Katalog

Julian Barnes'ın kıtapları büyük bır hızla dilimize ka/andırılmaya başladı. Bu kitaplardan ikisınin çcvirmeni Serdar Rifat Kırkoğlu diğer çevirileri değerlendıriyor yazisinda. SERDAR RİFAT KIRKOĞLU kumuş olanlat heıhalde anım sayaLaklaıdıı, Julian Barnes'ın Flaubert Papağanı'1' adlı eşsu romanının çevırısı ıçın ya/dı£ım enıkonu U7iın eleştırımde, soz konusu çevırının ru yeterlik ne de kabul edilebilirlikolçutlerıaçısındantatmınedKi olmaktan bır hayh uzak olduglınu ve ııe yazık kı kıtabın çevırmenının ger çek bır edebıyat yapıtı okııroa /evkını kursağımıyda biraktığım belırtmış tım 'jımdı tlc elımı/dc, Barnes'ın bıı başka başyapıtınm, 10 1/2 Bölümde DunyaTarihi adlı romanının bırçe uıısı var Acaba gonııl rahatlıgı ıle okuyabıleeeğımı/ romanın o7gun metntnı makul ol^ıılcrck" yansıttıgına guvcnebıkıcğımı/ bır çevııı nıı bıı1 Doğrusunu soylemek gerekııse, boyle olduğunu soylemck bana bıra? guç ge lıvoı Kanımıa çev ırı, kabııl edilebılır lık olçutu bakımından A? çok tatmın edic ı go7iıksc dc çevırıde gozlemlcdı ğım <.likk.it vc cvcn a/lığı, kıını anlam kavıpları vc kavnıalaıı, bueşsı/ vapıtın da nc ya/ık kı dılımıze tam anlamıyla ka/andıı ılmaktan u/ak olduğıınu gostenyoı Oysa kanımta boylesı bır yapıtın şanına l.ıvık bır çcvırıylc Turkçcmı/e ka/andırılmış olması gerckırdı Bıı go/ardıedıknuy<.eekbıı zorunlu lııkbenct Julian Barnes çevirileri üzerine... Çeviri tutarsızlıkları 237 sayfasındakı gergedan (rhıno), bır 'suaygırı' olup c,ı kıyor (s 265) Ingılı/tc met nın 16 sayfasındakı 'dogan' (carrıcr ha\vk) hıçbır 700I0J1 kıtabmda oldıı^unu sanmadı ğım 'taşıyıcı kartal' adında bır nayvana donuşturuluyor (s 25) Romanın Deniz Kazası adlıbolumundeadıge<,uı'do muzbalıgı' (poıpoıse), yıınusa bcn/eyen dcnu hayvanı, çevı 11nın 133 sayfami7dakarşımı IA bu ke/ 'kaplumba|*a' olarak çıkıyor O^gun metnın 216 sayfasında 'rutubetlı kurbaga (damp toad) dıyc gc«,en hav van, bu keı dıkkatsızlıktcn havvan olma nıtelığını de kay bederek, rutubetlı yol' dıyc (.evrılıyor (s 251) Sonra Baı ncs'ın romanın ılk paragıafın da sozuııu cttığı 'the clcancr bııds', (,evırmenın sandığı gı bı 'daha temi7 ku^lar' dcgıl, ambardakı pıslıklerı tcmızle ven ışlerı tcmı/lcmckolan'tc mi7İık(,ı ku!;]aı'olacak 1 lay van haklaıının ba^at bır tema olarak 01 lay a ı,ıktij>ı bu ro manda, hayvanlara karşı bu denh vurdumduyma? olnıak buyukbırh.ıksı/lıkdtğıl nıı1 Antak bcnım asıl u/uınde durmak ıstedığım, yanli!) anlamalaıdan oturu ortaya (,ıkan anlam kavıpları vc kayma ları Bırkaçoınek lngılızte metnın 4 sayfasındakı "It's normal for them to gloss ovcr the awk wardepisodcs " dıycbaijlayan Liımle yı,(,cvırıncn,"Naho^olavlarıballandı rarak anlatmak onlaı ıçın doğaldır" dıvc (,evıımı^ t)ysa doğrusu "Tatsız olavları ortbas etmek onlaı ı<,ın doğal dır " olacak Çevırının 23 saytasında "Nuh ve ^urckâsı onlarla alay edıyoılardı" dıye «jCvrılmı^ olan bır cumlc var Oysa bu rada, metnın gclışınden dekolaytaan la^ılat ağı ıızerc, Barnes hayvanları kas tederek Nuh vc kavmı onlaı 1 oburca yedıler" dıyor (Noah and hıs trıbc scoffcd them s 14) Nuh'tan bunca e7iyct gormu^ olan /avallı havvancık lar, Nuh un onlarla alay etmesındcn nıve bu kadar korksunlar, dıyc mcrak ctmektcn kendını alamıyor ınsan' Ingılı/ce metındekı (s 24) "God had corne to lıım ın a dream and told hım to btay his hand agaınst the ın tant " cumlesını, çcvırmen "Tanrı ruvasında ona gorunmu^ ve clını (,OLU Western art Prudıshness?" cumlesını, kıtabın 146 sayfasında "Batısana tında kanıbahzme pek az yer venlmıştır (^ekıngenlıkten m P " dıye çevırmış üysa, burada, sorgulanan 'çekıngenlık' falan değıl Barnes, kanıbahzme Batı sanatında az yer verılmesı nın ncdemnın, 'aşırı er demlılık taslamak' olup ol madığınısorııyor Yıne, ozgıın metnın 136 sayfasında geçen ve bolum de SO7U edılen Medusanın Salı adlı tablonun yorum