Katalog

19. yüzyılda biyolojinin yükselişi II 1900 yılı, sadece yüzyılı kapatan bir yıl değildir. Biyoloji tarihinde bu yıl, genetiğin temellerinin atılmasına götüren bir olayın da yılıdır. Hazırlayan: Osman Bahadır Uluslararası Okul Kütüphanesi Ayı Atakan Aydın, Kütüphaneci er yıl ekim ayının üçüncü haftasının ilk günü kutlanan “Uluslararası Okul Kütüphanesi Günü”, Aralık 2007 tarihinde alınan bir kararla “Uluslararası Okul Kütüphanesi Ayı” (International School Library MonthIASM) olarak değişitirildi. Bu değişiklik, Uluslararası Okul Kütüphanecileri Derneği (International Association of School LibrarianshipIASL) yönetim kurulu tarafından Ocak 2008 tarihinde onaylandı. IASM, ilk kez Ekim 2008’de tüm dünyada çeşitli aktivitelerle kutlanacaktır. Uluslararası Okul Kütüphanecileri Günü, 1999’da IASL başkanı Blanche Wools tarafından ilan edilmiş ve 2005 tarihinde IASL Başkanı Peter Genco tarafından teyit edilmiştir. Bu özel günün amacı, çocukların/öğrencilerin gelişiminde başat rol oynayan okul kütüphanelerinin öğrenme sürecindeki önemine dikkat çekmektir. Müfredat programıyla entegre edilmiş bir okul kütüphanesi dermesine ve güçlü bir eğitim programına sahip okullarda yapılan araştırmalar, okul kütüphanesinin öğrencinin akademik başarısına ve bireysel gelişimine olan katkısını tüm açıklığıyla ortaya koymaktadır. Bu yılın teması, “Okul Kütüphanenizde Okur yazarlık ve Öğrenme” olarak belirlenmiştir. Bu tema ile, okuma yazma, öğrenme olgusu ve okul kütüphanesi arasındaki ilişkinin altı çizilmektedir. Okul kütüphaneleri salt okuryazarlığın yanı sıra öğrencilerin, bilgi gereksinimini tanımlama, bilgiyi arama, bulma, kullanma, sentez yapma ve değerlendirme becerilerinin gelişiminde de önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Okul kütüphaneleri, yaşam boyu öğrenme becerisinin temellerinin atıldığı yerdir. Bu nedenle, önemlidir ve fark yaratmaktadır. Ülkemizde okumayazma bilmeyen kişi kalmaması dileğiyle, “Okul Kütüphanesi Ayı”nız kutlu olsun! Aşağıda yer alan linkten Uluslararası Okul Kütüphanesi Ayı’na ilişkin ayrıntılı bilgiye ulaşabilirsiniz. www.iaslslo.org E CBT 1123/ 16 26 Eylül 2008 Avusturyalı Eric von Tschermark rnst Haeckel ve Alexandre (18711927), Hollandalı H. De Kovalevski’nin araştırmaları Vries ve Alman Carl Correns (1864da, gelişmenin biyolojisi ve ev 1933), Gregor Mendel’in (1822rimci teori arasında köprü kuran ça1884) kanunlarını yeniden keşfettilışmalardır. E. Haeckel (18341919), ler. Bu kanunlar, egemen ve çekinik şu cümlede özetlenen ünlü bir temel karakterler kavramlarını ortaya çıkabiyogenetik kanununun kâşifidir: rarak, bir soyun bir sonraki neslinde“Ontogeni, soy oluşumunun kısa bir ki bir veya daha fazla karakterin özetidir.” (1866) Burada söylenilmek (mutantlar) varlığını öngörmeye imistenen, bütün gelişimi sürecinde kân veren istatistiksel kanunlardır. hayvan embriyonunun, türünün geç1906’da, üçüncü konferans sıramişteki evrimini gösteren morfolojik sında, Mendelizm yeniden kabul evrelerden geçtiğidir. A. Kovalevski edildi. Konferans Mendel’e ithaf ise, embriyon incelemelerine dayaedildi ve W. Bateson narak omurgalılarla açılış konuşmasında omurgasızlar araşunları söyledi: sında bir bağ keş“Ben, kalıtım ve varfetmiştir. yasyon olgularını ayBu araştırmalar dınlatmak için yapbiyologları, embritığımız araştırmaları yonu, onun ilk evyeterince temsil relerini, döllenme eden genetik