakı Eyun ^ckcr 1956'da Rı/c'de doğmuş gıbı ama, uaha bcbekken İstanbul'a gelmış Bcnı ctkıleycn oykulcrden l)irı dc Celış o gelıs Kıtabın adı <,ok ılgımı "Mutluluk" oldu Yazın son gunlerın çektı Çoeukluğum Kalamıs/ta geçtığı de, tekdu/clığın vcrdığı sıkıntıyla sahılıçın kıtaba adını vcren oykıı, bcnı yıllar de guneşlenerek oyalanmaya çalışan bır onccsının Kalamüj'ına goturdu. bugun yalni7 adamla, yaralı bır martının ıçe kıı Kalamıs'ın ne olduğunu hepımı/ bı dokunan hallcrını ustaca vcıen bu oy Iıyoru7, anlatmaya gerck yok ü gurıle ku, çarpıcı sonuyla martının duygusuzrın Kdlamtş/ını kısa bır şıırımlc anmış lu^uyla kcndı mutluluğurıu çcfıştıren tım gerçekten guzel bır oyku Kıtaba adını veren oyku, Kalamıs'ın Kalamış'ta akşam adını butun ulkcyc duyuran s,arkıyla suslenmıs Ama bırey, yınc soııınlu ve Kırmızı bır balon geldt kondu Moda guçsuz Sonunu burada anmak yerındc ustune olmaz ama, bana kalırsa çok çarpıcı bır Yeşdler kuyuldu koyuldu oyku Dıficr bırçok oykudekı gıbı, bır Kalamış yuzyıllık ağaçlar, yorgun tek film şerıclıymışçesıne geçıyor okurun nclcr gozlerının onundcn Yazar yan tutmu Btr gutıun sonunu daha gorduler yor, yalnızca buyuk metropolun onem sız bır noktası olarak, okurlatın aıasına Flyııp Şeker'in Turkçesı guzel "Uç katılıyor aydan once okuyamam " dıyen edıtor Bırçok kitap cle^tirmenı gıbı, "İlk ya lcrı aşamadıgından, daha once dergıler pıt olmasına karşın " dıye bıtıremeye de yayımlanmamış oykulerı Olsun, ceğım bu tanıtma ya/.ımı (yunku, ya/ ıı onemı yok Zıra ortaya çıkan yapıt hıç gıbı, ben dc tanınmayan bır adım Aına de dcemı ışı değıl Bcllı btr duzeye crı^ Mzlere, usuka fısıldayacağım 1 ler yer mcsınden anlaijilıyor kı, yazar haylı de dc karşını/a çıkmayan, tclevı/yonlarda neyımlı Oykıılerın genel nıtelığı kısa vc gazetclerde çar^af çar^af ılanlaı ı yayım ozlu olu^u, psıkolojık duıumları a/ soz lanmayan bu kıtabı, cdının ve okuyun le başarıyla verebılmesı "Bır kadeh yal Bcn Eyup Şeker'in yalanusıyım • nı/lık"ta bu ıyıce tark edılıyor Zaten kent ınsanının yalnızlıeı başka oykule Yılbaşında tki "Kalamış"/ byup Şı rınde de ana tema olarak ışlenıyor ker/ Yarın Yayınları borlagcl/ 160 s "Oğul"da emeklı bır oöretmenın, it ko hteme Adraı Fahrettın YıUız, tmam nu^malarla esıylc, oöluyla durmadaıı Alı llanno 7 Merıan Kapısı, Kapalı^ar yer de^ı^tırcrek, darlılc vc sıkıntı ıçındc $ı Utanhul Yılbaşında Iki "Kalamıf Eyüp Şeker 1956 Rize doğumlu. tlk edebi ürünlerini "Yarın" dcrgısındc vcrmiştı. Elimizdeki kitap Şeker'in ilk kitabı. Yfcaşında Ikı "Kdamış" E SAYFA 17