Katalog

nletılmcye mahkumduı Aııaeıkıl ton lumlaıda ıse rcrsı olmakta kadın tmscllı gı (vaıatıu olmaktan otuıu yueeltıklıgı 1 , 1 (ozellıkk dogutmla cıke£ın doğum 11 1 ılakı rohıııun bılııımcdıgı çaglaıda) her al ınd.ı yarjtıulık 1 1 . 1 1 oııu.ııı bekkn 1 11 1 1 mekte hısatlaıı o kull.mıııakıadıı Bu 1 kultuili.it. Batılılaı yabanıl, ılkcl danıga sını vurnıuş, alılakı kavgılaıla dışlamışlar dır Oysa ılkcl dc ulsalaı o toplıımlaıda goıulcn kadın kımlığı (Analaı'da anl ıtı lan) uygaı toplumlatdakmden çok dalıa geıçek, dalıa dogıu vc daha onuıludur Uygar dunyada bılım ve tcknolojı usttınlııklcrmc karşın kadm kıınlıg'ı kendıne yabanıılaşmış, ataerkıl yetjte ve soylemın ıstedığı kalıba dokulmuş, /avallı vc gara bct bıı kımlıktır Kıtabın başlaıııula yer alan ve çağdaij duşunceye uyınayan goruşleıe gelınce Kızıl tııylıı, renklı go/lu hayvanların ote kıleıden, sarı saçlı, mavı gozlu Ku/ey Av rupalılaı'ın csmeı uluslardan, ya da ctcıl hayvanların otçııl olanlaıdan daha /ıkı oldııklarmı bclırtcn dıışuncelcıle karşı laştıkça bu kıtapta bu goıuşlerm ne ışı vaı dıye soımadan cdcmıyor msan Avcı kokcnlı toplumlaıın ataerkıl, bırcycı ve savaşçı gckncg'ıne, sorgulavamayacak kadaı tııtkun bazı bılıın adamlaımta savu nulan bu duşunctkr ncvsc kı çok ıiz ycı lutan 1 1 beş ayııtıtıdan oteye gcçmıyor 1, vc kıtabm bııııaıl onenulekı rcmasını en ııhık bıçımdı. /cdckvLiıııvoı Analar'dan alıntılar Analaı dan bırkaç alıntı bılc sanırun oıııın ılgınçlığını onemını ortaya koyma va yetceektır ' Ilkcl lialkların bazılarında crkckkr başka yeıleıde yataı ve eve an cak kadının konu£u olaıak gelebılırken kadm çocııklarıyla bıılıkte keııdı evıııdc otuımaktadıı Avustralyalılar'ın Auda maıı Adalaıı'ııda yaşayan vcrlılcrın, Patagonyalılaı'ın, Botocudolaı ın kukıbclcrı, Serı Kmklerılılcrı'nın çadırları ve derı den yapılma barınakları, Bcdc\ılcr'ın sı yah dfve postundan yapılma çadııları, Oıta Asvalı goçebeleıın 'yurt'ları, hep kadınların escııdıı Bazılaıı bır yerden bır ycrc taşınabıln nıtelıktc olan bu evler son deıece ıncc hcsapların u u ı n u d u r Oıneğın yurt' b.ızen daırc şeklınde yer kbtııılmı^ ve tahta tako/.larla sagiamlaştırılmış d ı r c k k ı d e n oluşan, kales gıbı orulmuş kubbeyı aııdııan bıı ıskeletın, kalın keçc ıle ortulmesıyk meydana getı ıılcn buyuk, genış bır cvdır, evın ıçı bu kaç boluıne avrılmıstu 'Odunlar dıijinda evı oluiftuıan paıçalaıın tunıu Turkmcn kadınlarının sanayıının urunlcııdıı, evın yapımı çok çeşıtlı parçalaıının bır araya getırılmesı ue kadının ışıdtr' Mr Bogo ras, C hukclıı dılını ıncelerken, ba/ı adamlara cvın ıskeletmı olusjtuıan çeşıtlı parçaların adlarıın soımustuı Ancak er kekler ona bu konuda bılgı veıeınemış lcr "Bılmıyoıum, bu kadın ısji", demış leıdıı 'Yalnı/ıa ılkel goçebe ınsanların kulubelerı, çadıılaıı vc taşınabıhr evlcn degıl, kulturcl gelışmeye ugramamış halklaı dunyasının cn kaımaijik evleıı de kadınlaı taratından ın^a edılmıştır Onıa halaı'ın tupıak cvlerı tıımuylc kadınlar tarafından yapılır New Mcxıco ve Ari7ona pucblo'ları, bır