Katalog

Sağlık CBT 1500/18 Aralık 2015 25 Geniz eti (adenoid vejetasyon) nedir? Halk arasında geniz eti olarak bilinen adenoid vejetasyon geniz bölgesinde yer alan lenf dokunun büyümesidir. Geniz eti bütün çocuklarda vardır. 1112 yaşlarına doğru ince bir örtü şeklini alır, yani küçülür, fakat bu zamana kadar, özellikle 2.5 6 yaşları arasında problem oluşturur. Bu yaşlarda en sık rastlanan burun tıkanıklığı sebebidir. Dr. Akın Taşçıkar MedAmerikan Tıp Merkezi, Kulak Burun Boğaz, Baş ve Boyun Cerrahisi Bölümü Tedavi edilmezse ne olur? Tedavi edilmediği zaman; • Burundan nefes almakta güçlüğe • Burun tıkalı gibi genizden konuşmaya • Uykuda horlamaya • Uyku sırasında birkaç saniye süreyle nefes durmasına (uyku apnesi) • Sık orta kulak infeksiyonlarına • Orta kulakta kronik sıvı birikmesine • Damak ve diş yapı bozuklularına • Akıntıyı atmak için sık öksürüklere sebep olabilir. Ailelerin soruları: Geniz eti ile ilgili ailelerin hep karşılaştığımız soruları vardır, örneğin; • Geniz eti tekrar büyür mü? • Büyüyecekse neden alıyoruz? • Komşumuzun çocuğu 3 kere aldırdı, hala burnu tıkalı, böyle olur mu? Bu sorulara cevap verirken: • Geniz etini tam almak aslında mümkün değildir. • Çok küçük yaşta alınırsa tekrarlayabilir. • “Bu cerrah hatası değildir” diye bilgilendirme yapmak gerekir.. Bu genel girişten sonra adenoid vejetasyona biraz daha yakından bakalım: • Tonsiller (bademcikler) ve adenoid (geniz eti), farinkste (yutak) bulunan bir lenfoid doku halkası olan Waldeyer halkasının parçalarıdır. • Bu halkadaki lenfoid dokular patojenlere karşı savunmayı sağlarlar. • Waldeyer halkası B ve T hücrelerinin gelişimi ve imunglobulin yapımında rol alır.* • Adenoid anne karnında yedinci ayda tamamen gelişir ve yaşamın beşinci yılına kadar büyümeye devam eder. Buradan da anlaşılacağı gibi erken yaşta alınan geniz eti tekrar büyüyebilir. Fakat buradan da erken yaşta alınmaması anlamı çıkarılmamalıdır; klinik gereklilik olduğunda çocuğun yaşam kalitesini arttırmak için 2 yaştan sonra alınmaya başlanabilir; zaman içinde büyüyecek olursa tekrar alınabilir. • Adenoid doku genzimizin arka duvarında bulunan üçgen prizma şekilli lenfoid dokudur. Tabanı genzin arka duvarı ve tavanındadır, tepesi ise burun orta duvarını işaret eder. • Kript içermez, kapsülü yoktur. Kapsülü olmadığı için tamamı çıkarılamaz, sadece yüzeyden traşlanarak alınır. Bu da tekrar büyüyebileceği anlamına gelir. • Adenoid ilk olarak 1968 yılında Danimarkalı bir hekim olan Meyer tarafından “Adenoid Vegetations in the Nasopharyngeal Cavity ” isimli yazısı ile tanımlanmıştır.** • Adenoidlerin bulunduğu anatomik konum nedeni ile orta kulak, burun ve tüm sinüsler adenoid doku büyümesinden etkilenmektedir. • Adenoid endoskopik görüntü, burun içinden (şekil 1) • Adenoid doku çok kanlanan bir dokudur, etraftaki bir çok damardan beslenir. Adenoidektomi (Geniz eti ameliyatı) • Bademcik ameliyatı ile birlikte veya tek başına yapılsın, geniz eti ameliyatı çocuk kulak burun boğaz pratiğinin en sık yapılan ameliyatlarından biridir. • Genizi görüntülemek, adenoid doku hacmini ve pozisyonunu değerlendirmek için pek çok yöntem kullanılsa da, cerrahisi sıklıkla kör yapılmaktadır. • Adenoidektomi sonrası cerrah genizi parmakla veya nadiren özel yapım açılı ayna (laringeal ayna) ile kontrol eder. Kalmış adenoid doku saptanırsa tekrar kürete edilir. ameliyat sonunda 70 derece endoskop ile kontrol edildiğinde özellikle östaki borusunun genizde açıldığı yerin çevresi ve koana denen burunun genize açılan arka bölgesinde adenoid dokusu kaldığı saptanmıştır. Bu durum adenoidektomi sonrası bazı vakalarda solunum sıkıntılarının ve sık tekrarlayan orta kulak problemlerinin devam etmesini açıklamaktadır. Endoskopik Adenoidektomi nedir ve nasıl yapılır ? • Operasyon genel anestezi altında yapılır • Geniz ağız içinden 70 derece endoskop ile görüntülenir. 