Katalog

Denizcilik tarihimizle ilgili hos kitanlap ıktı. Sonuçta, bir komisyon kurulduve olağasından (önyü/başıdan) yukarı rütbede olanlardan senede yetmis, kuruş alınması kararlaştırıldı. Sonra bu, elli kuruşa indirildi. Mecmuai Fünunı Bahriye dergisi ayda bir çıkartılacak, Ceridei Bahriye ise bedelini veren subaya satılacaktı. Ayrıca ceride ve mecmuadan artan ödentinin bir kısmıyla Avrupa'dan denizcilik ve fenle ilgili dergiler gctirtilecekti. Sultnn Hamid dcvrinde yayıncılığın icinde bulunduğu durum göz önüne getırildiğinde, denizcilikle ilgili böyle bir derginin yayını, çok biiyiik bir başarı olarak karşılanmıştır." Deni/ Kuvvetleri yayıncıhk tarihi hakkında cok deöerli bilgileri öfirendigimiz Süleyman Nutku'nun anılarıyla "Ertuğrul Faciası, 21. Yüzvıla Doğru TürkiyeJaponya tlişkisi" aulı kitabım üzerinde calışırken karşılaşınış, doğrusu çok da şaşırmıştım. Çünkü bu degerli deniz subayı yazarımızın laıkına varamamışız. Oysa ki, (,ajjının cok önemli bir tanığı. Bu tanıklıklar içindc bir dc Türkiye'ye ilk ansiklopedinin Riri.sı de var. "Encyclopedia Brilannica geldi. Fakat gümrüklerdeki hafiyeler, içinde Abdiilaziz'in hal'ine ve daha bilmem nelere işaret ederek, Istanbul'a sokulmasının telılikeli olduğunu bir tutanak ile Bahriye Nezarcti'ne bildirmişler. Fen Komisyonu, ansiklonedilerin muzır olmadıgını, zararlı olabileceği dü^ünülen maddelerin matbaa miirekkebiyle karalandığmı; yeni Bahriye Nazm'na anlatmam kararlaştırıldı. Fakat, nazır, hem Ceridei Bahriyc'nin yayımını yasakladı hem de Fen Komisyonıınu dağıttı. Beni de Prevezc Komodoıluğuna tayin ettiler." Aslında bunn anlamı açıktır. Yazarımız sürgüne gönderilmiştir. Dikkat çeken önemli ııokta, o dönemler, yazarlar mahkemclerde yargılanıp hapse aRİmak ycrine taltil edılerek uzak bir görevc atanırmış. Cumhuriyet tarihi boyıınca kıtap ve dergi yaymcılıfiını sürdüren Bahriye'nin bu girışimlerınden kamııoyunun pek habcri olmadı. Şimdi doğru bir karar verilerek, bu yayınlan Be^iktaş Deniz Müzesi'nde satmaya başladılar. Mesleki yayınların yanı sıra, KültürSanat Dizisi aclıyla kitaplar yayınlanıyor. Deniz tarihi kitaplarıyla biflikte sarışa sıınulaıı.bıı vapıtl.ır : 1. İJç cilt haliıule "dergiler, kilaplar ve süreli yayın organlarında" yayımlanmış deniz konulu tüm makaleleri, kitaplan kapsayan "Dizin". 2. Hüsnü Tengüz'ün Osmanlı Bahriyesinin Mazisi (resim albümü) 3. Türk Deniz Subayları Ressamları Kataloğu (Enj»in Özdeniz imzalı) 4. Bahriye işaret kod kitabı 5. Deniz tarihcisi Safvet Bey'in Bahriye Tarıhınden l'ılasalar 6. OKmanlı Deniz Savaşları (Süleyman Nurku) 7. Ali Rtza Seyfi'nin Turgut Reis adlı aıas.tırması 8. tstanbul'daki Kaptanı Derya Çeşmeleri ve Sebilleri (Iuıgin Ozdeniz) Deniz Kuvvetleri Yayınlan dışanya açıldı Bir Osmanlı kadırgası seytr hâllnde. Deniz Kuvvctlcri'nin aşağıda tanıtımı yapılan kitaplan ve daha Önce baskısı yapılmış olup okuyucuya duyurusu yapılamamış öteki kitaplan Istanbul Beşiktaş'taki Deniz Müzesi'nde satılmaktadır. Dünyanın sayılı deniz müzelerinden birisi olan Istanbul Deniz Müzesi'ne bir hafta sonu gezisi ile birlikte, bu kitaplan incelemek için de zaman yaratılabilir. EROL MÜTERCİMLER O bıyedir. Ordu dogal olarak teknolojinin izlendi £i, tcknolojik gelişimin iilkede ııypulandıgı bir kıırumdur. Bu ordu kurulusjaıın dan birısı olan Bahrive, tcknolojik yeniliğin öncülüğü ötesindc, "yayıncılıkta" da önemli bir rol oynamıştır. Silalıl] kuvvetlcrimız, gazctecilik ve deruicilik alaıımda ilk sır.