Katalog

nedenlere ve drama düşmelere uzatır kalcmini; ordan, işçiişveren ikilisinin çıkar çatışmalarına, arkadaşlık, dostluk, kadın erkek sorunlarına, geniş anlamda 'aile' sorunlarına uzanır. Tarık Dursun K., çoklarının gözünden kaçan bir olguyu kıpırdatır. "Kadın, onda evine ve erkeğine bağlı, ailenin temelidir. Güçlii ve çahşkandır. Erkeklerini acılı giinlerinde, yıkım anlarındayalnız bırakma/larhiç." Vedalıa ilerde, ürlıan Kemal'in kadınlara yaklnşımındaki çclişkiyi dile getirir. Orhan Kenıal, kadın kahramanının üstiine varnıaz pek. OlayLır zincirlemesinde bir bağlantı ööcsıymişcesine bakar ona. Romana, kanramanlarının, erkek kahramanlarının y.ı^antılarına bir renk, Hîr revnak katsın diye kadını sav falarına alır. Bir Fili/ Vardı'ya gelcne dek vazgeçmez bu tııtumundan. Bir Filiz Vardı'da ise, gcçmiş romanlarının günahını öderccsine aşırı bir yakınlık, olağandışı bir sevecenlikle kadın kahramanını baştacı eder; romanın içinde nereye, nasıl yerleştirecegini bilcmcz." Elbet coşkulu olacaktır Orhan Kemal, çünkü Bir Filiz Vardı olgun vaştaki bir ya/arla cıvıl cıvıl bir genç kızın aşkını anlatır ki oaşkın yüzde doksanı gcrçeklerin, yüzde on hayallcrin ürünüdür. Max Frisch'den Spielberg e jeolojik zamanlann çekiciliği Dinozormania ARZU ETENSEL İLDEM 993 yılının olay filmi Jurassic Park bir geriye dönüşünöyküsü. "Holozan devrindeortayaçıkan" insanoğlu artık zaman çizgisinde ileri gitmckten bıkmış, birazdageridönmekistiyor. Serüven artık uçsu/bucaksı/evrenikeşfetmck değil, her biri tanımlanmı; ve .sınıfiandırılmış jeolojik çaglarageri dönnıek. Bu dönüşü olası kılan da çelişkiüolarakbilimde gerçekleştirilen son gelişmeler. 1988 yılında teknolojik gerilim romanla'rının iistadı yazarMichael (Irichtongenctikvepaleontolojideki son bııluşların dünya yiizünden silinen cinslenn yeniden yaratılmasını sag'layacag'ına inanarakjurassic Park filıninın konusuntı düşünür. Bu düşünccsini geliştirerek bir romana dönüştürmesi iki yılını alacaktır. 1990 yılında "Universal" filmstüdyosu romandanfilmyapmagöıevve olanaklarını Spielberg'e verir. Sonuç ise ortada. Amerika ve Avrupa'dan sonraTiirkiye'yideelegeçirengizemli ve çekici dinozorlann öyküsü. "Dinozorlar ÇağıYeryüzü Ortaça£mın Soryenleri çok korkunçvedcv gibiydi,ama dinozorlann altın çağıyincdc gelecekti.JüraveKrefaseça^ı boyunca sıcak denizler yükseldi ve Avrupa'nın büyük bölümünü ve nerdeyse Kuzey Amerika'nın yarısını sularaltındabıraktı. Mercanlaı bugünkü yerlerinin 3000 km. kadar kuzeyine resiflerini ördüler. Grönland'daincirveekmekağaçları, Alaska'da palmiyeler yetişti. Ve soğukkanlı korkunç Soryenler keza kuzeye doğru yayıldı ve her yerde şaşılacakderecedegelişti." Bu alıntı Jurassic Park, başka bir deyi§le,JüraÇağıEğlenceParkının tanıtıcı broşürüne ait değil. Isviçreli yazarMaxFrisch'in 1979yılında yazdığı tnsan nedir ki... (1) kitabına ait. Max Frisch jeolojik çağlara geriye döniişün öncülerinden biri mi? Bir anlamda öyle. MaxFrisch'insözü geçen anlatısında başkişi geriye Max Frisch I^S^N sı r>İH KI 1 Kendineözgübirdünya Tarık Dursun K.'nın Edebiyat Üstiine Narin (Düzyazılaıı) kitabındakırkı aşkın yazı var. "Romana başlamakcoşku yaratır yazarda, bıtirmek ise lıiızün." cümlesiyle hazırlar bizi 'Bir Ro manı Bitirince'ye. "Evet, bitmiştir, bitirmişsini/dir. Kahr.