dogu kentının canlı resımleıını andırmaktadır, bırının damı nın, yukardakının terasını oluşturduğu cvler, basamak bas>amak yukselen yamaçlarda, çok katlı bına salkımları halınde eşsı? bır gorunum sunmaktadu Ust kat lara basıt tahta merdıvenlcrlc çıkılınakta, duvarların çevrelerınde susleme amacıyla yapılmış mazgallı sıperler bulunmakta dır Avlular, meydanlar ve sokaklar, ku lup ve tapınak gorevı goren garıp, yııvar lak kamu bınaları, sayı.su kalıntının ta nıklık ettıg'ı ıı/cıe, bır zamanlar Bırlesık Dcvlctler'ın guney batı bolumunu kapla yan ancak şımdı bunlaıın kuçiık bır ka lıntısını nlıı^tııran kasabaların bır bolu muduı Bu yapılaıın runıu yalnı/ ve yal nı/ kadınlar taralından ınşa edılmıştır Zunılcr'dc erkekler, g u n u m u / d e A£AÇ kesmc, keıcstc yapma gıbı ağıı ı^leıde kadınlaı a vardımcı olmaktadır, H o p lcı dcysc ın^aat i)ji hâlâ tumuyle kadınlar tarahndan yapılmakiadıı Avıupalılar'ın yoreyc gclmesındcn OIILL, 'bınalaıın dıı CUMHURİYET SAYI 304 varlarını ormek ve evın ıçını, dıijinı ta mamlamak kadınlaı 111 ı^ıvdı llk Ispan yt)l 1 ıhıpkıı l'ıablo kı/ıidcıılılcıı .ııası na yerlc^lıgındc hi(,bıı tıktk cv vapııııı > na el suımc/dı iı.ıle%ıııelı.rıvk llgılı bıl gılcrı rapt>ı edcn ı.ılııpbcıden bırı veilı leıın kendılcrı ıt,ın ııiija cttığı kılıseleıden ve manastıtl.ırdan o\gu vc guıuıla SDZ et nıcktc 'Butun bıınlaı valnı/ vc valnı/ mısvona dalııl kadınlaı ki7İar vc kuçuk eıkek çotuklaıı taıahndan yapıldı, tıın ku bu ınsanlara gore, evleıı kadınların yapması gcrekıyor erkekler pcleıın ıçın gereklı ıpı e^ıııyoı savaşıyor ve AVH gıdı yorlar ' Gelenckleıden habeısi7 Ranıp, eıkeklerdcn bırını duvaı oımekle gorev lendırdığındc, nıaht,un ve caresı/ eıke2ın çevresmı kendısıyle alay eden, kıkır kıkır gulen bır kadın ve çocuklar kalabalığı saımi!}, cunku, bıı erkeğın ev yapma 1 1 ^ ne el attı^ını gornıek onlar ı^ın son dere ce gulunı, bır olaymı^ " (a g v sl 200) sert hayvan postları cadır, kalkan kano, cızme yapmada ınce yumuijak dcr gıler gıysı yapmada kııllanılıı Butun bunlar, ılkel kadının gelıstndı^ı ozel bır teknık ı^lem gtıcktırır Yabanıl kadmla rın scpiLilık konıısıındd eldc cttıjiı sonuı, lar, u/manların hayıanlığını uvandırnıak tadır Ku/ey Ameııka Kı/ıldeıılı kadını, tabaklatlıgı dcrının guzellı^ı konusunıl.ı dunyada bıııncıdır Orta Asya kadınlaı 1 da, 'den tabaklamakta harıkulade usta dırlaı Dı^lı bıı tahta tokmak vc sut kul lan.ırık dcrıyı oyksınc ı^kıleı kı sonıın <.\A ckk edıltn uııınu, cn bılımscl yon temkılc tabaklanniı^ derı sanırsmız Ta tar kadınlaıının uıcttı^ı tı/nıckım sağ lamlı^ı vc kalıtcsı hayıanlık uyandırır 'Bu sınaı sui(.t,leıı geıçckle^tırebılmek ıçın ılkel kadın, cei;itlı araclaı gelı^tırmi1; tıı laııh oncesı alctlerın buyuk bıı bolu mıınu ulu^turan ka^ıvıcılar kadınlar ta rahndan kullanılııu^tıı Boucher de Pcrthes'ın, Avrupalı ınsanların yontma taş devrıne aıt alctlerıyle ılgılı bulgularmın tartışıldığı gunlerde, bu kazıyıcı laı ın olas.