Katalog

Siir sanatı üzerine Erdoğan Alkan dan Dünyada ve Türkiye'de şiir... Erdoğan Alkan, dünyada ve Türkiye'de şiir akımlarına, ilişikin temel sorunlan ve kavramlarına yer verdiği "Şiir Sanatı" adlı kitahında şairlerin şiire ilişkin düşüncelerini veriyor, şiirlerden bir tür seçki oluşturuyor aynı zamanda bu şairlerin içinae yer aldıkları şiir akım ve okullarını da tanıtıyor. HALİL GOKHAN dalıa çok cdcbiyat sanatı ve di! sorunlarıyla uğraşan Poetika, günümüzün estetiki için önem taşımaktadır. Öte yandan Aristoteles'in tragedya üzerine geliştirdıği düşüncclcr, Horatius'un Ars Poetica'sından 17. yüzyıla dek uzanmış ve döneminde yazılmış bulunan birçok art poetique'in (Deschamps, Sibillct, Pelletier, d'Aigaliers, de la Fresnaye) üzerine çıkmayı bilen ve onlann çoğunu unutturan Boileau'nun (16361711) Şiir Sanatı'nı (Art PQetique)l hazırlaınıştır. Şiir sanatı kalcme alma geleneğinin ardılları Fransız yazınında günümüze kadar uzanmaktadır. Bunlar Lamartine, Andre Gidc, Paul Valcry, Rogcr Caillois, Max Jacob, jules Supervielle, Denis Rochc, Lugene Guillevic, Jean.Claudc Renard, Pıerre Oster Soussouev, Philippe Jaccottet, O. Cadiot (art poetic) gibi birçoklarınm. Hepsi tam olarak Art Poetique adını taşımasa da, siiıin, yazının; ya zarının öznel görüş ve duşürıcelerine yaslanan bir art poetica gelenegiyle açıklanması, sanatı ve çcvreleycn ötcki bilimlcre de kuşkusuz büyük katkı sağlamaktadır. Aristoteles, Horatius çi/gisindeki Şiir Sanatı'nı on iki heceli ve uyaklı yazan Boileau'nun ilk dizeleri şunlardır: "Pamasse'ta gözüpek bir yazar, boşuna ye'de şiir akımlarına, şiirin temel sorunlan ve kavramlarına yer verdiği Şiir Sanatı. Bu kitap iki ana bölümden oluşuyor. II kinde şairlerin şiire ilişkin düşünceleri veriliyor, yani başkala• rının çoklukla Fransız sairlcri SJEiaMi nin art poetıque'lerinden bir tür seçki oluşturulurken aynı zamanda bu şairlerin içinde yer aldıkları şiir akım ve okulları da tanıtılıyor. Kitabın ilkine görc daha öznel olan ikinci bölümü ise Cumhuriyet dönemi Türk şairle rinin ve şiirimizin temel sorunlarına genel bir bakışı kapsıyor. Türk şiirindc alumlar, gcnelde şair ve yazarlar bağlamında mcelenmiş. Edebiyatı Cedide Parnasse ve Sembolizm başlıklı bölüme şöyle giriyor Alkan: "Madeın Romantizm'uen sonra Paris'in gündemine sanat için sanat görüşünü savunan Parnasse'çıfık ve Sembolizm gelmişti, o halde onların da Istanbul'a gelmesi gerekiyordu. 1876 Anayasası'nı kaldıran, Meclisi kapatan Abdülhamit'in istibdat dönemi gerekli ortamı hazırlamıştı zaten. Şairler fıldişi kulelerine çekilebilirlerdi." Şiir Sanatı'nın ilk bölümünda Maya kovski dışında Fransız şairlerinin görüşlerini bulurken Türk şiir sanatının, kökeni, kaynaklarıyla birlikte günümüze gelinceyc kadar eleştirel bir yaklaşım içinde ele alındığı açıkça gözleniyor. Bunun bir ka nıtı da Âlkan'ın şu satırlarında: "Ziya Gökalp'in çok öncmli saptamasıyla uygarlık ve kültür birbirlerinJen