Katalog

Oktay Taftalı ile şiir ve şair üzerine: 'Şair estetikçi ve etikçi olmak zorunda' 80 ku^ağı şdirlennden Oktay Taftalı uzun sürcn sessizliğinı bu yıl iki yeni kitapla bozdu. Oktay Taftalı'yla şiirleri ve bir eleştirmen olarak şiir üzerine düşünduklerı haklunda konuştuk. METİN CELAL bıı okulda agır hızmet 7O'lı yılların cn hızlı donemlerı \ e vıne 80 ontesı ve sonraM ede bıyat fakultesınde relsete ışçüığı Bııtun bunlar şırımızın altvapısını oluşturan baş lıca ıntellektuel unsurlar Ama bunların yanı sıra on seneyı aşkın pavvonlarda, Anadolıı tıırnelerınde esnaf muzısyenlık laf aramızda tenoru hâlâ ıvı çalaıım 17 20 yaşlar arasında şıırın ruhuııa en yatkııı spoı uç vd Fenerbafıçe kulubunde boks hanı galıp geldıgın maçta bıle acılar ıçınde oldu ğun 'katharsıs' sporu Artık pıyade askerlı ğını saymıyorum ama şıır ıçın yaşantı bırı kımının de ıntellektuel bırıkım k.ıd.ır onenılı oldugunu ve ıntellektuahzmın bu volla şıırde aşılnıası gerektığını savlıvo rum Bu bırıkım ınsanda çıkıs \olu ıradı gında ıvı resım yapan, ya nı teknık olarak ıyı çıze bılen resme, dılı mater yal olarak kullanabılen de vazıva vonelmek du rumundadır ışte bızde dtbovleoldu Sem ılk olarak \azareleştirmen samnla tamdık Bır sure de agıı bastı Hâlâ da \ımntn ununde dtız yazı dııruvormus gıbı Aslında ılk once şıır yayımladık ama dnğrıı sunıı ıstersen dıi7va7iyı şıırden çok daha kolay yazıvorum bıında felse re dısıplının getırdığı kolavlıkJar var kıış kusıi7 ama cıddı şııre duydugum saygı da beni(Iok/or\,ı/mavaıtelıyor Bırara u\ vıl tek dı/e ya/maya cesaret edemedıg'ını oldıı sonra yıne bır şıırı, ıkı uı, yılda bıtırebıldık Bu lyımıdo^ru mu bılmem ama şııre cıddı bakmanın bır ıladesı olsa gerek I lep de ı ım hanı zoı başarılan her şcy degerlı olma vabılıı ama degerlı bır şey bırazdazorba şarılandır Buanlamdabı/ımşımmı/ yazı mızdan dalıa onenılı ve değerlıdır tlkbaki}/djtırını)i:ıll(i\dzılmi} ızlc nımı ucrnor \n\an gondcrmvkr bıldtnler gızlı tızlerarama\a bn$lı\or Aslında ı,ıkışı sezgıscl ama sonra akıl yoluyla duzcnlıyorum arıtma, hanı damıt ma falan, onlarca cskız ve musvedde yıne de eksık kalan verınc oturmayan bır suru teknık yanlış Fakat tınsel sczgısel yanı doöruıse, ttknıkhatalargıdergencde Bu rada oncmlı tcknıklcrdcn bırısı cgcr zama nında dogru anladıysam hce Ayhan'ın de dıgı ncsnel karşıdık ya da karşılık sorunu, yanı dılc gctırdığımız hcr bır dızenın ya ta rıhte ya mıtolojıdc ya da gunumuzuc bır nesnel karşılıgının olması Gu/el sozler ve retorık başka şey, şıır başka bır şey Ben gu zel sozlerden de^ıl karşılı^ı olan ımgeİcr den yanayım cıddı şıırın bu oldugu kanı sındayım Yanı ıçerı^ı sezgı ama ttknığı akıldır şıırın dıyebılırız Yanı, gonderme, bıldırı ya da gı/lı te/ gıbı gorunen şeyler as 8 0 lı yılların başında Ya/ko Fdebıvat