Katalog

Ayın gezegeni: JÜPİTER Ağustos’ta tutulma şenliği; Bir ayda 2 tutulma ve 2 de yeniay: 1’inde yeniayda tam güneş tutulması ve öğle saatinde Merkür–Venüs–Satürn–Mars; 10’unda Ay Antares’i örtecek; 16’sında Ay Neptün’ü örtecek; 16–17’sinde dolunayda parçalı ay tutulması.. 30. uluslararası genç astronomlar okuluna ülkemiz ev sahipliği yaptı; 16. ulusal profesyonel/öğrenci astronomi kongreleri 812 Eylül’de Çanakkale’de;18–20’sinde doğuda Güneş batıda Ay; 12–13’ünde şiddetli göktaşı yağmuru; Güneş çok sakin: lekesizliğini sürdürüyor. Hasan H. Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü. esenoglu@edu.tr 2009 Dünya Astronomi Yılı etkinliklerle sürmekte... www.astronomi2009.org sitesinden ülkemizdeki veya www.astronomy2009.org adresinden de dünyadaki gelişmeler izlenebilir... biz de buradan duyurmaya devam ediyoruz: 1– Amatör Roketçilik konusunda bize ulaşan siteden yararlanılabilir: www.oktanyumroket.com. 2– Çanakkale 18 Mart Üniversitesi’nce bu yıl 812 Eylül tarihlerinde onaltıncı Ulusal Profosyonel/Öğrenci Astronomi Kongreleri düzenlenmekte. Gökbilimcilerimizin ve gençlerimizin astronomi ve uzay bilimleri alanındaki güncel çalışmaları http://physics.comu.edu.tr/caam/uak2008 toplantı adresindeki programdan öğrenilebilir. 3– Türk Astronomi Deneği’nce organize edilen 30. Uluslararası Genç Astronomlar Okulu bu yıl 122 Ağustos tarihleri arasında Yüzyıl Işıl Okulları–İstanbul’da gerçekleştirildi. Toplantı posteri bu sayfada verildi, site adresi de şöyle: www.yuzyilisil.k12.tr/isya2008. Günün astronomi resmi http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ sitesinde günlük olarak izlenebilir ki güne günaydın demenin en güzel adresi. Aynılarının Türkçemize kazandırılmışına da www.bulutsu.org/ggg/ adresinden ulaşılabilir. Güneş tutulması sırasında merkür–venüs–satürn–mars tutulmanın karartısı altında görülebilecekler. 10’unda akşam saat 22’de Antares Ay tarafından örtülecek. Görüleceği yerler: Güney Amerika’nın merkezi yerleşimleri, Afrika’nın güney uçları ve Madagaskar. 12–13 akşamları Venüs–Satürn kısa süreliğine birlikteler. Takvim resimde küçük çerçevede belirtildi. 13’ünde akşamdan geceyarısına Şişkinay–Jüpiter yakın konumda; 16’sında saat 22’de Neptün Ay tarafından örtülecek, teleskop eşliğinde görülebilir. Görüleceği yerler: Afrika’nın kuzeydoğusu, orta Avrupa, batı ve orta Asya. 14–17 arası akşamları Satürn–Merkür–Venüs kısa süreliğine birlikteler. Takvim resimde küçük çerçevede belirtildi. 17’sinde akşam Neptün Parçalı Ay tutulması altında teleskop eşliğinde görülebilir. 18–19 arası akşam ve sabah Şişkinay–Uranüs teleskop eşliğinde birlikteler 18– 24 arası akşamları Merkür–Venüs kısa süreliğine birlikteler. Takvim resimde küçük çerçevede belirtildi AĞUSTOS AYINDA GEZEGENLER takvim resimde 1 ve 14–24 Ağustos günlerinde pembe renkte görünüyor. Venüs, bu ay da Merkür gibi davranacak; gezegen ay boyunca Güneş’ten gittikçe uzaklaşacak. Akşamları Güneş battıktan hemen sonra çok kısa süreliğine batıda ufuktan en fazla 9 derece kadar yüksekte sırasıyla Aslan ve Başak takım yıldızlarında görülecek. Venüs’ün parlaklığı –3.8 kadir olup gökyüzünde adeta ışıldayacak. Belki bu yüzden bu parlak gezegene akşamın bir habercisi olarak “akşam yıldızı” demişiz. Venüs teleskopla bakıldığında dolunaya yakın evrede görülecek. Venüs, Merkür gibi ufka yakın olacağından görülmesi zor. Bununla birlikte, şiddetli parlaklığı ve ufka yakınlığı yanlış anlamalara meydan verebilir. Takvim resimde 1–2 ve 12–24 arası günlerde sarı renkte görünüyor. Mars, ay boyunca Güneş’e yaklaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam saatlerinde kısa süreliğine görülebilecek. Gezegen 1.7 kadir değişmeyen parlaklıkta batı tarafta Aslan ve Başak takım yıldızlarında yer alacak. Mars ufuktan en fazla 19 derece yüksekte (özellikle