Katalog

Tatile girmeden yaz bitti: 21 Haziran yaz gündönümü Hasan H. Esenoğlu İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü esenoglu@istanbul.edu.tr GÜNEŞ Yeryüzü üzerinde güneş ışınlarının yılda iki kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator’un 23 derece 27 dakika kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki enlemden her birine “Dönence” denir. Bu enlemlerden yeryüzünün kuzey yarısında olanına Yengeç Dönencesi, güney yarısındakine de Oğlak Dönencesi adı verilir. 21 Haziran saat 20:16’da güneş ışınları Yengeç Dönencesi’ne dik gelecek. 21 Haziran’da, yeryüzünün kuzey yarısında yazın, güney yarısında da kışın başlangıcı kabul edilir. 21 Haziran’dan sonra yeryüzünün kuzeyinde günler kısalmaya, güneyinde ise uzamaya başlar ve buna Yaz Gündönümü adı verilir. Dönenceler ile ortalarındaki Ekvator resimde gösterildi. Dönence yerküremizi ‘sıcaklığa’ bağlı takvimlerken bir de ‘rüzgârı’ temel alan takvim de ‘kulaktan kulağa oyunu’ gibi günlük yaşantımızdadır hiç değilse takvim yapraklarında yer alır. Havaya (20 Şubat)–suya–(27 Şubat)–toprağa (6 Mart) cemre düşmesini duymayanımız yoktur. Haziran ayı fırtınalarını gün–gün sıralayalım: filiz koparan (3’ünde ve 3 gün sürüyor)–ülker doğumu (10’unda ve 3 gün boyunca)–isimsiz fırtına (22)–gün dönümü (23)–kızıl erik (27). Ayrıntılı: http://tr.wikipedia.org/wiki/F%C4%B1rt%C4%B1natakvimi. 1 Haziran’da Parçalı Güneş Tutulması 22:25:18 Tutulma başlangıcı 00:16:12 En büyük tutulma (Ay 0,6 kadire kadar kararıyor) 02:06:54 Tutulma bitişi.. Görüleceği yerler: Asya’nın doğusu, Kuzey Amerika’nın kuzeyi, skandinavya’nın kuzey ucu, Grönland ve zlanda. 15 Haziran’da Tam Ay Tutulması 20:23:06 Ay Yarıgölge konisine giriyor 21:22:36 Ay Gölge konisine giriyor 22:22:06 Tam tutulma başlangıcı 23:12:36 Tutulma ortası 00:23:00 Tam tutulmanın bitişi 01:02:36 Ay Gölge konisinden ayrılıyor 02:02:12 Ay Yarıgölge konisinden ayrılıyor.. Görüleceği yerler: Asya’nın güney doğusundaki adaların tümü, Asya’nın büyük bölümü, Afrika, Avrupa ve kuzeybatısı hariç Güney Amerika. KÜÇÜK GEZEGENLER Vesta 24 Haziran’da sabit görünüşte. 18 Haziran’da Küçük Gezegenlerin Parlaklıkları (Kadir) Ceres Pallas Juno Vesta 9.0 9.9 10.9 6.5 TUTULMALAR GÖK ATLASI 15 Haziran 2011 akşam saat 22:00 için verildi. +1.5 kadire kadar parlak yıldızı olan ve gezegenlerin yakınında bulunduğu takım yıldızlar özetlenerek belirtildi. Gözlemlerde kullanılan bazı parlak yıldızlar da verildi. Gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Ay boyunca takım yıldızlar–burçlar buradan izlenebili. Maalesef büyük şehirlerimizdeki ışık kirliliği altında görülen gökyüzünün sanal üretilenden epey farklı olduğunu belirtelim. Bulunduğumuz yerleşimlerde görülebilen