ı kullanım alanlarıyla ılgılı pek <,ok çclışık. gorui} ıkıı surulmuştuı Eskımo Kadınlarının, gununıuzde Avrupalı kızkardeşlerının Buzul Çağı'nın cakıl bırı kıntılerınde bol mıktarda bıraktığı aletle ıın aynılaımı kullandıöı olgusu, kuskutu ları sustuıma vonuncie atılan en buyuk adım oldıı Lskımo kadınlaıının ka/ıcıları ve bıcaklaıı kcmık saplara son deıece ustalıklı, hatta bır sanatcı beceribiyle ta kılmiij alctlerdıı dıınev Afrıka'da, Ta^ Çağı Avıupa'sında kullanılan ka7icılarla talı^ılmaktadır, Mı L S 1 Iartland, Bu^ menleıı yakından tanıyanlaıın anlattıkla ıından bu alctlerın kadınlar taıalından uretıldıöını ogıenmıştır ' ( a g y . s f 195) 'Bu halklaı ın toplumsal bınmlcrını oluijturan aııavanlı lclana, Maharı yanı 'Analaı Kumesı denılmektedır 'Bunla rın toplumsal duzeııı' dıyor Sır (.harles Lyall, 'babanın kununı ve yetkesını top lumun temclı olarak gomıeye alışık ın sanları hayretler ıtınde bırakacak kadar mantıklı ve cksıksu bır bıçımde uygula nan anaerkıl kurumların gunumuzde hâ lâ yaşayan en kusursuz orneklerınden bı rını oluşturmaktadır Anne, aılenın ba^ı, kaynağı ve bırlığını sağlavan tek bag ola rak gorulmektc, tepelerdc yaşayan en ıl kel nalklarda, Synteg'de, mulklerın tek gert,ek sahıbı ana Kalıt yalnız vc yalnı/. anadan evlada geçıyor Babayla çocuklar arasında hıcbu akıabalık bağı yok, çocuklar, analarının klanından sayılıyor Olulerın anısını yaijatıııak uzere dıktılclerı anıtlar, klanı tcmsıl eden kadının adıy la anılıyoı, bu anıtların ardında di7ilı dev taşlarsa, ana tarafından gelen cıkek akıa balaıa adanıyor'" (^gy, sf 159) Ut, cılt olarak yayımlanan kıtabı daha sonra Brılfault, en tok ılgı çcken ana savı bııa karak ve alıntılaıı en a7 sayıda vererek tek ulde ındıııı 1990'da Payel Yayınevı tarafından ve ijemsa Yeğın'ın guzel Turkçesı'yle dılımıze kazandırılan 'Ana lar' bu tek ulttıı Kıtabın sonıında ataerkıl evlılık', 'ataukıl ahlak anlavısı ve 'eskı çaö uygarlıklarmdakı anaerkıl evıe' de ele alınmaktadır • Analar / Robtrt Hrıljault / Çci'iren S muı )i'ğm / Payd Yayınıvı / 149 * < Tamaşa Dural'dan ilvinç bir araştırma: Alcviler... Ve Gazi Olayları Kentlerin yeniden yapılanması veGazi Olavları Kentlerin göç dalgasıyla sarsıldığı ülkemiz, 1970'li yıllarda I lazine arazisi übtünc kurulan gecekondu mahallesi olaıak ba^layan yerle^ıminı bugün bir mılyona taşımış bir yerle^im birimidir. Tamaşa F. Dural'ın ya/dığı "Aleviler...ve Ga/ı Olayları" kitabı kentin yapılanması ıçindeki başıboşluğun sonuçlarına tarihi bir tanıklık. NEVVAL ÇİZGEN ndrc Malrau\ Fransı/Lır'ın ıınlu ya zaıı VL kultur bakanı, toplu unayet Itre kıırban gıdcnlcrın tarıhı tevabı nı verır komutanlara Ispanya ıt, savaşı sıra sında Bır hav.