ılarda yer almış tır. Ilk askerı sıırclı vavın olarak "Ceritlei Askeriye" 1863'te yayımlanmıs,, onu 1878de "Mecmuai Fünun*ı Askeriye" izlemiştir. Bu yayıular, resmi vc özcl IKT tiirlü bahriye olavını izlemek, yansıtmak üzere 1889 yılında yaymılanan "Ceridei Bahriye", denizcilik vc gcmicilıgV ilişkin konuları içine alacak "Mecmuai Fiinunı smaıılı devletındc ıkı okııl, top lunı yaşamında 1,0le öııemli yer turmııştıır. Bunlar, tıbbive ve har Bahriye" i/lemiştiı. Mecmuaı Fünunı Bahriye 214 sayı, Risalei Mevkutei Bahriye 94 sayı yayım lanmıstı, bıı dcrgının M.ıyis 1928 tarihli XI. cııdmın 5. sayısı yayınlaıulıktan sonra adı, "Deniz Mecmuası" olarak dcgişmiş, 1 Temmuz 1928 tarihindc 40. cilt vc 309 ııumaıa ilc vayıma başjamıştır. "Deni/ Mecmuası'' 16x24 cm. bovurlarında olup, 41. cıldııı 311. sayısından itibaren (Ocak 192S) l.ariıı harfleriylc basılmaya bjşlanmıştır. Dergı 42. sayısindıııı itibaren başta iinlii tıiıilıti Ali Haydar Emir olmak iizere, pck çok araştırmjcınm denız tarılıı kıtap larını da "Tarıh Kısını llavesi" adıyla ck olarak vcrmcvc başlamıştır. Dcııı/ Mccımıası, yayımna 1948 yılına kadar ılcvam ctmiştir. 382. sayısı Ocak 1948 tarihlidiı. Deniz Kuvvetleri Komııtanlı^ı'ııın bıından sonra yaytmladı^ı der ginin adı önce "Donanma Dergisi", Ocak 1968'rcn itibaren de bugüııkü adıyla "Deniz Kuvvetleri Dergisi" olmuştur. Yayını dcvanı edcn dcrgi 572. sayıya ulaşnııştır. Dergicili^ın v.ını sııa, kitmp yayımına da önem vcrcn Deniz Kuvvetleri bugüııe kadar iki yiiz cilclin üzerinde kitap yayımlamıstır. Ûnlü deniz tarihcisi, nıü/cci, ogretmcn, deniz subayı Süleyman Nutku, anılarında, Bahııvc'nın vayıncılığa başlayışını şöyle anl.ıtır. "Yazarlık hnvntım savesinde, Hasan Hüsnü Paşn'vıı damat olan Ertuğrul komutanı şehit Osıııan Paşazâde Osman Paşa'nın güvenini kazanmıştım. Yine kendisinin yardımıyla Bahriye Nazırı Hüsnü Paşa'dan "Ceridei Bahriye" ile "Mccmuai Babıiye" dergilerinin yayını için i/in aldtysnm da, Genelkurmay karşı Istanbul Deniz Müzesi uzmanlarından iç nıinıar En^in Ozdeniz başkanlı^ındaki bir uzmanlar grubu tarafından hazırlanan bu yapıt, konusunda, ilk önemli bir calı^ ınadır. 514 sayfalık biiyük boy, özenli baskılı bu yapıt, bir başvuru kaynagı olmasının ötesinde, "Denizci Çesme ve Sebillerinin" nicelik ve nitelik bakımından orta ya çıkarılıp üzerinde bilimsel tartışmala rın açılmasını da saglayacaktır. Bu yapıtta, Kaptan 1 Deryâ, Kaptan, Tersane Kethüdası, Tersane Baş Halifesi, Tersane Çavuşu, Tersane Hmini ve Bahriye Nazırlığı'nda bulunan denizcilerımızin yalnız Istanbul'da hayrât olarak 133 çeş me, 21 sebil ve 4 tane çeşnıcli sıbil in^a ettirip vakfettikleri saptanmı^ Bunun yanı sıra yüzlerce çeşme de tahrip edilerek yok edilmiştir. Binlerccmizin, her gun, önünden geçip tarkına varnıadıgımız bu çeşmc ve sebillerin tarihi gelışım içinde tipolojileri çizi lerek, çeşmelerin nasıl ve hangi niteliklcriyle birbirindın ayrılabildi^i anlatılmı^. Tüm kitabeler günümüz Türkçcsıne çev rilmiş. Bâni adlarına gcire alfabctik sırada çesme ve sebillerin miınarî ve sanat özelliklerini, eski vc giinümüzdeki duıuınlarım, rölevelerini görerek ve bânileıinin özyaşamlarını da ögrenerek tarihi bir sıralama içinde depisimi izleyebiliyorsunuz. Araştırmacı Engin Özdeniz "Isran bul'daki Kantanı Deryâ Çeşmeleri ve Se billeri" adlı bu kıtabın anıacını şöyle açık lıyor: "Günümüze gelen ve gelmeyenlerin saptanması/ lnşa yılları, bânileri ve kenttc bulunduklan yeılerin açıklanması/ Mimârî ve sanat tarihi özclliklcrinin belirtıl mesi/ Foto^rallarının çekilmesi/ Jjehir" CUMHURİYETKİTAP SAYI 286 Istanbul'dakl Kaptanı Deryâ Çeşmelerl ve Sebilleri SAYFA 12