40 derece açılı kesici mikrodebrider (bir yandan traşlayan ve bir yandan aspire eden alet) aspiratöre riusa dayanarak adenoidektomiye devam edilerek torus tubarius mukozasının zarar görmesi engellenir. Burunun arka tarafının tamamen açılması ve östaki borusunun genizde açıldığı bölgenin tamamen görerek temizlenmesi ancak endoskopik adenoidektomi ile mümkün olabilir. • Adenoidektomi sonunda genize tampon yerleştirilir. Ortalama 57 dakika beklenir. Tampon çekildikten sonra geniz boşluğu adenoid doku ve kanama açısından kontrol edilir. • Nadiren kanama görülür ve bu durumlarda endoksopik görüş altında kanama kontrolü sağlanır. • Genizin 70° endoskop ile görüntüsü (şekil 2) • Cerrahi sonunda genizin endoskopik görüntüsü (şekil 3) • Eğer eş zamanlı tonsillektomi de planlanmış ise, önce adenoidektomi yapılması tercih edilir. • Eğer tonsiller adenoidektomiyi engelleyecek boyutta olursa, cerrahi görüşü arttırmak için önce tonsillektomi ile başlanabilir. • Klasik adenoidektomi yöntemi rutin olarak kullanılsa da, her zaman optimum sonuçlar elde edilememektedir. • Bazı araştırmacılar yaptıkları çalışmalarda   küret veya adenotom ile yapılan klasik adenoidektomi sonrası özellikle koanal ve tuba bölgelerinde görülen yüksek oranlardaki artık kalan adenoid dokusuna dikkat çekmişlerdir. • Endoskopik adenoidektomi yöntemi ile östaki borusunun genizde açıldığı yere zarar vermeden adenoid dokuda artık bırakma riski minimalize edilir. • Genizden burun içine taşan adenoid doku görerek tamamen temizlenebilir. Burun içinden adenoid endoskopik görüntü (şekil 1) • 1992’den beri çeşitli yazarlar ameliyat sırasında cerrahi sahanın laringeal ayna, burundan veya ağız içinden endoskoplarla görüntülenmesini tarif etmişlerdir. Bu yazarlar adenoidektomi için küret, aspiratörlü koagülasyon cihazları, forseps ve burundan veya ağızdan mikrodebrider kullanmışlardır.  Klasik Adenoidektomi • Uzun yıllardır adenoidektomi adenotom denen bu ameliyat için hazırlanmış özel açılı küretlerle yapılmaktadır. • Her ne kadar klasik adenoidektomi sonçları tatmin edici olsa da, cerrahi saha Genizin 70° endoskop ile görüntüsü (şekil 2) bağlanır ve ağız içinden genize doğru yönlendirilir (Bu operasyonun endoskop ve mikrodebrider kullanılarak yapılış şekli cerrahına göre değişiklik gösterebilir. Örneğin; 0 derece endoskopu burundan kullanarak ağızdan mikrodebrider ile yapılması gibi..) • Adenoid dokunun alınmasına koana denen burunun arka bölgesinin genize açıldığı kısmından başlanır • Genel olarak adenoid vejetasyon orta hatta paralel olarak seyreder ve en yan kısmı östaki borusunun açıldığı yer olan torus tubarius ile temas halindedir. Mikrodebriderin kesmeyen kısmı torus tuba Cerrahi sonunda genizin endoskopik görüntüsü (şekil 3) • Eğer kısmi geniz eti alınacaksa, görerek endoskopik kısmi operasyon ancak bu yöntemle mümkün olur. • Sürekli aspirasyon imkanı kansız iyi bir görüş ile operasyonu tamamlamamızı sağlar. • Endoskopik adenoidektomi her ne kadar klasik yöntemden daha zor gibi görünse de, uygulanması endoskopik sinus cerrahisine alışkın KBB uzmanları için oldukça kolaydır. • Operasyonun süresi cerrahiye hazırlık süreci daha uzun olduğu için klasik cerrahiden kısmen daha uzundur.