ıt htçbır şcydır, ama hıçbır şey bır hayat dcğıklır Kt.nllenn goc dalgasıyla sarsıldığı ulkemız 1970 lı yıllarda 1 lazine arazısı ustune kurulan gecekondu mahallesi olarak ba^la yan vcrle^ımını bugun bır mılyona taiıimıs, bır verlesını bırımıdır Tamaşa F Dural'ın ya/dıgı Alevılcr ve Gazı Olayları kıtabı kentin yapılanması ıt,ındekı başıboşluğun sonuçlarına tarıhı bır tanıklık Daha t,ok Sı vas ve luncelı den goçen Alevıler'ın oldıı İ*u bolgedc çeşıtlı etnık grııplar da bulun ınakta Rumelı ağıılıklı goçmen nufus yanı sıra a/ da olsa Dogu Anadolulu nulııs var 7O'lı vıllarda tek katlı olan gecekondıılar daha sonra kal çıkarak sosyoekonomık ya pılaıını degı^tırmcve ba^lamı^lar Son yıllar da sanavının yojiun ılgı gosterdığı bolgedc ıijSizlık onemlı bıı sorun Kahvchaneler do lup taşıvor Cıeçım standardı dusuk olması na ragmen her evde renklı televızyon var Bevaz e^yu kullanımı da "A> 99'a ulaşıyor U/ıın sure sosyal demokratların oy deposıı olan bolgedc RP'nın oyları gıderek artmak ta Gazıosmanpaşa'da durıım boylcyken Ga/ı ve Zubeyde Mahlallerernde sol oylar toplamı % 60 Polıs kayıtlarında Devrımcı Sol, TÎKKO TDKP gıbı orgutlerın bolgcde varlıkları ıçın kolay 7cmın bulmakta oldıı ğu bıldırılıyor Alevı nufusun yaşadığı bol gede Slınnılıı dc \ ışaın ıkt.ı rın de o ınsanlaıa ulaşması ımkansızlaşır (, ıınkıı kendı lııleılerıvk sorunlaıı ço/mc alışkanlığı oıılaıı vcıcl VOML tımkulcn ve nuıkc/ı otorı teden u/aklastıı maktadır Ga/ı Olavları kııabında bu nıııı vaılığını LIIL lııtııvoı vc sonuçlarına tanıklık cdıvor sıınuz Koıku vc kavgı m sanlaıı sıddelc dogıu ıtele mekte Yınc olaylar sırasın da Gazı dc polısın hıt, taııı nıadığı vc ılctışımı olmadığı bolgc halkına duşman tutumları ınsanların olumunc vc olavların bııyumesıne ncdcn olur Polıslc halk arasındakı çckışme onlcnebılır bıı gcı gınlığın odak noktası olııı Bu ınsanların katlannıak /orıında oldukları bıı çok olum sıi7 koşulun çatışma uretmeye uvgun /emı nı polısın bılgı alanı dahılınde değıldır Bu ncuenle bolge halkına duşman/terorıst davranışı uygulanır Uzun bır surc mcrkc/ı gııcun konuya uzak kalması vc polıslcrın bılgısızlığını pavlaşan durumları olavların ııMııne benzın dokcr En basıtındciı ' Hıç bır yetkılının gostcrıcılerle konuşma ıı/laş nu uırışımınılc bulunmaması, bclkı de ba şından onlenebılecck olayları buvuıuı Pa nık uluorta atcşknen sılahlar vc siıatejı vc sosyal bılgı cksıklıgı polısı bışaıısı/ kılar Gostcrıcıkıın şıdıkt egılımını anlatan vağma baııkal kuıma eylcmlcrının yanısııa ateşe tııp atarak, camları VL labclalaıı kııa rak gostcrılıklctı davıanış bıumlcrı oıumlı ıpuçlarıdıı Gostcruılerın polıs dıvlct vci kılılerı, yerel yonctıcıkı partı lıdııkıı VL Alevı ondcrler laralından kontıoi altın ı alı namaması bolgenın halkıyla olan ıktış.ım bozukluğunıın gostergcsıdır Bıı Alevı bol gesındc Alevı ondcılerın bıle ıtkılı olaına ması duşundunRtı Olaylarda9 17vaşgru bıınun yaönia vc dukkân tahrıbınde Llebaşı olmaları da bolgcnın gclcceğı ausinılan de ğerlendırılmesı gereken doncıcrdır Sıvıl toplunı oıgutlennın vc halkın bclkğmın Sı vas, Kahramanmaıaş gıbı hukuksal adalet duygusunıın tatnıın edılmedığı kanlı olayla rın nelretıyle bırkştırdığı vc guncclleştığı gorulmcktcdır Çok onemlı bır nokıa askeı polıs arasındakı davranış eğıtım vc stratc]i faıklılığıdır Halkın askere guven duvması nın karşılığı vardır ve ınsanlarla ılışkı kurın komutanlaı "problem ı ı v ı ı ı u ' lolıınu ba şarıyla tamamlaılar