Katalog

NAZMIULUTAK îşte sinemanın iki temel ögesi 11 G otthold Lessıng 1766 yılında kalemc aldığı Laocoon adlı çalıs,masın da, aynı adı taşıyan bır Yıınan ef sancsınden yola çıkarak şıır ve resım sa natlarının bıı konuyıı ele alı^ yontemlerı nı ırdeler Aralarındakı farkı ve her sanat dalının kcruiınc o/gıı araçları bıılundu^ıı nu vc bıı araçların o sanat dalı ıçın ayrıca lık taşıdığını vuıgulaı Başka bır deyışle, her sanat dalının kullandıgı araç ve gereçler kendıne ozgudur ve Dir başka sanat dalı tarafından kullanılması aynı zevkı ve tndı vereme/ Dalıa da otesı aynı anlamı sa&layamaz Her sanat dalı kcndınc ozgu bu anlatım vc yaratım araçlarının araştumasını su rcklı yapmakta ve boylece kendını gelıştı ıebılmekteda Bu nedenle de her sanat dalı sureklı kendını yıneleycn, durağan Zaman ve Mekân II Sinemanın kendi iç yapısını anlamak ve bu konuda düşünüp, üretmek isteyen herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap "Filmde Zaman ve Mekân". bır yapıy.ı sahıp değıl, bu araştırmalar so nunda kendıne yenı olanaklar, yenı anla tıııı bıçımlerı sağlayan, yenılcyen devın gen bır yapıya ulaşmaya çahşmaktadır Îşte sinemanın da kendıne O7gu anla tım araçlannın genel olarak değerlendırıl mesı yapıldığında (ışık, kurgu, ses, hare kct, ccrçcvc, oyunculuk, senaryo ya7imı vb CIDI), her bırının sınema sanatının te mefinı oluşturan zaman ve mekan üzerın de çesıtlı etkıler varattıöı ve yenı anlatım olanaklarımn bulunabtldığı goruleccktır Çeşıtlı fılm yonetmenlerının ve kuramcı l.ırının uzeıınde yıllardır çalıştığı bu ko zumlemesını anlatıyor ve "araştırma bırımlcrı nasıl olusturuluyor, nasıl ornek seâçılıyor" orncklcrle açıklıyor Gok çe'nın ornek olaıak verdığı kodlama kâ ğıtları araştırmacılara yenı kapılar açar nıtelıktc Içerık çozumlemesının araştırmacılara sunduğu Dirkaç yaıar son derece onemlı dır Ilk olarak ıçerık çozumlemesıyle bu yuk mıktarda ıletışım materyalını ıncele mek mııkmundur lkıncısı, so/ konusu nıateryallerı ıçerık analızı ıçın hazırlamak kolaydır Çozumlcnıc hızla ve az mıktar da fınansal kaynakla yerıne getırılebılu Bılgısayarlar hem hi7i hem objektıflığı kolayca saglayabılırler Uçuncusu, ıçerık çozumlemesı aynı kaynağın ıletılenndekı değışımı yıllar ıtı barıyle gosterme konusunda bılgı saglayabılır Dorduncusu ıse her şeyden once ıçerık ço7umlemcsı yontemı deneğın hıs setmedığı ve bılmedığı bır oıtamda yapıl dığı ıçın gerek anket gerekse dcney yontemlerıne kar^ı ustunluk taşır Son olarak da ıçerık çozumlemesının dığer araştırma yontemlerıyle kolayca bııleştırılılebılece gını soyleyebılırız Gokçe'nın çahsması, yukarıda belırttı ğımız yararları olan nesnel bılgı uretnıe de vazgeçılemez bır yontemın gerek ku ramsal temellerını gerek uyguiama yo nıınden ıpuclarını verme yonunden olumlu pırıltılar ta^ıvoı Iletışım araştırmalarına kafa yoranlar, cllcrındckı yığın ıletışım malzemesını cozumlemek ıçın yontem arayışında olanlar ıçın bu kıtaoı, mutlaka okunnıası gereken Dir kitap ola rak onerıyorıi7 Lıteraturu tngıhzce kaynaklardan ta layanlara da bıı notumuz var Kıtabın onsozunde de belırtıldığı gıbı, çalışmanın onemlı bır bolumu Gokçe'nın Alman ya'da Gıessen