Katalog

www.iku.edu.tr GNSS Sinyallerinin Troposferdeki Gecikmesinden Hareketle Yoğunlaşmaya Hazır Su Buharı Yar. Doç. Ahmet Ürüşan İstanbul Kültür Üniversitesi GEOMER, BİLİM KÜLTÜR VE EĞİTİM Şekil 3’te ISTN istasyonu için 2011 senesinin 91. GPS gününde elde edilen Wet Zenith Delay (WZD)’in Total Zenith Delay (TZD) üzerinde nasıl etkili olduğu ve basınç değişiminin ise Zenith Hidrostatik Delay (ZHD) ile benzer normda olduğu görülmektedir. Basıncın düşmesiyle ZHD’nin de düştüğü aşikârdır. Buradan TZD üzerinde etkili olan gecikmenin karakteristiğinde özellikle atmosferdeki su buharının çok etkili olduğu gözlenmektedir. Şekil 4’te, ele alınan 15 CORS istasyonu, Global Mapping Function (GMF) ve meteorolojik veri ile elde edilen atmosferdeki yağışa hazır su buharı miktarının (Precitible Water Vapor PWV) yüzey tomografisi görülmektedir. Su buharı miktarının GNSS kullanılarak GAMIT’te GMF modeli ile elde edilebilmesi ve bu değerlerin meteorolojik veri ile de uyumluluk göstermesi önemlidir. Burada şekil 5 ile de karşılaştırıldığında Kuzey – Güney ve Doğu – Batı doğrultularında su buharı miktarının saçılma üzerindeki etkisi anlamlıdır. Batı’da Balıkesir istasyonunda Batı yönünde ve Doğu’da İzmit istasyonunda Güney yönünde saçılma değerleri bunun en belirgin örnekleridir. Şekil 5’te Marmara Bölgesin’deki 15 istasyonda hesaplanan Troposferik gecikmenin gradyent tomografisi vektörel ve yüzeysel olarak gösterilmektedir. Burada Özellikle bölgenin batısında 2011 yılı 91. GPS gününde saat 10:00’da elde edilen GNSS ve Meteorolojik verilere göre BalıkesirTekirdağ ekseninde saçılmanın koordinata etkisinin daha fazla olduğu gözlenmektedir. KuzeyGüney doğrultusunda Tekirdağ’da Kuzeye doğru, Balıkesir’de ise Güneye doğru bir değişim hesap lanmıştır. Doğu – Batı doğrultusunda ise TekirdağBalıkesir ekseninde Doğu’ya doğru İzmitBursa ekseninde ise Batı’ya doğru değişim değerleri elde edilmiştir. Sonuçlar • Böhm tarafından geliştirilen küresel haritalama fonksiyonu ile Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden (MGM) alınan verinin uygulanmasıyla elde edilen TZD, Şekil 3: ISTN istasyonunun 20 günlük riner verisi ile elde edilmiş Troposferin ıslak PWV, WZD gibi değerler birbirleriyle profilinden geçmekte olan uydu sinyalinde meydana gelen gecikmenin yağışa hazır su son derece uyumlubuharı ile ilişkisini ele alınmıştır. dur. • Atmosferde mevcut su buharı toplam gecikmede çok etkin rol oynamaktadır. Basınç değişiminin ise hidrostatik gecikme ile benzer normda olduğu görülmüştür. Böylece toplam zenith gecikmesinde gecikmenin karakteristiğini belirleyen bileşenin atmosferdeki su buharı miktarı olduğu gözlenmiştir. • Bölge üzerinde yapılan değerlendirmelerle atmosferdeki Şekil 4: ISTN istasyonunda 2011’de 91. GPS gününde soldan sağa sırasıyla 2 saatlik aralıklarda ZHD, WZD, basınç su buharı miktarının ve TZD değişim grafikleri. Burada yine meteorolojik veri kullanılmıştır. tomografisi elde edilmiş, buna göre her bir istasyon için saçılma değerleri hesaplanmıştır. • Meteorolojik açıdan b ö l g e üzerindeki yağışa Marmara Bölgesinde 15 CORS istasyonu ile çözümlenen yağışa hazır su buharı miktarı hazır su tomografisi buharı teşekkür ederiz. miktarının GNSS veKaynaklar risiyle belirlenmesi Johannes Böhm, Arthur Niell, Paul Tregoning, and Haönemlidir. Burada GA rald Schuh., Global Mapping Function (GMF): A new empMIT programında kul rical mapping function based on numerical weather model data, Geophysical Research Letters, Vol. 33, L07304, lanılan GMF’in mete doi:10.1029/2005GL02554, 2006b orolojik veri ile uyumlu Ürüşan A.Y., Uzel T., Eren K., Elektromagnetik Dalgalasonuçlar verdiği göz rın Atmosferde Yayılması ve Uydular Yardımıyla Konum Belirlemede Troposferik Gecikme Değerlerinin Değişik Modellerle lenmiştir. Teşekkür: Meteoroloji Genel Müdürlüğü ve Tapu Kadastro Bölge Müdürlüğü’ne çalışmamıza sağladığı katkıdan dolayı Hesaplanması, HKMO 14. Ulusal Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 1417.5.2013 Ankara Zhang, J., (1999), Investigations into the Estimation of Residual Tropospheric Delays in a GPS Network, UCGE Reports, Number 20132, University of Calgary. Şekil:5 15 istasyondaki Troposferik gecikmenin 91. GPS günü saat 10 için vektörel gösterimi