Katalog

M. GÜNER DEMİRAY M ahir Ünlü deneyimli bir yazıneri. 1951 yılından bu yana yazın öğretmenliğinin yanı Mra, Türk yazın dünyasına sözlükten yazın kiraplarına dek yoğun bir emeğe dayanan değerli yapıtlar sunmuştur. îştc bunlardan araştırmacımızın "Toplumsallık Açısından Türk Kdebiyatı", dört cıltlık "20. Yüzyıl Türk Edebiyatı", ince ve yorııcu çalışmaların sonucu oluşturduğu yazınımızın temel taşları sayılabileçek nitelikte dev yapıtlarıdır. Mahir Ünlü titiz bir dilcidir dc. Kcmalist dil devrimi doğrultusunda yazılar kaleme alıp yayımlamış, yine bu anlayışla günümüz Türkiyesi ne, Ziya GöKalp'in, Türkçülüğün Esaslan'nı, Ahmet Haşjm'in düzyazılarını ve Dede Kprkut Öyküleri'ni.aktarmıştır. Aynca Özde mir Sarıca, Ömcr Ozcan'la birlikte hazırladığı Türk Dili ve Edebiyatı 123 lise kitaplan ortaöğretim okullarında yıllarca okutıılmuş ve okutulmaktadır. Mahir Ünlü, tezgâhının başında karınca gibı, bir bilge sessizliği içinde cscrlerini üretmektedir. Şimdi yinc onun genişletilmiş ve üçtınrıi baskısını yapan önemli bir kitabı yeni çıktı. Kavramlar ve Bovutları! Evet, aydınlanmanın yolundaki düşüncelerin getirdiği ışıklaruı ansıdığı bir kitap Kavramlar ve Boyutarı. Yazın tarihçisi ve araştırmacı yazar Mahir Ünlü şöyle diyor kitaba yazdığı önsözde: "(Kitap) Kavraınlarla ilgili değişik yöndeki görüş ve düşünceleri içermektcdir. Yapılan sıralama ve düzenlemede, ayrı ayrı her kavramın karşıt ya da birbirini bütünleycn boyutlarda daha belirgın olması amaçlanmıştır." Kavramlar ve Boyutlarımn etirdini ısık Mahir Ünlü kavramlara bakıyor... tşte ne güzel söylemiş Bacon: "(...) Evlilikteki sevgi insanhğı doöurur, ar kadaşça sevgi insanhğı yüceltir, uçarı sevgi ise bozar, bayaöılaştırır." (s. 317) Bay Montaigne ue mutluluga şöyle parmak basıyor: "Kızlar alsa çevresini Güller bitse bastığı yerde (Persius) Rııhu kaba ve duygusuz olan için, bütün bunlar neye yarar? Insanın sağIığı ve düşüncesi yerindc değilse, hazdan, mutluluktan bir şey anlamaz. Sahibine göre degişir bir şeyin kıymeti Zarar görürse kötüdür, yarar görürse iyi (Terentius) l Dil, sanat, yazın, tıyatro, eleştiri, inanç, aktöre, bilim, kiıltiır, eğirim, laikJik, özgürlük, gençlik, mutluluk, sevgi, uygarlık gibi çağdasevrensel kavramlar ve bunlarla ilgili konular üzerinde Alain, Anday, Ataç, Bacon, Baltacıoğlu, Descartes, Einstein, Eyuboğlu, Günyol, Hançerlioğlıı, Maurols, Montaigne, Russcll, Sartre, Selcuk, Velidedeoğlıı, Yetkın.. vb. yazar, düşünür vc filozofların özgün görüb ve düşünceleri yer almaktadır kıtapta. Bu kitap begeni damarlanmı coşturdıı, aydınlanmanın ışıldagı oldu benim ic,in. Onu bir başucu kitabı yaptım, okudum zaman zaman; yeni kazanımlar elde ettim, yeni düşlere kanat açtım, düşüncelerim bilendi. Bakınız usta denemeci Suut Kemal Yetkin ne diyor sanat ve yaratma konusunda: "Sanat yaratmaktır. Yaratmak ise özgürlükle olur. Gerçek sanatçı eserini şıı veya bu yasanın baskısı altında bırakamaz. ü n u n kaleminde veya firçasında kendini duyuran tek baskı, sanatın baskısıdır. (...)" (s. 59) T.S. Eliot şiirin toplumsal görevini açıklarken bizi yeni düşüncelerin iklimine çekiyor, bilgilendiriyor ve biiyük şairlerfe ilgili şu görüslerini sunuyor: "(...)Ne duygu ve duşüncelerimizi dile getirmek için şiiri kullanabiliriz, nc de şiir yaznıak için yaşantıların ve bilgiSAYFA 10 Çağdaşevrensel kavramlar Mahir Ünlü titiz bir dilcidir. Yeni kitabı "Kavramlar ve Boyutlan", aydınlanma yolundaki. düşüncelerin getirdiği ışıkların yansıdığı bir kirap. nin ardından koşabiliriz. Büyük şair dediğimiz adamlar çoğunlukla geniş ilgi alanlan olan kinıselerdir. Ama en azından şair olmalarının başlıca ncdeni, öğrendiklerini, düşündüklerini ve bunun yani sıra, insanlarla olaylar konusundaki yaşantılarını sağduyuları ile özümlemiş olmalarıdır." (s. 100) Alain'in roman üzerine şu düşüncele ri ilginç değil mi? "Tarih nep eylemlerden güdülere, nedenlere çıkarak, insan ları çokluk hayatta göruügümüz gibi yaşatır. Sırları açığa vurma romana özgii bir davranıstır. Roman tanıkiığa da yanmaz, dogrulanmayı düşünmcz ve tarihsel yönteme aykm olarak, gerçekliği eylemlerde arar, eylemlere gerçeklik verir. Bu bakımdan, 'ttiraflar romanın tipik örneği sayılabilir." (s.143) Albert Einsteın'ın cğitimle ilgili su görüşlcri pozitif eğitimin temelidir: "Iyi bir cğitim için aynca, bafiımsız eleştirici düşüncenin de gençlerde geliştirilmesi önemlidir. üysa, bu gelişme, gereğinden çok şey okutularak büyük ölçüdc kösteklenmiştir. Gereğindcn çok şey okutmak, ister istemez, yüzeyde kalmaya ve kültürsüzlüğe götürür. Öğretim öyle olmalı ki, sunduğu şey değerli bir nimct sayılmalı, güç bir ödcv değil." (s. 296) Talih insana bütün nimetlerini verse, onlan tadabilecek bir ruh gerekir. Bizi mutlu eden, bir şeyin sahibi olmak değil, tadına varmaktır. (...)" (s.351) Kısaca söylemck gerekirse, tutarlı düşüncelere ulaşmak isteyenler, doğrıı ve giizeli denemelerlc dile getirmeye çalışanlar, yazı ve kompozisyon disipfini elde ctmcyc uğraşanlar için her zaman başvurulacak bir kaynak ve öncü kitap niteliği tasımaktadır Kavramlar vc Boyutları kitabı. • Kavramlar vc Boyutları/ DüzenleyenMahir Ünlü/Inktlâp Kıtahevı/36H s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 266 Pozltlf eğltlıııln temeN