Katalog

Palals Royal, 1815. (Üstte) Choiseul Pasajı, XIX. yüzyıl (Yanda) Barometre Pasajı (Ustte) Buyuk Parls Kahvesi. (Yanda) ncredeyse benimkini aratmayacak bir hcyccanla kitabı ilk eline aldıöında,şöylcdemişti: "Buescrlebirliktc Türkiye'de Benjamin dosyası tamamlanıyor. Artık kimsc, bu alanda bir kaynak eksikliği olduğunu söylcycmcz..." Aslında Batur'un sözünü ettiği eksiklik, Pasajlar'dan öncc de nicc değerli çabalarla gcniş ölçüdc giderilmişti. Nurdan Gürbilek tarafından hazırlanıp, 1993 ŞubatındaMetisYayınları arasında çıkan, "Son Bakışta Aşk" başlıklı nefis Benjaminseçkisinin sonunda yer alan kaynakça, bu düşünür üzerinc ülkcmizde bugüne kadar gerek çeviri, gereksc özgün araştırma olmak üzere gerçeîcleştirilmiş çalışmaları yeterince yansıtıyor. Gerçi Benjamın'in diliCUMHURİYET KİTAP SAYI 209 mize çcvrilmcsi gerckcn öncmli yazıları daha tükenmiş değil; ama bugünc kadar çevrilenler, Türkiyc'de artık Benjamin'i tanımak için yetcrli. Bu nedenle, bundan böylc Türkiyc'de artık Benjamin'ı hâlâ!tanıtmak dcğil, fakat onun üzcrinevarolan kaynakların bilimscl dcğerlendirilmesi yoluyla çalışmak, özgün katkılarda bulunmak söz konusu olabilir. Benjamin'i ilk clde yalnızca tanımak istcycnler bakımından ise, Benjamın'in, bu yüzyılın en öncmli düşünürlerindcn biri oldıığunu belirtip, varolan Türkçc kaynaklara atıfta bulunmak, ycterli sayılmalıdır. Yeterince Türkçe kaynağın varolduğunu saptadıktan sonra, asıl sorulması gereken şudur: Ülkemizde bilimsel düşünce, Benjamin'i gerektiği ölçüde ncler kazanabilir? Ve gerçekçi olmak istiyorsak eğer, buna cklememiz gereken bir ikinci soru da şu olmalıdır: Bueiin ve bu iklimde, Benjamin gibi Lir düşünürü değerlendirebilecek birikimi ve tutumu sergileycbilccek konumda mıyız? Önceki ilk sorunun yanıtına eğilelim. Benjamın'in, örneğin Pasajlar'da amaçladığı gibi, bir dönemin (19. yüzyılın) kültür tarihini irdelerken, önce'yi bir bütün olarak ele alması, geleceğe yönelik saptamalarda bir temel olarak bu bütünü hiç gözden uzak tutmaması, böylecc geçmiş'i, şimdi'yi ve geleceği doğru bir tarih bilincinin onsuz olunamaz öğelerine dönüştürmesi; yaşanmakta olan bir zamanın tanısını koyarken, ayrıntıların yanından alışkanhğın sürüklemesiyle geçip gitmek yerine, her ayrıntıya sanki ilk kez karşılaşıyormuşçasına, araştırmacı merakıyla bakması; bu ayrıntıları, hangi ilerlemenin ya da gerilemenin ürünü oldukları açısından sürekli sorgulaması; mozayik parçacıklarını özenleyerlerineyerleştirirken.tablonun genel tasanmını düşüncelcrinden hiç uzaklaştırmaması, bunlar ve daha sayılabilecek bir sürü örnek, Beniamin'in konusuna eğilirken nasıf bir laboratuvar çalışması gerçekleştirdiğinin kanıtlarıdır. Toplumbilim açısından bu yöntem, yararlanmasını bilenler için en yetkin düzeydeki örneklerden biri niteliğindedir. İkinci sorunun yanıtına gelince, daha kendi gcçmişine biı bütün olarak eğilebilme bakımından henüz emekleme döneminde bulunduğumuzu saklamamak, yapmamız gerekenlere ışık tutmak bakımından önemlidir. Kcndi yapısında bu topraklarda varolmuş bütün kültürlerin sentezini bilimsel yaklaşımla aramak yerine, henüz Bizanslı ya da Osmanlı olmadığını kanıtlama peşindeki bir arayışa Benjamin gibi bir düşünürün birkaç boy büyük gelmesinden daha doğalne olabilir? Benjamin, Pasajlar'ın bitircbildiği bölümlerinden birinde, Paris pasajlarmın artık terk edilmiş dükkânlarıyla bir dönemin kültür tarihi arasında ilişki kurarken, eski biblolardan da yararlanır. Günün birinde örneğin hep sanki arttk bilinecck yanı kalmamışçasına tanış bir tutumla içinden geçip gıttiği miz Kapalıçarşı'nın Bedesten bölümünde vitrinlere bu gözle bakmayı denemck, acaba bize yepyeni boyutlarkazandırmazmı? • Colbert Pasajı. (Üstte) SAYFA 15