lanması açısından onemlı bır cumlc olan "For all ıts subjett matter, 'Scene of Shıpwreck' ıs fııll of muscle and dynamısm," cumlesı, çevırmen tarafından "Ko nusu ıtıbarıyle 'Denız Ka zası' kas ve dınamızm dolu dur," dıye çevrılmış (s 156) Oysa, Barnes,'Konu su ıtıbarıyle' degıl, tam teı sıne, "Konusuna ra^ıııen" dıyor Sonra Sayın Armağan Anar, ozgun metnın 245 sayfasında geçen "Love boıls down to phcromones, ıt says" (.umlcsını, "aşk cnmdc sonunda bır feno ınendıı " dıve çevırıp gcçı yor Ne buyuk bır ozensı/ lık1 Barnes, burada, besbel lı kı, 'aşk'ın 'fenomcn'c falan degıl, ko ku alma maddctıklcrı gıbı bııtakım lı zıkscl varlıklara ındırgenmcsınden soz edıyor Çevırı metnın 303 sayfasında geçen "Bır ırmagın yukarıya dogrıı akması nın bılımsel olarak ımkânsı/ olduğunu açıklamaya çalıştı" cumlesınde, aslın da bunun tam tersı bır anlam so/ ko nusu Doğrusu "ımkânsı/ olmadığım' açıklamaya çalıştı, olacak Çevırmen Arma^an Anar'ın sıfat ve ısım tamlamalarına yaklaşımında da behrgın bır savıukluk ve ozensızlık var Sozgelımı, 'temelonemdebırme talor'Cptımal metaphor' s 178) dıye cek yerde, 'ılkel bır meta/' dıyor (s 201) 'Karşılaştırmalı kultur' Ccomparatıvc culture' s 34) dıyecek ycrde,'kıyaslamalıyazım' dıyor (s 46) 'Wıth a eontemptuous suavıty of a dıplomat' (s 41) gıbı bır ıfade ıçın, 'bır dıplomata yakışır tepeden bakan nc zaketle' tlemek varken, çevırıyı oku yan en kalcnder dıplomatı bıle guten dırebılccck 'bır dıplomata yakışır AŞA ğılayıu nezaketlc' ıfadesını kullanma yı yeğlıyor Pekı ya, ozgun metnın 40 sayfasında geçen 'bayıng terrorısts' tamlaması ıçın, 'havlayan terorıstler' (s 53) dıye bır ıfade kullanmayanede Medusa'nın Sah O Kayıplar ve kaymalar OntL (,(.\ıııiKnın, (ulıan Baınes'ın scvgılı hayvanuklarına nıye bıı denh auması/ bıı A<\ degışttıme polıtıkası uvguladıgım soıayım N.ısıl oluyor i\d lomanda agıılıklı bır «ncnıe salııp olan vc sımgcsclo/cllıklcrıyL boy gos tcrcn bııtıın bu hayvanlar, adeta totalı tu bıı ıc|imın(.ı.bn ad değlştirme polı ııkasına ııgramı^lar gıbı, kaiijimua kcndılcu olar.ık dcğıl, kcndılcrındcn ba^kaları olaıak ı^ıkıyorlarr1 Bıı başka dcyı^lc.nasıloluyoı da Ingılı/cL metnın 4 sayfasındakı 'çıta'(cneetah) ı,evırıde'pars'a(s 12) ve 'antılop' da (antclope) <\A 'ceylan'a donu^uyoı lngılı/tc metnın 15 saytasın da, 'şahmcran'ın kulıı^kasını bır 'kur bağa y.\ (toad) yaptırdtğı sovlcnmış ken, çevıımcn bıınu 'kaplumbağa'ya donu^turuynr (s 24) Keza avnı sayfa da, mıtok)|ik bıı hayvan olan grıfon', yanı kaıtal ba^lı vc kanatlı, aslan gov dclı bıı havvan, (1 M s 15) 'bcrt kıllı kopck' dıyc (.cvrılıyoı Ozgun metnın S A Y F A Acımasa bir ad değlştirme ğıın ustundcn çekınemeiıinı boyle mış " dıyc ^cvırıyor (s 34) üysa Bar nes burada, "Nuh'un çocuğa el kaldırmamasını kastedıyor" ü/gun metnın 5ü sayfasında yer alan "Evcnrranklın,whotouldn'tha ve made a carecr ın televısıon wıthout Skıll ın tradıng euphemisms was eng raged" cumlesı, çevırmen tarafından "Ima alıijvetışı konusunda beterısı olmasa tele\i7yonda karıver sahıbı ola mavacak olan Franklın bılc hıddctlen dı," dıve cevrılmi!} C^ysa Barneb 'tra dıng euphemısmb' ıtadesı ıle, 'ıma alıs, verı^ı' dıye bır şeyı değıl, televızyonculukta 'ortmece deyışlcr kullanabılmc becerısını' kastedıyor O/gıın metnın236 sayfasında geçen ve romanın anla^ılnuısı a<,ısından anah tar bır onem ta^ıyan "Perhaps love ıs ebsentıal becaııseıt's unnecessary (yanı "Belkı aşk gereksı? olduğu ı<,ın el/em dır') cumlesı, kastedılcnın tam tersı bır anlam verılcrek, "Belkı a^k elzem 'ilmadığı n,ın gcrcksızdıı " dıye çevrıl mı^ (s 263) Doğrusu, bu denh nazık bır cumleye karşı çevırmenın gosterdı1 ğı duyarlılığı kutlamak gerck Sonra, <,evırmen Armağan Anar, 02gıın metnın 128 sayfasında geçen "Thcre ıs vcry lıttle cannıbalısm ın 1 8 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 2 6 1 J