Katalog

Peride CelaVin yeni romanı 'Kurtlar' düşle gerçek arasında mekik dokuyor Anılarda genç kalmak Kurtlar / Peride Celal / Can Yayınları / 567 s. 16.000 TL / CKK Kod No: 021.453 VEDAT GÜNYOL ı.|, ( (ıünümÜ7 romancıları içinde, kadın crkck ayrımı yapmadan söyleyeyim, Peride Celâl'in, yetkin kişılığı ve ustalığı ile birinci sırada yeri var bugün, diyor ve ekliyorum: Uzun ve çilelı sanat işçiliğinden geçc gcçc, kimilerinin piyasa romanı dedikleri, Anadolu'nun acımasız gerçeklerı yanı sıra aşk konulannın ağır bastığı romantik türdcki yapıtlarını çok gerilerdc bırakarak, gerçek bırer sanat ürünü olan roman ve öyküleriyle hak ettığı yeri bulmuştur bence. Yıllar ve yıllarca önce, İsvicre'de gecirdiği uzun günlerde, Batı sanat dünyasına dolu dizgin dalıp, Yakup Kadri dostluğunda pekişıp yetkınlığe varan roman ve öykü tutkusuyla yurda döndüğünde bir yeniden doğuşun kapısını zorlamaya başlıyor Peride Celâl. Hclc, Yeni lstanbul'da, Milliyct'te geçen gazetecilık serüvenı, dünya ronıan edebiy.Uıyla ıçlı dışlıliğı, özcllikle de Büyük Şair'le (benim dc bir ölçüde paylaştığım) dostluk, ay dın bir es.in yiırekten desteği getire getire Peride CelâTi bugünkü övünülesı konumuna ulaştırmıştır. kl K I I AK 1977'de, Üç Yirtni Dört Saat adlı romanı ile Dağlarca'nın yanı başında, Sedat Sinıavi Vakfı Edebiyat Ödülü'nü aldıkt.ın sonra, Jaguar (197H), Bir Hanımefendinin Ölümü (1981), Pay Kavgası (1985) adlı nefis öykü kiupları dı^ında roman yazmayan Peride O l â l bu kez, yetmış beş yaşının olgunluğunda ve sanat yeteneğinin doruğunda bir büyük romanla çıkıyor karşımıYX. Kurtlar'la. Kurtlar, aslında bir özyaşamöyküsü değil, anıyla sanıyla bir roman. Nasıl olmasın ki, aslında her roman (bir Fransız yazarının dedıği gibi) bir özyaşam öyküsüdür, gerek yazarın kendısinın yer aldığı, gerek yarattığı kimilerinin ya^amlarına, gizlisaklı el attığı bir yaşam öyküsüdür. Flaubert, "Madame Bovary benim" derken bu gerçeğı dıle getırmıyor muydu? Bu savı, gclin daha bir açıklığa kavuşturalım ünlü Alman romancı H. Böll ile... Böll, söyle diyor Denemeler adıyla K. Şipal'ın dilimize çevirdiği kitabında: "Yazarı bir romanında ya da bir öyküsünde arayıp bulmak isteyenler, bunun hiç de kolay başarılamayacağını bilmclidir: Bazcn yapıtındaki bir garsonun arkasında kendini gizler yazar, bazan kasiyer bir bayanın arkasında kendini saklı tutar, ama arkasında, içinde değil. Bazan da bir süt şişesine girip kurulur." Romanı özetlemek istersek şöyle diyebilirim: Kurtlar, yakın geçmişimizde, anarşi ve kargaşaya batmış, kardeşin kardeşi vurduğu, dört bir yanı kurtlarla sarılmış, Hobbes'ın insan insanın kurdudur savına tıpatıp uyan bir havaya gırmiş bir kentte, kocasını yeni yıtırmış bir romancı kadının, karabasanlı bir düşten, bir sabah blınalımlar içinde uyanıjıyla b.ışlıyor. Romanın baskışısı, yani bir öiçüde romancının kendisi, a^ağı yukarı uc yirmi dört saate Mgdırdığı anılannı tazeleyerek, sevgiler ve dostluklarla dopdolu geçmiş de olsa, yalnızlığa yazgılı yaşamını gözden geçirıp, düşle gcrvek arasında mekık dokuyarak, kendisiyle çetin bir hesaplasmaya girişiyor Peride Celal "Kurtlar'da özyaşamdan, ıçınde 25 yıllık bir doııemın oııemlı önemsı; olaylarının, klşılerlnın yer aldığı bir özyaşamdan yola çıkarak "bir belgesel" sunuyor okura (Fotoğraflar1 Levent Yıldırım) "yüreği sivri bir bıçak ucu ile delinirccsinc." Romancının, kalabalık ıcınde başlayarak sürüp gıden yalnızlığı, masa bajında sona erıyor. Çünkü o, masa başında artık tck bir kişi dcğil, bin ki^ıyle çevrılı bir insandu. Bu bir sürü tanıdık insan ıçınden çekıp çıkardığı sayılı kişilerin, her ne kadar gerçek adlarıyla anılıyorsa da hepsınde romancıntn kendısı ya^ıyor, düslemler dünyasının yüreğine dalarak... Çünkü, romancıya göre, her yazar "yapıtlarında hiçbir yerde görünmeyen, ama her yerde olan kişidir." Kurtlar, özyaşamdan, içinde yirmi beş yıllık bir döncmin önemli önemsız olaylarının, kışılerının yer aldığı bir özyaşamdan yola çıkan "bir belgesel"dir. Romanda gerçekler kadar, belki onlardan da cok düşler yer alıyor. Kurtlar'da geçmişi yoğunlaştırarak düşünmek isteyen romancı, coğu yerde, ele aldığı kişileri gerçekliklerinden sıyırıyor. O, insanları, düşlediği, düşleyebildiği oranda sevebiliyor. Roman kişisi İstvan'ın romancıya yöneltliği su söz, belki de yapıtın en can alıcı noktalarından birıdir. Şöyle diyor İstvan: "Hayallerle yaşadın çocukluğundan beri, beni sevmedin, gerçek oiduğum için." Korkulu bir düşle başlayan roman, gerçekle düş arasında gelişiyor. Kurtlar kadar anıların da saldırılarına uğrayan romancının amacı, bana kalırsa anılarında yaşamak değil, anılarında genç kalmaktır. Nitekim okuyun bu nefis romanı, göreceksiniz ne kadar genç bir insan çıkacak karşınıza. D S A Y F A i 2 CUMHURIYETKİTAPSAy/48