dergısınde yayımlanan deneme ve elcştın \a/jları ıle dıkkatı çeken Ok tay Fattalı 80 lı yılların bellı başlı tıım şıır dergıleı ınıle gorımrmıs, ve bırçok tartışma ya katkıd ı Inılummıştu Lleştırmen yoklu gıından sureklı yakındığımız şıırımızde Taftalı nın eleştm çalışmalaıı deıın relsete bılgısınden dt kavnaklanarak farklı ve uze ıınde dııı ulınava dtgı. ı bır boyut getırıyor du Ama nedendıı bılınmez bu yazılar bu yıla kadaı bıı tıırlıı kıtaplaşamamış, okııy (.ıısuııa bıı IHIIUM olaıak ıılaşauuımıştı "Antı Postmodern Bakış/ Şıırın Mıkroes tetık Lleşlırısı" (Era Yay ) adlı kıtapTalta lı'nın so/unu utıgını vazılarının toplamı Bu kitapla avnı gunlerdc Oktav Tafta lı'nın ılk baskısı 1986 da yapılan Pembe Aralık adlı ılk şıır kıtabının vcnı baskısı ve venı şıır kıtabı Stıların Dıınılduğıı Ycrde Yalni7 Askerler' I ra Yayıncılık tan pıya saya çıktı Oktay Faftalı'yla şıırlerı ve bır eleştirmen olarak şıır ıızerıne duşundukle rı hakkında konuştuk Utanmak bıruz ın\an olmaktır aslında sozunualıntılıyorsıın $ıırırtt Sendeııtangat, deg"ıl mı\ın J l')R0 dtn bıijlaynn şurının \a zarlıg'ının hıi n\t \ını ııtanmadan anlatabılır mısın 3 1 lbette ben hala utanabılen bıı adam oldugumu soylevebılııım Bak bıı şıır tam dnkıı/ sent oncc va/ılmış vanı tam da I ur kıye de 12 [ vlııl'le ve Ozalızm'le başlayan toplumsal tlık yo/Iaşmanın ılk verıleıının ortaya çıklığı donemkr Bızkr cumhurıyel donemındc ar haya, ulanma gıbı erdemle rın temsıkısı olan en son kuşağız Bızım ku şağınıızın vanı ergcnlığını 80İer oncesınde tamamlamış olanlaıın lunıpcnlcrı bıle soz konusu crdunlcr ausından bugunku ıdea lızm yoksıınu kuşakJara fark atarlar Şıırın ve yazarlıgm hıkavesıne gelıntc yıne utan gaçlıktan mıdır ncdır ne kıtaplarımızın ar kasında ne d< başka bır ycrde şımdıye dek bıyografımuı elc vcrmcdık Medyatık kışı lığe son derece karşı oldugumıı bılıyorsun, ama bu dergı manuple medya pazarının dı şında oldugu ıçın anlatabılırı/ bır şeyler Ben 58 yılında Lrzurum'da dogdum ve ha kıkaten cfsanclcr ve halk bılgelığı buyuttu bı/ı " Sonra beş yıl Haydarpaşa Lısesı gıbı KİTAP SAYI 2 6 1 lındaherımgenın.uzerındehayatbulduğu nesnel karşılıklardır Bu anlamda ben şıırımı di7e y e di7e aç ıklayabılırım Şıırlertnde hep bır feylerı anımsatmak ıstnormıış gıbı bır hıilın var Yıten değerle rı, adetLrı, orjhrı hattaprenstpleıı tnce bır sekıldehatırlavıp ıı\armtikıstıyorsun Bundan şıırın nıelalı ne? Ltık ve estetık değerlerın bırhktelığını kalokagathıa' kavıanıını one suruvor Arıstotales Bız şıırın etıkten bagımsız ola bıletegını asla duşunmedık Havata karşı bır tu\ ır alış bıçımıdır şıır Insanlar ve top lumlar degerlersız vaşavamazlar Bugun eger Cassıerer ın savladıgı gıbı sımgeler ve semboller evrenınde yaşıyorsak, bana gore, buyuğunun yanında sıgara ıçmcmck bı7im