terimimekanizmasını, yuni öneriyorum. murta hücrelerinin Genetik, soyaçekioluşumu ve organimin fizyolojisidir.” zasyonu dinamikleGenetik bilimi rini daha yakından artık resmi olarak incelemeye götürdoğmuştu. Yeni bir dü. Fransa’da dünya açılıyor, yeni JeanBaptiste Lamarck Laurent Chabry bir biyoloji doğuyor(17441829) (18551895) ve du. Almanya’da Mutasyonizm: Bu Wilhem Roux (18501924) tarafınteze göre, evrim, belirli organizmaladan 1880’li yıllarda deneysel embrirın hızlı ve yoğun bir biçimde dönüyoloji kuruldu. şümünden kaynaklanır. Bu çalışmaların yarattığı tartışEpigenez: 17. yüzyılda, epigenez malar ve teorik beklentiler uzun süteorisi, canlı varlıkların biçiminin reli oldu ve gerçekte günümüzde de yumurtalarında içerilmediğini, fakat sürmektedir. Birbirleriyle rekabet ha gelişimlerine bağlı olarak ortaya çıklinde olan iki büyük tez, epigenez ve tığını ileri sürüyordu. Günümüzde bu preformasyonizm tezleri bu süreçte terim, bir organizmanın gelişiminde ortaya çıktı. August Weismann etkili olan genetik dışı faktörleri be(18341914), cinsel hücrelerin krolirtmek için kullanılmaktadır. mozomlarında belirleyicilerin bütüOntogeni: İlk kez E. Haeckel tanünü lokalize eden preformasyonist rafından 1866’da kullanılan bu tebir teori geliştirdi. Bu gerçekte gen rim, bir canlı varlığın gelişmesinin kavramının bir ön biçimiydi. son aşamasına ulaşma sürecini ifade 1900 yılı, sadece yüzyılı kapatan etmektedir. bir yıl değildir. Biyoloji tarihinde bu Preformasyonizm: Canlı varlığın yıl, genetiğin temellerinin atılmasına formunun tohumunda zaten içerildigötüren bir olayın da yılıdır. 1890’lı ğini savunan eski tez. Modern geneyıllardan itibaren Londra Tarım tik teorisi en azından kısmen preforDerneği, kalıtımın, evrimin ve onlamasyonisttir. rın hibridasyon (melezleme) pratiKaynak: ğiyle olan ilişkilerinin temel probSciences Humaines Hors Serie, lemleriyle uğraşıyordu. Derneğin, Histoire et philosophie des sciences, bitkilerin melezlenmesi üzerine yapJeanLouis Fischer, “L’essor de la tığı uluslararası konferansların ilki biologie au xıx e siecle”, sayı: 31, 1899’da toplandı. Aralık 2000Ocak/Şubat 2001, s. 201900’de, üç deneyci teorisyen 23. Paris. H BAŞTARAFI 8 ve 9. SAYFADA Enerji ortadan yok olabilecek gibi duruyor, çünkü parçacıklar yeterli enerjiye sahipse, daha yüksek boyuttaki bir dünyaya kaçabilir. Ek bir boyutun doğrudan bulunması zorsa, LHC’nin kara deliğin izini bulması daha da zordur. LHC’nin aslında yaptığı, zayıf etkileşimlerin doğasının anlaşıldığı enerjileri keşfetmektir. Doğadaki önemli kuvvetler kütleçekimi, nükleer kuvvet – buna yeğin kuvvet de denir eletromanyetik kuvvet ve zayıf kuvvettir. Zayıf kuvvet fizikçi olmayanların en zor anladığı etkileşimdir. Ayrıca atomik radyoaktiviteden de sorumlu olan zayıf kuvvet, yap bozun büyük parçasıdır. Zor anlaşılmasının nedeni zayıf olmasıdır ve gizemini hâlâ korumaktadır. Halihazırda W ve Z parçacıklarını keşfetmiş bulunuyoruz. Bunlar zayıf etkileşimlerin önemli parçalarıdır. Şu anda bildiklerimizi bir araya getirirsek, zayıf etkileşim simetrisinin kırılacağı enerji ölçeğini bulabiliriz. Bunu kesinlikle LHC yapabilir. Aslında LHC bunun daha fazlasını da yapabilir. LHC’nin bu büyük sorunun yanıtını bulacağından eminim. LHC’yi Hubble uzay teleskopu gibi bir şey olarak görmenizi istiyorum. Bu teleskop evreni keşfetmek ve daha iyi anlamak için geliştirilmişti. Türkçeleştiren: Reyhan Oksay