ve Berlın Unıversltele rı'nde, hocası Prof Dr Lutz Huth'la yaptıgı ortak çalışmalara dayanıyor îçenk ço7iımlemesıne, hatta ıletışım araştır malarına Alman yaklaşımını sunması da kıtabı ılgınç lıale getıren yonlerındcn bırıB tçerik Çozumlemesi/ Orhan Gokçe/ lurkuaı Yaymcdıkl 120 s Orhan Gökçe'den "Içerik Çözümlemesi" İletişim içeriğinin sistematik. savısal analizi ALİ ATIF BİR Orhan Gökçe'nin kıtabı meraklı okuyucuya ıçerik çözümlemesini anlatmayı amaçjayan oldukça yalın yazılmış bir kitap. S Î clçıık Unıvcrsıtesı lktışım I akııltesı Dek.ını Doç Dı Oıhaıı Gokçe'nın, Turkıye'dekı ılctış,un aıaş.tırnıatıla rına \e sosyal araştırmacılara isik tııtacak lçerık Çozumlemesı isimlı kıtabı Iurkua/ Yayıncılık taıatından yayıınlandı ıçcrık çozumkmcsı, ıçındc bıılundu ğumıı? yıi7yılın ılk yıllarından berı bır aıastııma teknığı ulaıak kabul edılmekte, o/cilıkk dı ıküş,ım araştırmauları ve dı jcr sosval araştırmacılar arasında popıı eı kullanımı o gunlerdeıı buguıılcıe fuz la artmaktadır Bırçok aras,tırmacı ıçerik araştırmalarının koklcrının, çoğıı ?aman blçımsel bır vonttını olmaksı/ın ya/lll ve sozlu ıktıluc uygıılaııan, larıhı ve teoloıık araştımıaları dayandı£ını ılerı surer kr Modcrn anlamda içcrık ço/uınlemesi temel olaıak kıtle ıktışun ıletıkıını analız ctme yi)lu olarak gclış,nııs,tıı Içerik analı zı o/ellıkle Laswell ve arkadaşlarının 1940 yıllarında gerçekleştırdıkleıı nropa ganda ,ınalı/ı pıojtsinde kullandıkları aras,tırma vontemının cvrıra geçırmış şeklıdır Bupıın ıçerik ço^umlemesı ISatı kokenlı araştırıııatilar ıçın sınııları ve nasıl yapı lacagı çok ıvı tanımlanmi!) bır ara^tırma tcknıpıdır Yenı kavramsal çerçcvelerın gelıjınebi, istatıstıkı teknıklerdekı gelıs, meler, ıktı^ım ıçcrıgındtkı çc^ıtlcnmc vc bılgisayarların kullanımı ıçeıık analızını Batılt ıletışım ara^tıımacıları ve sosyal SAYI 266 ııaştıırnaularımn cn sık kullandığı tırma yontemı durumuna getırmı^tır Turkıye'ye baktığımızda îse bırakalım ıçerik çozumlenıesının en sık kullanılan araştııma yontcmi olmasını, ıçerık ço zumlemesının nc olduğunu ve bır yon tem olarak ıçerik çcmımlemesını anlatan makalelerın sayısı bır elın parmaklarını geçmıyor Içcrtk ço7iımlemesınden yeterınce ay rıntıyla sr>7 eden ılk makalenın ya7ildıgı tarıh ıse 1988 (Azu, 1988) Turkıye'de ıçerik çozumlemesının ortaya koyduğu muz bugunku dıırumu, tanıtım ya7imi7a başlarken neden Gokçe'nın calı^masını "aıastırmacılaıa ışık tutacak bır kitap olarak nıteledıgımızı ve bunu yalni7ca sığ bır tanıtım nıtelemesı olarak yapmadığı mi7i, sanuım açıklıyor Orhan Gokçe'nın kıtabı Gunltık Ya şantıdan Bır Ornek baslığını tasıyan vt* meraklı okuyucuya ıçerılc ço/umkıncsını anlatmayı amaçlayan oldukça yalın ya7il mış bolumle başlıyor (ss 1 10) ikınci bolumde ıse Gokçe, Içerik (,o/umleme sının lanımı Kaıjsamı ve Sınırlarmı anla tırken bır BercısonKracuer tartı^ması bolıımıınc yer vcrmış kı, eğer yöntem tar tı^masından hoslanıyorsanız DU bolumu mutlaka okumaîiMnı/ (ss 1149) Gokçc uçuncu bolumde ıse, yıne ılgınç bır ko nuya değınmı^ Metın Ço7umlemesı ve Içerik Çozuınlemesını Karş,ılaş,tırması Gokçe bu bolumdc, ıçcnk çozumlcmcsı nın mctınlerın nasıl anlaşıldıgı