gök cisimlerinin sayısı ışık kirliliğinin de belki bir ölçütünü verebilir… “Karanlık gökyüzümüzü korumak gençlerimiz gibi geleceğimizin teminatı olacaktır” sözümüzü andımız gibi tekrarlayalım. Yeni Ay Gün Saat 2 24:03 AY EVRELER lk Dördün Dolunay Gün Saat Gün Saat 9 05:11 15 23:14 Son Dördün Gün Saat 23 14:48 GEZEGENLER NEREDE? Haziran ayı boyunca gezegenlerin ne zaman görülebileceği mini çizelgede özetlendi. GÜNEŞ MEZKEZLİ OLAYLAR Gezegen Merkür A k ş am G ece Merkür (25–30) Neptün Satürn Satürn Ay’ın “görünen yüzü” (^) Ay’ın “öteki yüzü” (v) Sabah Neptün Venüs Mars Jüpiter Uranüs Kavuşuma Güneş’e çı k ı ş en yakın 7 Haziran 12 Haziran En büy ük enlemde (Kuzey) 22 Haziran Yazının devamı arka sayfada Parlak Gezegenlerin Güneş’ten Açısal Uzaklıkları ve Parlaklıkları (gece saat 03 için) (D: doğu, B: batı; Uzaklık: yay derecesi biriminde, Par.: kadir) Tar i h M er k ür Venüs M ar s Jüpiter (Haziran) Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. Uzaklık Par. 8 B 6 –1.7 B 19 –3.8 B 26 +1.3 B 46 –2.1 18 D 6 –1.7 B 16 –3.8 B 29 +1.4 B 54 –2.2 28 D 17 –0.7 B 14 –3.8 B 31 +1.4 B 62 –2.2 2011’ N OLAYLARI Satürn Uzaklık Par. D 114 +0.8 D 104 +0.8 D 95 +0.9 Gök Cismi CBT 1263 / 15 3 Haziran 2011 Ay Merkür Venüs Güneş Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün Gök Cisimlerin Doğuş–Yükseliş–Batış Saatleri (saat:dakika) 1 Haziran 15 Haziran 30 Haziran Doğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış Doğuş En yüksekte Batış 04:58 12:37 20:20 19:26 00:10 04:52 04:31 12:15 19:57 04:55 12:06 19:19 05:38 13:18 20:57 06:59 14:29 21:58 04:35 11:38 18:41 04:32 11:52 19:13 04:40 12:12 19:43 05:34 13:02 20:30 05:31 13:05 20:38 05:35 13:08 20:40 04:19 11:19 18:21 03:53 11:05 18:18 03:28 10:51 18:13 03:39 10:17 16:55 02:51 09:33 16:14 01:59 08:44 15:29 15:12 21:07 03:03 14:16 20:12 02:08 13:18 19:14 01:09 02:37 08:42 14:48 01:43 07:49 13:54 00:44 06:50 12:56 01:19 06:40 12:01 00:24 05:44 11:05 23:24 04:45 10:06 saat 24 YEN AY ve parçalı Güneş tutulması 18 Neptün sabit görünümde 05 LK DÖRDÜN 24 Satürn Ay’ın 8 derece kuzeyinde (resimde verildi) 12 24 Ay Yer’e en yakın (resimde verildi) 14 00 Yer–Merkür–Güneş dizilişi 14 08 Satürn sabit görünümde 15 23 DOLUNAY ve tam Ay tutulması (gök at lasında verildi) 18 11 Venüs Aldebaran’ın 5 derece kuze yinde 21 05 Neptün Ay’ın 6 derece güneyinde (resimde verildi) 21 20 Yaz gündönümü 23 15 SON DÖRDÜN 24 02 Uranüs Ay’ın 6 derece güneyinde (resimde verildi) 24 07 Ay Yer’e en uzak (Satürn dışında Ay dahil tüm gezegenler gökyüzünde) 24 22 Vesta sabit görünümde 26 12 Jüpiter Ay’ın 5 derece güneyinde 28 22 Mars Ay’ın 1.7 derece güneyinde 29 01 Merkür Pollux’un 5 derece güneyinde gün 1 3 9 10 HAZ RAN’DA GÖK OLAYLARI GÜNLÜĞÜ