Katalog

14 Gökyüzü CBT 1493/ 30 Ekim 2015 KASIMDA 1,11 SAAT DAHA ÇOK KARANLIK Ay tutulmasında görülen kırmızılık, ufuk kızıllığı ile aynı mı? Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri esenoglu@istanbul.edu.tr GÜNEŞ Kasım ayı boyunca gündüzlerin kısalması (gecelerin uzaması) sürecek. Geçen aya göre bu ay 1 saat 11 dakika daha fazla karanlıkta kalacağız. Resim ve çizelgede 1, 15 ve 30 Kasım’da sol(sağ)dan sırasıyla: karanlık gece (10 saat 56 dakika), astronomik tan (32 dakika), deniz tanı (34 dakika), günlük tan (29 dakika) ve gündüz (9 saat 57 dakika) ortalama saatlerinde verildi. Gündüzün beyazlığından gecenin karanlığına geçişlerin (ufuk kızıllığı) süresi günde toplam 3 saat 10 dakikayı bulacak. Parlak Gezegenler: Venüs (teleskopla bakıldığında hilal evrede ve gündüz de görülür), Mars ve Jüpiter sabahları gökyüzündedir. Ay’ın ilk yarısına kadar da Satürn akşamları gözükür. Ay tutulmasındaki kırmızılık ve ufuk kızıllığı kırıcılığında/ saçıcılığında kısadalgaboylarında etkin olmuş demektir. Benzer şekilde Ay tutulması sırasında (tutulmanın ortasında) atmosferimiz tarafından kırmızı renge saçılan Güneş ışıkları Ay yüzeyine kadar ulaşmalı ki Ay kırmızı renkte görülsün. Kırılmaya/saçılmaya uğramaz ise renk beyazdır. Ay tutulması dolunay evresinde gerçekleşti, normal zamanda beyaz renkteki dolunay tutulmada kırmızı oldu yani ufuk rengini aldı (Ay tutulması resmini TÜBİTAK Ulusal Gözlemevinden T.Özışık çekti). 2– Güneş sabah doğar, öğle saatinde en tepeye ulaşır ve akşam da batar. Bu “görünen” harekettir (soldaki resim). “Gerçek (doğal)” olan ise, Güneş sabittir (uzaya çivilidir), Dünyamız kendi Yazın Gölge Kışın Güneş Aranır: Güneş bu ay, geçen aya göre yaklaşık 11 derece daha yüksekte olacak (Güneş ışığı dik gelecek). Ay boyunca da Güneş yaklaşık 7 derece alçalacak. Akşamın Karanlığına Dolunay Aydınlığı: 24–27 Kasım tarihlerinde Dolunay, akşam 17’den sabah 07’ye kadar 65 derece yüksekten yeryüzünü aydınlatacak. Günün Siyah–Beyaz ve Ara Tonları (ssaat:dakikad) Tan zamanları Günlük tan Akşam Deniz tanı Astronomik tan Karanlık gece Astronomik tan Sabah Deniz tanı Günlük tan Aydınlık Gündüz 1 Başlama 17:01 (akşam) 17:29 18:01 18:33 05:01 (imsak) 05:33 06:06 06:34 Bitiş 17:29 18:01 18:33 (yatsı) 05:01 05:33 06:06 06:34 17:01 Süre 28d 32d 32d 10s 28d 32d 33d 28d 10s 27d 1– Ay, Yer’e yakın konumunda iken yılın son Ay tutulması ülkemizden izlendi. Ancak “kanlı” kelimesi manşetlerden inmedi!... Gölgenin rengi olmaz, siyahtır… o zaman kırmızılık nereden geliyor? Güneş doğarken ve batarkenki ortaya çıkan ufuk kızıllığı ile Ay tutulmasındaki kırmızı renk ilişkili olmalıdır: Gökyüzü maviliğinin ve ufkun kızıllığının anlamı, atmosferimiz Güneş ışıklarını faklı dalga boylarında kırıyor ve/veya saçıyor demektir. Güneş ışığının bu kırılmasında/saçılmasında uzun dalgaboylarında etken ise kırmızı renk hakimdir, kısa dalgaboylarında etken ise bu sefer mavi renk hakimdir. Gökyüzü mavi göründüğüne göre atmosferimizin Kasım 15 30 Süre 29d 34d 32d 10s55d 32d 34d 29d 9s 55d Başlama 16:37 (akşam) 17:07 17:41 18:15 05:30 (imsak) 06:03 06:38 07:08 Bitiş 17:07 17:41 18:15 (yatsı) 05:30 06:03 06:38 07:08 16:37 Süre 30d 34d 34d 11s15d 33d 35d 30d 9s 29d KASIM AYINDA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ gün saat:dakika 1 09:07 Güneş ve Ay aynı yükseklikte 3 14:24 SON DÖRDÜN 7 24 Ay Yer’e en uzak (405710km) 11 19:47 19 08:27 20 21 22 22 23 14:55 15:14 15:34 21 YENİ AY İLKDÖRDÜN Başlama 16:46 (akşam) 17:15 17:49 18:21 05:16 (imsak) 05:48 06:22 06:51 Bitiş 17:15 17:49 18:21 (yatsı) 05:16 05:48 06:22 06:51 16:46 Parlak Gök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) Gök Cismi Güneş Ay Merkür Venüs Mars Jüpiter Satürn Kasım 1 Doğuş 06:34 20:42 05:40 02:39 02:43 02:12 08:41 15 Doğuş 06:51 09:52 06:45 02:59 02:30 01:28 07:54 30 Doğuş 07:08 20:23 07:50 03:25 02:16 00:39 07:03 En yüksekte 11:48 04:04 11:11 08:55 08:59 08:36 13:32 Batış 17:01 11:23 16:40 15:11 15:16 15:00 18:24 En yüksekte 11:49 14:55 11:43 08:57 08:35 07:49 12:44 Batış 16:46 19:59 16:41 14:55 14:40 14:10 17:34 En yüksekte 11:53 03:36 12:22 09:02 08:09 06:57 11:52 Batış 16:37 10:45 16:55 14:39 14:02 13:16 16:41 Güneş ve Ay aynı yükseklikte Güneş ve Ay aynı yükseklikte Güneş ve Ay aynı yükseklikte Teleskopla görülebilen Uranüs Ay’ın 0.9 derece kuzeyinde ve örtülüyor 22 Ay Yer’e en yakın (362820km) DOLUNAY 26 00:44