farklı şeylerdir. Bir ulus başka ulusların uygarlık çemberi UyBartkvekfltür nin içine girebilir ama kültürü ulusal kalmalıdır. Ne var ki îslam uygarlığına geçerken yaptıg'ımız gibi yine uygarlıkla kültürü karıştırdık, Iran (dolayısıyla Arap) kökenli Divan Edebiyatını ve şiiri nı tcrkedip Fransız kökenli Batı Edebiyarını, Batı siirini benimscdik." Alkan, bu eleştirel yaklaşımını şiirin remel sorunlannı içcrik, biçim, anlatım, şiir dili, dizc, ölçü, uyak, imge simge, nokta lama, birikim ve şiirin tamamlanrna süreci, ulusalgeleneksel şiiı başlıkları altında birçok yabancı ve Türk yazarın göriişleri ne yer vererek çogaltmış. Özellikie ulusalgeleneksel şiir bölümünde Ziya Paşa, Yahya Kemal, Tanpınar ve Dağlarca'nın örneklenen görüşleri Türk şiirine eleştirel yaklaşımın önemli ipuçlannı oluşturuyor. Âlkan'ın, aşagı yukan kıtabın her bölümünde şiir üzerine, şiirin sorunlan üzerine öznel düşüncelerini açıklamakta bütün biçimleriyle şiirin kendisini ya da düzyazıyı ama özde kendine özgü yaklaşımları seçen modellerden farklı olarak bir okul ve ders kitabı olmaya doğru gidiyor. Kitabın en sonunda Dağlarca'mn, vezindcn, uyaktan çok sesi, Türkçe sesi ölçü alan öğütleri var, genç şairlere. Bu içtenlikli öğütler Türk şiir sanatında beylİK bir ycri tutuyor kuşkusuz. • 1. Şiir Sanatı, Boileau, Çeviren: Mustafa Durak, Ocak 1993, Rcpta Yayınları. 2. a.g.y., s. 23 Şiir Sanab/ Erdoğan Alkan/ Yön Yaytnlart/ Ocak 1995/ 57 X s İ nsani Kültür Mücadelesinde İ N S A N C I L Kültür Sanat Dergisi Mayıs 55. Sayısı Çıktı Sanatta örgütlenmeye Çağn BAHARI ÜRGÜTLEYELİM Afşar TİMUÇİM Kemal ÖZER Betul ÇOTUKSÖKEM Leyla ŞAHİN Bülent HABORA Mustafa Bayram MISIR İlhan AKALIM Erhan YILDIRIM Mevlüt KIRNAPÇI Fevzi GÖMÜŞ Aydın ÖZTÜRK HalidunŞEM BerrinTAŞ Sinan KUTLU Ayhan ERGÜM Şeref BİLSEL Yılmaz ELMAS İbrahim ÖKSÜZ Hümyin Hilmi BULUNMAZ Nihat ATEŞ Tuğrul YILMAZSOY Ali Ersin GÜNÇE Güngör GENÇAY Mustafa ÖZ ZekiOĞUZ İsmet ALICI Cengiz GÖNDOĞDU Ürünleriyltt Bu Ay İnsancıl'cla B Şiir sanatında zirveye ulaşmayı kuru yor: "Üzerinde korıuşmak iitcdiğ:Eğer lanrının gizli csirıini duymuyorsa miz konu, iiır sanatıdır." hiç, Kğcr yıldızı onu doğarken şair yapmau cümleyle başlar Aristoteles'in mı^sa, Poetika'sı. Bu poetika, Aristoteles Sürgit tutsaktır sınırh dehası içinde için şiir alanında, varlığı, başka bir U2" dcyişle sanat cseri dencn "ontikbütün"ü Üzerine yazmak istediğimiz Şiir Sanatı, araştırmaktadır. Gcncl bir poctika ycrine Erdoğan Âlkan'ın, dünyada ve Türki9 l Adres: Mollafenarı Sok Nadit Han No 4042 Kat 5 • 34710 Cağaloğlu / İSTANBUL Tel 511 79 94 513 93 99 Abonc B«d«ll: 500 000 TL Ederl: 50 000 TL Dağıtım: YaySal Abone olmaK için PTTden 666 043 no'lu posla çekı veya T If Bankası 9 Kısım Ataköy Islanbul 11 3738678 Berrın TAŞ adına 500 000 TL., Avrupa'dan abone olmak için T Iş Bankası 9. Kısım Ataköy Islanbul Dövız Hesabı 11 37314 499 17 Borrın TAŞ adına 80 Mark yatırmanız yaterlidir. SAYFA