toplumumıi7 ıçın hâlâ çok ınce bır saygı ıfadc ctme bıçımıdır Kaldıvsa eger eşını kıskanmak sonra dogunun en buvuk ıkı erdemı ızzet vevera Turkıye'de kımlık bu nalımından so/ edılırken aslında bunun bır etık bunalımı oldugunu soylemek kım senın aklına gelmıyor loplum degerlersız bır mecraya suruklenırken, şair toplıımun en duvarlı bıreyı olarak bu deöersızleşme den en yuksek acıyı çekmek duıumunda dır Ben kıılağı kupelı, saçı atkuyrıığu adamlargormektenkulturelkımlığımbağ lamında sıkıntı dııymaktayım bıınu es ge çen ağzıyla kıış tutsa Turk şıırı adına bır şey vapamaz hâlâ en buyuk şurın Batı'da yazıldı ğını sanarak kendısım holdıng dergderınde ma nupleettırırhcpsıbu Şa u estetikçi olduğu kadar da etıkçı olmak zorunda dır Nc dcmek Avrupalı Turkr* Bız Batılıvız falan, saçrna şeyler bunlar Adamlar senı kendınden gormuyor ama sen valtaklanıvorsunz Şıırınde bır uzun yuruyttşten soz ednorsun Do g'udan gelıp hep Batıya gıdtn toplumumuzu yansıttyor belkı \unnden geçıp gıdtn atlılar Surgıtn, gurbei, goç Sen •jimdı hangı du\gudasın •> Aslında bana kalırsa Araplar dışında, belkı kısmen onlar da dahıl Ortadoğu ka vımkrının yakın ve uzak tarıhlert, goçler tarıhıolaraktanımlanabılır Bugoçlerınkı nıısı gonullu kımısı ıse zorakı bıçımde ge lışmıştıı Bugunhâlâl rzurum damuhace ret oykulerı halk arasında oldukça yaygın bır şekılde anlatılılır, bı?ım peder bıle mu hacırlıkte doğmıış 1 urkıye de yaşadığınız surete goçmenlık pek onenılı bır olgıı gıbı go/ukmııyoramavcrleşıkkultıırlercoğraf yasında vaşarsanı/ orada derın nıtel larklı lık kendını kaçınılma/ olarak sı/e dayatır Iyı kotu bu ayrı dava Ama ben bu tın ıçın de dogup buyuduğum ve hâlâ oyle yaşadı ğım ıçın hoşnutsuzluk duymuyorum Mu cadelecı ve samırlı bır tın'dır bıı Lleştırmen Oktay laftalı }aır Oktay la/talı \ı lurk şıırının neresınde goruyor Şair Oktay lajtalı bu v< rdt n memnun mu ? Başmdan ben bı/kendımı/e Turk şıırı nın kıyısında ama o/gul aftırlığı olan bır yer hedefledık Ortalarda dolaşmadık hele boyalı holdıng dergıleı ınde asla urun ve fo tograf yavınlatmadık vayınlatmayatağız da Altını çızerek soyluvorum bu bır etık davırdır vc kuşagımızdan da bırçok arka daşımızı bu nedenle eleştırdık ve cleştırıyoruz Hele toplumtuluğu kendı tekelın de sanan ama yıne de bu tıp dergılerın ma nuplasyonuna gelen garıbanlara da cıddı uyarılarda bulunmaya devam cdccejiız "ju nu soyluyorum şohret ıçın tutulabıletek en yanlış ve dar yol şıırdır Tıyatro, sınema natta boks bıle şohrctc gereksınım dııyan lara bırçok olanaklar sunabılır ama ıyı sıır ya7manın şohretle, medyatık olmakla oır ılgısı yoktıır, olamaz !