Katalog

1 4 A R A L I K 1 8 8 5 ü Yusuf Çotuksöken, garip bir "Orhan Velı Kanık" kitabını eleştirdi 6 layfada J Nedret Tanyolaç öztokat Barbey d'Aurevilly'i değerlendirdi 7 tayfada ü Doğumunun yüzüncü yılında Paul Eluard . 1011. vıyfalarda ü Yıldız Cıbıroğlu, Robert Briffault'nun "Analar"ını değerlendirdi 12. \ayfada KITAP Cumhuriyet P A R A S I Z E K Patricia Highsmith AHMET ÜMİT İçimizdeki katilin yazarı yrıntı Yayınevi, Metis Yayıncvi ve Rcmzi Kitabevi alışılmadık kara yapıtları, klasik kalıplara dayanmayan polisiye romanları yayımlamayı sürdürüyorlar. Ayrıksı kara kitap, ya da polisiye denince ilk akla gelen isimlerden biri de Amerikalı yazar Patricia Highsmith'tir. Ayrıntı Yayınevi, Kara Dizi'den Patricia Highsmith'in, "El Sürçmcsi, (The Tremor of Forgery 1969)" ve "Baykuş Çığlığı (The Cry of The Owl1962)"ından sonra üçüncü kitabı "Beceriksiz (The Blunderer1954)"i, Metis Yayinları, "Trendeki Yabancılar [Strangers on a Train1950)"i, Remzi Kitabevi ise "Becerikli Bay Ripley (The Talented Mr. Ripley1955)", "Ripley'in Oyunu (Ripley's Game1974)" ve "Ripley Karanlıkta (Ripley Under Ground1970)"yı yayımladılar. Dashiel Hammett, George Simenon ve Agatha Christie gibi yirminci yüzyıl polisiye romanına damgasını vuran, yapıtları en çok okunan yazarlar arasında yer alan Highsmith, çağdaşlarından oldukça iarklı bir tarza sahiptir. Bu farklılıkta öncelikle kuşak farkının etkili olduğunu söyleyebiliriz. Gerçekten de Agatha Christie'nin ilk romanı 1921 başlarında yayımlanmıştır, Hammet'in ilk polisiye öykülerinin yayimlanış tarihi de yakîaşık olarak bu yillardır, Simenon için de durum farklı değildir. Oysa aynı sırada Highsmith henüz yeni doğmuştur. Gerçek adı Mary Patricia Plangman olan Highsmith, New York'ta, Bernard College ve Columbia Üniversitesi'nde eğitim görür. On altı yaşında yazmaya başlar. Yazarın yaşamının büyük bir bölümü Avrupa'da geçer. Hatta ilk romanı "Trendeki Yabancılar"da (Strangers on a Train, 1950, Çev.: Tomris Uyar, Metis Yay., 1991) Ingiltere'de hazırlanmış; Amerika'da altı yayınevi tarafından reddcdildikten sonra Ingiltere'de basılabilmiştir. Onun biçemindeki ayrıksılığı yaratan ikinci önemli etken de Avrupa'da geçirdiği bu uzun yıllar olur. A Y asjı kuanııı /cımin kültürü yazmu tutkusuyla yanıp kavrulan DU genç kızı dcrindcn etkilcr. Hignsmith'in biçeminin AmerıkanAvrupa kültiir sentezinden oluştuğunu böylersek sanırım abartmış olmavız. Onun kitapları, nc yazdıklan her yöniiyle AmcrİKalı olan Hammett'c ne (,°6U îngiliz c»rta sınıfının beğenilerine göre zekıce kalemc alınmış Christie'yf, ne de suçun psikolojik boyutlannı irdeleyen Simcnon'a benzer. Vine de tuhat bıı hiçımde, I Iıjîhsmıth'ın yapıtlarında polisıycnin doruklarında yer alan bu ya/arıarın ctkısı nıs.scdılır. Highsmith kahramanlarını günlıık vaşamdan seçer; ne çok cesur, ne çok zckı, nc olaganüstü zengın, ne de yakışıklı insanlardır bunlar; deyim yerındeyse "antı kahraman" tiplerdir. Yazarımız bu sıradan insanların yaşamlarındaki cinayetc kadar uzatıan gerilira öykülerini anlatır. Highsmith'in romanlarında gcncllikle üçgen ilişkiler ü/erıne kurulmuş bir denge vardır; bu denge bo^anmıij ya da ilişkileri bozulmuş çiftle, dışarı daki scvgili arasında kurulur. Yazarın, öncmlı loııian larının tümündc bu uçgenle karşıla^ınz. "Beceriksiz"de Waltcr, karısı Clara ve sevgilisi Ellic, "Baykuş Çığlığı'nda Robert, eskı karısı Nickıe ve sevDevamı 4. savfaıla *" CUMHURİYET K İ T A P SAYI 304