ımanlarınızın sizin elinizdeki yazgıları da son bulmıı^tur bu arada./ Roman yazarı; yaşanmış veyaşanangerçegialır, romangerçcgine uyarlar. Nasıl görıiyorsa, nasıl görmeyi istiyorsa kahıamanlarını oylesi durumlara getirir, kendi istediklerini yaşatır, o durumlara ııygıın davrandırır, konuşturur, özel tavırlar takındırır./ Küçük hikâye yazarına tad veren bir boşalmadır..." Romanı yöneten, yönlendiren teknikler, kurgular; olayların iç yapılarının örgütlenmesi, olanca açıklığıyla, olanca çıplaklığıyla anlatılır. Romanın dışındaki sorunları da çomaklar, portre çalışmalarına içtenliğini, sevgisini koyarTarık Dursun K. Edebiyat Üstiine Narin (Düzyazıları);ömrünü,edebiyata veren, edebiyatı yaşam biçimine dönüştüren; iyi, güzel, çarpıcı, yüreklerdeki düğümleri çözücü, karanlıkları aydınlatıcı bir şeyler yaratmaya adayan; öyküleriyle, romanlarıyla kendine özgü bir dünya kııran Tarık Dursun K.'nın düşünsel çalışmalarını içeren yumuşak, 'narin' bir kitaptır ve okura pek çok konuda pekçokşeysöylemcktedir. • Edebiyat Üstiine Narin / Tarık DtırsunK. / hilgiYaytnevi / 256 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 209 dönüp, jeolojik çağları irdeleyerek korkularını yenmeye çalışır. Günlerdirhiçdurmadanyagan yagmur nedeniylc Herr Cıeiser felaketin kaçınılmaz oldıığu duygusunakapılmıştır. Şimdi Dünya'ya "Holozan devrindeortaya çıkaninsan"egemendiramabir' zamanlar.birkaç jeolojik dönem öncesinde Diinyaya dev sürüngenler, Soryenleregemendi. Budevhayvanlar bir telaket sonucu yeryüzünden yok olmuşlardı. HcrrGeiser'in duvara astığı dinozor krokileri öylesine gerçek gözüküyor ki canlanmaları işten bile değil. Tıpkı Jurassic Park filmindekigibi. Durdurakbilmeyen yagmıır Herr Geiser'in kafasında, Dünya'nın baştan aşağı kabuk değiştirmesine neden olan jeolojik değişimleri başlatan doğal felaketlerle özdeşleşir. Yağmur ve hrtına Jurassic Park da gerçek bir felaket getirmektedir. Kötü hava şartlan nedeniyle insanoğlunun kurduğu düzenbozulurve dinozorlar özgürlüklerine kavuşarak kendi yasalarını uygularlar. Max Frisch'in kitabında dinozorları çağrış,tıran yağmurveyağmurdan doğan felaket duygusudur. Acaba "holozan devrindeortayaçıkan" insanoğlııda dev sürüngenler gibibirdoğal felaket sonucu yeryüzünden silinip gidecek midir? Jurassic Park filıninde, Max Frisch'in kitabında görülen dinozorlann var oluş doğal felaketyok oluş süreci değişik bir sıralama izlemektedir. Doğanın işlevini üstlenerek dinozorları yeniden yaratan insanoğlu aslında bir felakete neden olarak kendi yok oluşunu hazırlamıştır. Max Frisch kitabında, Herr Geiser'in düşünceleri aracılığıyla, Doğa'nın dinozorları yok ettiği gibi insanoğlunu da yok edebileceğiniimaetmiştir. Jurassic Parkfilminin mesajı da pek farklı değil: insanoğlu bilimde ne kadar ileriye giderse gitsin aslında her şeye egemen olan Doğa'dır, Doğa'nın gizeminikimseçözemez. • (1) Der Mensch erscheint im Holozan, (tnsan Holozan devrinde ortaya çıkar) tnsan nedir ki...,/Max Frisch/Çev: GürselAytaç/Ara Yaytnaltk/ lstanbul,1990./128s. SA YFA J 9