}aır lılm çevırır res sam rekkm artıstlığı yapar pekı ıyı sanatçı lığın bunlarlaneılgısı vardır'' BızSe/aı Ka rakoç'ıın doğrıı dıınısl bır lotogıalını bıle gormedık ne yanı onıı ınkar mı edeccgı/ ağırbaşlılığını korudu dıvc' Dıyelını kı çok uç ornekler verıyorum gerek yoktıır bıı denlı muhalazakarolmayaama ıyı şıır kıyı da, ozgııl, kendıne ozgu çekını alanı olan bır şıırdır onun şaırı de oyle Fler ay her bo yalı dergıde poz poz lotoğrallar nedır bu la ubalılık, artısthk. bıldık bılmcdık her ko nuda demeçler falan Her zaman bız bu eğılımlcrın dışında durulması gerektığını vurguladık Işte bu anlattıklarım çerçeve sınde kendı yerımden zıyadesıyle memnıı num Sımmızın şufaltna bakar mısın ? Bu gı dtjnereye' Bu soruyu bır şair olarak degıl de bır felselecı estetikçi olarak yanıtlamam gerekıyor Bıınuşunıın ıçın sovluyorum voksafel sereyle ılgısı olmayanlar (olanlar ne dedığı mi7i anlıyor zaten) bu onernıelerımi/'in karşılıgını cdebıyat bılım vs gıbı yerlerde arıyor ve orada bıılamayınca da bır şeyler uyuurdugumuzusanıyorlar Açıyorum.bı zım kaynağımız Psıko hedonıst estetık okııludur, o nedenle modernızme ve post modernmne kapalı bır degerlendırme va pacağız, kımse lah tersınden anlamasın 5()'lı yıllardan gunumıi7e dek gelen sııreç sanatta ve bılımde sub|ektıf ıdeali7mın on gordugıı obje kavrayışı, doSrultusunda ge lışmelere yol açtı Batı'dan yaklaşık onaı yıllık geı ıkmelerle T urkıye ve vansıyan bu oluşumıın sonııçları altyapı eksıklıgı nede nıyfe 1 urkıye'de mavmıın ıştahlı bır kııram tukctımıne ve sanat urctımınde de y ınc ay nı maymun ıştahlılığı yansıtan urunlerın çıkmasınayolaçlı Bugun Turkıye'de kapıtalıst restorasyon tarıhının her anlamda en kanh evresıne ulaşmış bulunmaktadır Bıı rada doneme o/gıı obje kavravışını doğııı. saptayabılen şair ıçın bulunma/ nımetler soz konusudur Toplumların çalka'andığı, ahlakı degerlerın yozlaştı^ı donemlerde tarıhte ve gunumuzdc buyuk ahlakı degerlerın yo/laşlı^ı donemlerde larıhtı ve gunumuzde buyuk sanat vapıtları ıiKtmenın objektıf koşulları vardır Bunu degeı lendı rebılen ve kendısım ahlakı yo/laşm.ının dı şında tutabılen şaırlcrımi7 cn yuksek tınsel kategonlcre ulaşabıkcekJerdır, burada bıyolojık yaşın hıçbır onemı de yoktıır, cn buyuk ııandıkap medyatık manuplasyon sonucu, şaırın anlakı olarak yo/laşıp şaırlıkten çıkması olataktır 1 ler ıkı yolu da se enler olacaktır ve bu konudakı ayırım gı lerek keskınleşmektedır Bu analız sosyolojıst gıbı gorunse bıle amaç şurde evrensel tın'ın en yuksek kategorılerıne ulaşmaktır bı/e gore Bunu se/ınleyen arkadaşlarımız vardır Bu kez ısım vermek ıstemıyorum ama yıne de onların dıkkatlerını medyatık manuplasyona karşı uyarmak ısterım Ve bu durumda Turk şıırı Batı'yla kıyaslanamayacak kadar gorkemlı bır kanalda aka bıletektır • Anti Postmodern Bakış/ Şiirin Mikroestetik Eleştirisi/O/t/dj Taftalı/ Era Yayınctlık Suların Ourulduğu Yerde Yainız Askerler/Oktay Taftalı/Era Yayınctlık S A Y F A S C U M HU R İ Y E T