sorusu ılc ılgılendığını metın çozumlemesının ıse metınlerın nasıl anla^ılması gerektığı so rusu u/erınde durdugunu tartışmaktadır (s 60) Içerik çozumlemesı kıtabının dordun <u ve bc^ıntı bolumlerı ıse sırasıyla şoylc Içerik Ço/umlemesı Araştırma Modelı ve Içerik Çozumlemesı Pıatığı Gokçc bu bolumlerde bır teknık olarak, ıçerık ço nu, bır anlamda sınema sanatının temelını oluşturmaktadır Her yenı anlayıs,, her yenı araştırıcı bakış sınemaya getırdığı ye nı anlatım olanakları ıle fılmın 7aman ve mekan yapıstna etkı ederek, bu sanatın gucunıı ortaya çıkarabılmektedır tste Yalçın Demır'ın Filmde Zaman vc Mekan adlı çalısması sinemanın ozellıkle bu yonunu ırdelemekte ve kıtabın sunuş bolumünde Demır, " Perdede de bue sunulan, ınsanlarıyla, olaylarıyla tanıdığı nıı/, bıldığımız bır dunyadır Antak, 7a man ve mekânın gerçekte asla mumkun olmayacak bır tarzda işlenmesı sonucu yaratılan bu dunya, yaşantımızla buyuk farklılıklar gosterse de nız bu dunya ıle buyuduk, ona alıştık, onunia rahatladık Hatta anlayabılmek ıçın uzunca zaman harcadık. Kımı zamanda anladığımı/ı zannettık, oyle gorunduk Ancak sonun da kabullendığımi7, ıçınde yaşanıak ıçın can attığımızbır dunya oldu Hcı venı dunya gıoı, bu dunyanın da keşfedılmesı bır zorunluluktu.. " demektır Demir, bu anlatımı ıle okuyucuyu keşfe çıkmaya davet ederken, sınemada 7aman ve mekan konusunda gerek kendı duşun celerı, gerekse çeşıtlı yabancı sınema ya zarlarından çevırdıöı onemlı yazılarla on lara rchberlık etmekte Demır'ın çalışmasının ıçınde bırbırlerı nı çeşıtlı olçulerde bağlayan on ıkı ayrı bolıım bulunmakta Bunlar sırası ıle, * I ılmde Zaman ve Mekân Uzerıne (Y Demır), * Fılm Nıçın Zaman ve Mekân Sanatı dırı» (Y Demır), * Zaman ve Mekân (J H Lawson), * Zaman ve Mekânın Anlatımı (L fa cobs), * Fılmscl Zamanın Yaratılmasında Fılmsel Araçların Zanıanı Etkılemedekı Rollerı (Y Demır), * Fılmın Temel Yapı Taşları ve Bır rdm Formu (R Edmonds) * Ayrımlama (S Sharff), * Mercekler ve Perspektıf (Y Demır), * Zaman ve Mekân ıle Ilgılı Baglantılar (N Buıch), * Öyku Mekânının Yaratılmasında Çer çeve îçı ve Çerçeve Dışı Mekânın Kulla nımı (Y Demır), * Işık ve Mekân (R Edmonds), * Rıtm (I Montagu) Kıtapta yer alan yazılarda, anlatılan ko nuların çoğunluğu çeşıtlı fılmlerden or nekJer verılerek somutlaştırılmakta Ay rıca ya7iların arasına ycrleştırılmış The Bırds ,Great Fxpectatıons, Psycho, Grand Fllusıon Tne Bıg Sleep, I Vıttel lonı. The End of St Petersburg fılnılerın den alman çeşıtlı sahnelcrın çızımlennın vc kurgulannın yer aldıgı bolumlerde okuyucu, bır kıırgucu ya da yonetmen gıbı filmlerı kare kare duşunebılmekte vc bu fılmlerde ele alınan sahnelcrın zaman ve mekân konusunda çozduklerı sorıın ları gorebılme olanağını bulmaktadır Sinemanın kendı ıç yapısını anlamak ve bu konuda duşunup, uretmek isteyen kışılerın mutlaka okuması gereken bır kitap • Demır/ lurkuaz 1994/ 169 v Filmde Zaman ve Mekân/ Yalçtn Yaytnctlık/ Esk:şehır Her ıkı kıtabınGenel Dagıttmı Turkuaz Yaymalık Kızılaklt Cad 27/BE<kışehtr lel 220 52 77 htanhul Dagıltnt Papurus Bari} Alfa Ankara Dağttım îmgellettftm Izmtr Dağıtım lletışım CUMHURİYET KİTAP SAYFA 17