Katalog

Kültürün engin sularında... Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği Melih Cevdet Anday / Çağdaş Yayınları 190 s/ 6.000 TL / Kod No: 027.080 ATİLLA BİRKİYE Melih Cevdet Andayhn sade kahve tadındaki denemeleri Garip (1941, Orhan Vcli vc Okı.ıy Rıtat'la bırhktc), Rahatı Kaçan Ağaç (1946), Telgrafhane (1952), Yan Yana (19=56), Kolları Bağlı Odysseus (1963), Göçebc Oenizin Üstünde (1970), Tcknenin Ölünıü (1975), ölümsüziük Ardmda Gılgamış (1981), Tanıdık Dünya (1984). MELİH Şiir: CEVDET ANDAY'IN YAPITLARI Deneme: DoğuBatı (1961), Konuşarak (1964), Gelişen Komedya (1965), Yeni Tanrılar (1974), Sosyalist Bir Dünya (1975), Oilimiz Üstünc Konusmalar (1975), Maddccilik ve Ülkücülük (1977), Yasak (1978), Paris Yazıları (1982), Açıklığa D o ğ r u (İlk ıki kıtahının ilavclerle yenidcn basınıı, Gezi Yazıları: 19X4), Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği (1990). Oyunları: Sovyct Rusya, Azcrbaycan, Özbekistan, Bulgaristan, Macaıistan (1965; genisletılmış yenı basımı Anadulu'da ve Sosyalist Ülkelcrde adıyla). tçerdekiler (1965), Mikado'nun Çöpleri (1967), Dört Oyun (1972), Yarın Başka Koruda, üikkat Köpek Var, Ölükr Konuşmak tsterler ve Müfettişlcr adlı ovunları). Romanları: Anıları: Aylaklar (1965), Gizli Emir (1970)), Isa'nın Güncesi (1974), Raziyc (1975). Akan /aman Duran Zaman (19S4). Bir deneme ustasıdır Melih Cevdet Anday. Özellikle Cumhuriyeı'ıeki "cuma yazılan'nda, bu ustalığı görYüceliği nıek, onun denemesinin udına varmak olanaklıdır. Demirtas Ceyhun, bir yazısında Anday'ın yazılarını biriktınp "höpürdelerek" okuduğunu yazmıj, denemelerınden aldığı "keyıf'ı dıle getırmıstı. Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği, Melih Cevdet Anday'ın yeni yayımlanan ve "cuma yazıları"nın yer aldığı deneme kitabının adı. Kiıapta, Anday'ın 1983'ten 1989'a kadar yazdığı altnuş denemesi yer alıyor. Belli ki oldukca sıkı bir elemeden geçiıilmıs bu yazılar. Kitabın ya da Anday denemesinin özellıklerı nelerdır? Hiç kuşkusuz konu zcnginliği en başta gelır. "Bılgı" aktarımı, güncellik, yalınlık, dilin tiıiz kullanımı, bıreok çcşitli sorunsallıklar vb. öğelrrle ifade edcbilıriz bu özellıklerı. Çoğumuz bu yazıları okumuşuzdur, ama sımdı elımizin altında, bir kıtap büıünlüğünde derlı toplu bir bi.ınıde durmaktadır. Belki de, bu kitabın en "önemli" özel ,ıj;i Anday'ı okumak, Anday denenıealığının tadına varmak iı,"in atıp açıp okuma olanağı saglanusıdir. Ba^ta konu zenginliğı dedik. Sanat ve edebiyaım ^eşıtlı sorunları; cınsel ılı^kı, solra kültiirii, sokaktakı adanıın davraııı^ı gıbı yaşam biçinıinin <,ejilli yanları; bazı terminolojik tartı^malar; telsefi eıkarbaıııalaı, politika, sosyoekonomik gibi ^oV. \nV geni$ bir yelpazeye yayılıyor bu konular. Hiı; ku^kusuz bu zengınlık, bu yazılann gazetede her haita yayımlanmasının bir gıregidır, ama ı$lent$ biçimiyle de, doğrusu Anday'ın dünyasının zenginlıgirıiıl de en önemli kanıtıdır. Deneme yazınsal tür olarak kanımca 21. yüzyılın en "go/.de" türü olacaktır. Bana bu kacınılmaz gıbi geliyor; V"ünkü deneme isler istemez, "özgürluk" ve "dü^ünce" kavramlarını bir "kavram tilti" olarak "algılayacak" ve ba rındıracaktır. lih, bu da denemeye "en yakışanı "dır. Bir ba^ka nokta da denemenin bir bajka "çıfte", yanı felsefe ve şıire de giuikce yakmla>ma.sıdır. Ünemle durulınaii gereken son Dır nokta da, edebiyaiın, (burada denemenin) bir