Katalog

ÇİN KALKINMASINDA BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GERÇEKLER Hedef: Dünya Çapında 100 Bilim İnsanı ve 100 Üniversite “Sosyalist piyasa ekonomisi” söylemi ve uygulamalarıyla kapitalizme yönelen Çin Halk Cumhuriyeti’nin istikrarlı ve yüksek ekonomik büyümesine bilim ve teknoloji alanındaki atılımları eşlik ediyor. 20062020 dönemini kapsayan Bilim ve Teknolojinin Geliştirilmesine Yönelik Orta ve Uzun Dönemli Stratejik Plan, Çin’i 2020 yılına kadar “yenilik odaklı” (innovationoriented) bir topluma dönüştürmeyi, uzun vadede ise dünyanın önde gelen yenilikçi ekonomilerinden biri haline getirmeyi hedeflemekte. Doç. Dr. Seriye Sezen, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Öğretim Üyesi. ssezen@todaie.gov.tr CBT 1201/8 26 Mart 2010 ağımsız yenilikçi kapasitenin arttırılması, yabancı sermaye ve teknoloji ile üretilen “Çin’de üretilmiştir” etiketli ürünlerin yerini “Çin’de yaratılmıştır” etiketli ürünlerin alması, ülkenin hedefleri arasında. Bu amaçla yüksek teknolojiye ve biyoteknoloji, nanoteknoloji gibi yeni teknolojilere dayalı yatırımların arttırılmasına öncelik veriliyor.i Bilim 19952005 döneve teknoloji minde yıllık %19 politikalarının hedefleri: dolayında artışla ARGE harca• Uzun vadede “yenilik maları açısınodaklı” (innovationoriented) dan dünya sıbir toplum ve dünyanın önde ralamasında altıncı olan gelen yenilikçi ekonomilerinden Çin, bu döbirini yaratmak. nemde, AR• Bağımsız yenilikçi kapasiteyi GE harcamaarttırmak. l a r ı n ı n GSMH’ye ora• Dünya çapında 100 üniversite nını da yaklaşık ve 100 bilim insanı ile %136’lık bir aruluslararası alanda yer tışla %0,6’dan %1,42’ye yükseltti. almak. Bu oranın 2020 yılında %2,5’e yükseltilmesi hedefleniyor.i Ülkenin yüksek teknoloji alanındaki eğitim, araştırma ve uygulama kapasitesini geliştirmek amacıyla 1986’da başlatılan “863 Projesi” kapsamında 1997 yılına kadar, çoğunluğunu, bilgi teknolojisi, biyoteknoloji, yeni (ileri) malzemeler ve otomasyon projelerinin oluşturduğu 1.087 projeye 61 milyar dolar harcandı.ii 1988’de, yeni ve yüksek teknolojiye dayalı üretimi geliştirmek amacıyla uygulamaya koyulan Meşale Programı (Torch Programme) çerçevesinde 1997 yılına kadar 53 bilim parkı kuruldu. Genellikle bu parklar içinde kurulan yenilik (innovation) merkezlerinin sayısı ise 2007 yılı sonunda 548’e ulaştı.i 1980’lerden itibaren nanoteknolojinin geliştirilmesi çalışmalarını başlatan Çin, 20012005 yılları arasında bu alana 400 milyon dolar yatırım yaptı.v Yükseköğretim alanında kayda değer bir gelişme gösteren ülkede, fen bilimleri ve mühendislik eğitimine özel önem veriliyor. Bu alanlardan mezun olanların oranı (%39,2) OECD ülkeleri ortalamasının yaklaşık iki katıdır.v Çin uzun vadede, dünya çapında 100 üniversite ve 100 bilim insanı ile uluslararası alanda yer almayı hedeflemektedir. 1990’lı yıllarda uygulamaya giren Eğitim B Reformu ve Kalkınma Programı ile Nitelikli Eleman Yetiştirme Projesi bu hedefler arasında. Eğitim ve araştırmaya yönelik kamu kaynakları da bu hedeflere yönGrafik1. Hakemli Dergilerde Yayımlanan lendirilmiş durumdadır. Makalelerin Artışı Nitekim, aralarında Pekin, Tsinghua, Çin Bilim çalışma koşulları gibi özendirici önve Teknoloji, Fudan, Şanghay Jiaotong, Nanjing 1995lemler uygulanıyor. üniversiteleri ile Harbin Teknoloji 2005 döneminde Enstitüsü’nün yer aldığı 40 civarındaki BİLİMSEL yükseköğretim kurumu kamu kaynaklaArGe harcamalarının ARAŞTIRMA rından cömertçe yararlandırılırken diGSMH’ya oranını yaklaşık VE YAYINLARDA ğerleri çok daha sınırlı kamu bütçesiyle SIÇRAMA %136’lık bir artışla %0,6’dan yetinmek zorunda bırakılıyor. Kendi Çin bilimsel araştırma %1,42’ye yükselten Çin’in kaynaklarını kendileri yaratmak zorunve yayınlarda da bir atılım da kalan bu üniversiteler, öğrenci ücrethedefi bu oranı 2020 içinde. Financial Times’da lerini arttırarak veya bankalardan kredi yılında %2,5’e yayımlanan habere göre, Çin, alarak kaynak yaratmaya çalışmakta, yükbilimsel araştırmalardaki büyükseltmektir. sek faizli krediler ise üniversiteleri yüme hızı ile diğer ülkelerin önübir borç sarmalı içine itne geçerek, ABD’den sonra ikinci sıvi Son mektedir. raya yerleşti. Dünya çapında 10.500 dergide Yurtdışına otuz yılda bilimsel yayımlanan bilimsel dergileri listeleyen eğitim amacıyaraştırmalardaki artış hızı ile Thomson Reuters, Çin’in bu gelişme çizla gönderilengisini koruması halinde 2020 yılında diğer ülkelerin önüne geçerek, lerin ülkeye dünyanın en büyük bilimsel bilgi üretigeri dönüşleABD’den sonra ikinci sıraya yerleşen cisi haline geleceğini öngörmektedir. rinin sağlanÇin’in 2020 yılında dünyanın en büyük Küreselleşme döneminin gelişen dört masına yöneülkesinin, Brezilya, Rusya, Hindistan ve bilimsel bilgi üreticisi haline lik politikalar Çin’in son 30 yıldaki bilimsel araştırma perda uygulanıyor. geleceği öngörülmektedir. formansını karşılaştıran Thomson Reuters’in 1980’lerden itibabulgularına göre, hakemli bilimsel dergilerde yaren yaklaşık 1 milyon yımlanan Çin adresli makaleler diğer ülkelerden 64 kat kişinin yurtdışına gönderildidaha fazladır. Çin adresli makalelerde ortak yazarlı olanği Çin’de bunların ancak 1/3’ü ülkeye döndü. Geri döların göreli olarak fazlalığı dikkat çekiyor. Makalelerin nüşleri arttırmak amacıyla, yüksek ücret, üst düzey göyaklaşık %9’u, en azından bir ABD’li yazarla ortak harevlere atama, yurtdışındaki işini sürdürebilme, esnek Grafik 2. Ülkelere Göre Nanobilim ve Nanoteknoloji Alanındaki Bilimsel Yayınlar Kaynak: OECD Reviews of Innovation Policy: China, Synthesis Report, OECD and The Ministry of Science and Technology of China, Paris 2007, s. 39.