Halkın dcmokrasıvc vc onun kurumlarına olan tcpkısı vc kuşkusıı/ kıtapta çok yalın olarak yer almış On mıl yonluk kctıtı etnık ve dınscl avrımcılığın kanlı gırdabına atnıası an ıncscksı olan bu tchlıkelı kavgıvı tcspıl cdıp ço/ıımlemek gereklı Sokaklaııla olan halkın çığlığı ılgınçtır " lamam bıze vol gosterın, ne vapacagımızı soylcyın " Ne yapacağını bılemeycn ınsan lann yonlendııılnıesı vc kulturel çalışma va pılması kaçınılmaz Yoksa olavlardan 19 sa at sonra toplanan Bakanlar Rurulıı vla bu çalışma alanı to/ıımlenerne/ Lıdcrlcrın konuşmalarından konuyu nasıl yuzcvscl ıle ğerlendırdıklerı ortada Sadcce Hıknıet (,e ıın polısın clcvrcye gırmesıyle olıı savısının arttığına dıkkat çekcr Turk tş gıbı bır sıvıl topltım orgutu bılc devlet uıbı bevanat veı mektedır Pır Sultan Abdal Dcrncftı nın soyledığı de anlamlıdır lçışlerı Bakanı kcn dusındcn yardım ısteyınce "Boyle bır konıı da bugun mu rıtada lıulıınıılur^" Bu halkın devlete olan guvensızlığıylc bııtunleşnıektc Içışlerı Bakanı'nın klanına sahıp çıknıa ıt, gudusuyle soylcdıklerıysc devlctın olavların anlamı ustunde hıç kafa yormadığının kanı tıdır Aynca mcclıs araştırmasından başka bılımsel ve sıvıl orgutler ba/ında bır araş tırmaya gerek dııyulmaması bu olayların gelecekte de sureccğının habcrcısıdır Yıl dırım Aktuna'nın boyledığı de kayda değer "tstanbul'dakı pohsferın buyuk kısmı Ana dolu'dan tayınle gelmış Kendı vaşadığı bolgedc boyle bır olay bclkı hıç olmatnıs Onların eğıtımını tstanbııl Valılığı vapıvor 500 mılyar zarar vc 18 olu ıle kapanan bu kcnt ıçı çatışma yazarın bıtış uımlesı olarak koyduğu yargı cumlesındc yerını bulmakta "Gazı olayları son değıl " Bır kent ıçındc kımlerın yaşadığı, nasıl yaşadığı bılınmedcn kcnt yeııitlen yapılanamaz Cîereksınımler ahlakı ve manevı sorunlaı gun demc gclmcdlkçe kentlcııını/ du/ılnıcye cek Buyuk "gUto'Maı olarak ^ıddclc voncleıeklcrdır Insanların duygulaıını dıışuncclerını bılmek kentin gelecektckı gebşmesıvk vakından ılgılulıı • Aleviler ve Gazi Olayları / Dıınıl / Aııt \a\tııLırı / 176 \ SAYFA 13 Şiddet eğilimi A Kültürel çalışma 12 Mart 1995 Pazar gıınu ba^layan olay ları saatı saatınc ızleyen vc yazan Dural'ın tantklıfcı kentlerımızclekı yapının zayıflığını gostercn kanıtlardır Bır kentin yapılanma sında tıım nesncler bırbırıne bağlıdır Bır kentin doftal yapısıyla bırlıkte deöışen ın san alt yapısı toplumsal uygulamalara ıhtı yaç gosterır Bır toplulukta varolan çeşıtlı gruplarla nas.il ılışkı kurulaı.ağı duşunulıne sı gereken bır konudur Bır topluluöun çe sıtlı konularda hkırlcrı tespıt cdılnıelı kı bu konularda sahıp oldukları değerlerı oğrenebılehm Gecekondu bolgclerındc yaşa van ınsanların karlanmak zorunda oklukla rı fızık toplumsal ahlakı va da ekonomık guçlukkr ncdenıvlc tum grııplar kapalı kul tuı devıelerı olıiîfturmaktalar Kcndi dı^ııı dakı kulturcl all!} verı^c kapalı sistcm etnık O7cllıkkr dıllcr, bolgesel o/elhkler nedc nıvlc ıusanl.ııın bırbırıne ulasması ımkansız lıaİL* gclnıcktıdır Aynı zamanda yonetıule Bir kentin yaprianması KİTAP