bicimiyle; görselliğin ve televizyonun etkilerınin önlenemez yükbeliji evresınde oluşu nedeniyle güncelligi ızlemesı ve bir "rekabet" yüzünden çok daha geni} kesime ula^ması gerektiğidir. İşte tam bu özelliklerı cdebi bir tadla, Melih Cevdet Anday'ın "curaa yazıları"nda, dolayısıyla da Sevijmenin Güdüklüğü ve Yüceliği adlı deneme kitabında bulmak olanaklıdır. Daha önee de dedığımız gıbı coğu okıır, yayımlandıkları zaman bu yazıları okumu^tur. Yıne de bırkat küı,ük anımsatma yapalım: "Amanga Ranga adlı Hint sekbbilim kitabında belırııldiğine gore kadınların istekleri, erkeklerinkinden on kat ta/la imış. Oyle ki kadın orgazmının (teo^alımının) sayısı/. denilebilecek kadar çok yinelenebıleteğinı bulan araştırmacılar, aıka arkaya yinclenen ellinci orgazmdan sonra denenıeyı duıdurmak zorunda kalmıjlar. Demek erkeğın her alanda oldugu gıbı cııısel ılışkı alanında da kadına üsıün olduğu ınancı, bu venler ı^ığında sadece yanlıj degıl, gulünçtüı de." (Scvifmt'nin Güdüklüğü ve Yüceliği) "Ya/ıyı taııhın en buyuk bulu^u saymak da yanlı^ıır. Yazıdan ünee ınsanlık, tarımı ve hayvanların evcıllejtırılSevişmenin Güdüklügü ve mesinı bulmuştu ki bunları ya/ıdan cok daha önemli say makta butün bilım adamları ortaktırlar" (Kıtap) "Yine bilimsel verilerin, canlı maddecansız madde ay nmındakı kabasabalığı ortadan kaldırdığını biliyoruz; cansız madde yoruluyor, dınlenıyor ve devınıyor. Ama bundan habcri olmayan ilkel insan (yanı bız), cansız madde ye karjı ilgisızliğıni sürdürmektedır. Onun merak alanı içinde sadece canlı madde bulunmakıadır. Bu merakın nedenı ıse ku^kusuz, "can"dakı ortaklığırruzdır. Aneak bu ortaklık bilincinin sevindirici olduğu hıç söylcnemez, sanki guruıumuz kırılıyor bu yüzden." (İnsanlar ve Maymunlar) "Aynadan gözlerimize bakmamız, "göz"ün kendımize > yabancı bir organ olduğunu t.uııtlar gıbidir. 'Ben"in, "Bajkası"ndan ayrımını en iyi belirten bir olaydır bu. Çünkü bir an için de olsa, "Başkası"na bakar gibi baknu>ı/dır kendımize ve elbet "Ba^kası" gıbı "yabancı" görmüşüzdüı kendıınızı. luhat bir durunı. "Ben" ve "Başkası" bir arada. Bundan yola çıkarak aynaya direncle baka baka, yok olduğumuz ianiiina varabilinz. Varlıgımızı kanıtlamak için kullandığımi7 ^u aynanın yaptıgı ı>e bakın!" (Ayna LKtu ne) "İlanı ajka ba^lamak önemli, fakat giiçtür. "Senı sevıyorum" ya da "Sızı sevıyorum ' sözlerını, ne zaman, lıangı sesle, nasıl bir durumda siiyleyeceksınız? Ba^ ba^a kaldıgıııız bir sırada, dıyelim ki sevdıgini/ sizden bu sözü duyrnak iitiyor. İ^te çok önemli ve güç olan yere geldık. İçtenlikli misiniz, yoksa içtenlıği taklıt mı cdcceksıni/.? Sözcıiklerin taş gibı ağır olduğunu boyle /amanlarda anlanz. Bırakamıyoısunuz kendınizi onlara, sözcüklerin si/.in dıiimzda bir kimlikleri olduğunu anlıyorsunuz. Bir kekeınesınızdır artık, sözü tersıne çevırırsenı/ lielkı rahat edeceksıni/.dir. "Sevıyorum sizı" deyin bitiin giisın." (Başlamanın Güçlugü ve Onemi) ldebıyatın, ba^ta da denemenin pek "rağbet" gönııedıgi kültür yazınımıza / ya>amımı/a biı katkıdır: Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği. Aynı zamanda, okudugunuzda büyük bir lad alaeağınız, bazı fel.sefi sorunları kendi kendinızlc tartısacağınız, onca kiıaptan varlığını öğreneceğmız, bırçok yeni "bılgı " edınecegınız, düjünme üıetımine taııık olacağınız bir kiıap: Sevişmenin Güdüklüğü ve Yüceliği! G C U M H U R İ Y E T K İ T A P : SA Yl 12 S A Y F A 17