ayın ilk günlerinde) görülecek. Gezegen ayrıca dolunaya yakın evre görünümünde olacak ki teleskoplu okuyuculara ilginç gelebilir. Takvim resimde 3–4 arası günlerde kırmızı görünüyor. Jüpiter, ay boyunca Güneş’e yaklaşacak. Akşamdan geceyarısı sonrasına kadar 5.5 saat süreliğine görülebilecek. –2.6 kadir parlaklıklı gezegen, ufuktan en fazla 26 derece yüksekte Yay (Sagittarius) takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta) bulunacak. Takvim resimde 12–14 arası günlerde yeşil renkte. Jüpiter ve bulunduğu burç gök atlasında belirtildi de. Satürn, ay boyunca Güneş’e giderek yaklaşacağından görülme süresi de kısalacak. Gezegen Güneş battıktan sonra kısa süreliğine batıda Aslan takım yıldızında (yıl boyunca 2008 Ağustos ayında gök olayları günlüğü Gün 1 8 10 10 15 16 16 19 24 26 30 Saat 13 YENİ AY ve tam Güneş tutulması 23 İLK DÖRDÜN 22 Ay’ın 0.4 derece kuzeyindeki Antares Ay tarafından örtülecek 23 Ay Yer’e en uzak (404 550 km) 11 Neptün Güneş’e en uzak 22 Ay’ın 0.8 derece güneyindeki Neptün Ay tarafından örtülecek 24 DOLYUNAY ve parçalı Ay tutulması 05 Uranüs Ay’ın 4 derece güneyinde 03 SON DÖRDÜN 07 Ay Yer’e en yakın (368 700 km) 23 YENİ AY CBT 1115/ 10 1 Ağustos 2008 Bugün tam Güneş Tutulması: Görüleceği yerler: Kuzey Amerika’nın kuzey ve doğu kısımları, Grönland, kuzey Avrupa ve Japonya hariç Asya. 16–17 Ağustos’ta ise Parçalı Ay tutulması var. Tutulma evreleri ve saatleri (saat:dakika:saniye): Ay yarıgölge konisine giriyor 21:23:06; Ay Gölge konisine giriyor 22:35:42; Tutulma ortası 24:10:06; Ay gölge konisinden ayrılıyor 25:44:36; Ay yarıgölge konisinden ayrılıyor 26:57:06 Ay tutulmasının görüleceği yerler: Antartika, Yeni Zellanda hariç Asya’nın güneydoğusundaki adaların tümü, kuzeydoğu kısımları hariç Asya, Avrupa, Afrika ve kuzeydoğu kısımları hariç Güney Amerika. Bu tutulma ülkemizden izlenebilirken tam Güneş tutulması maalesef görülemeyecek, sadece çok az kısmı parçalı Güneş tutulması olarak izlenecek. Bununla birlikte, her iki tutulma internet/görsel medya ortamlarından izlenmesi olasıdır. Bir ilginç durum da şu: Bu yılın Şubat ayında yaşadığımız 7’sinde yeniayda Halkalı Güneş tutulması ve 21’inde dolunayda ay tutulması olayları 6 ay sonra Ağustos ayında da yaşayacak olmamız adeta “tarih tekrardan ibaret” sözünü doğrular gibi!.. Güneş’imiz uzun süredir nerede bu lekeler dercesine hiç lekeli durumunu sürdürüyor... Güneş olaylarını uydudan saat–saat izlenebileği adres: http://sohowww.nascom.nasa.gov. GEZEGENLERİN İLGİNÇ GÖRÜNÜMLERİ Takvim resimden de yardımlanarak sırasıyla; 1 Ağustos’ta öğle saatinde tam Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya Güneş battıktan sonra batıda ufka yakın görülebilir. Gezegen ay boyunca Güneş’ten gittikçe uzak konumda bulunacak. Merkür, bu ay son iki hafta boyunca akşamları Güneş battıktan hemen sonra çok kısa süreliğine batıda ufuktan en fazla 8 derece yüksekte sırasıyla Aslan (Leo) ve Başak (Virgo) takım yıldızlarında görülecek. Merkür’ün parlaklığı görülme süresince –0.5’den sıfır kadire giderek sönükleşecek. Gezegen, sondördüne yakın evrede teleskop ile izlenebilir. Merkür’ün görülmesi her zamanki gibi yine de kolay olmayacak. Sanal oluşturulan Gök atlası, 15 Ağustos akşam saat 23:00 için verildi. Ay boyunca gök cisimlerin konumlarını bulabilirsiniz. Bu sanal gök atlasını yukarıdaki tarih ve saatte gerçeği ile karşılaştırmak uzayı kavramada yararlı olur. Bu iş için gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde (bu sayfadaki resimlerde yönlerin baş harfleri kullanıldı) yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Hareketli doğal/yapay gök cisimlerin gecelik yolları üzerindeki sabit duran parlak yıldızların/takım yıldızların arasından ilerleyişleri gün ve gün işaretlenmeleri ile bu cisimlerin yol izleri de belirlenebilir ve gelecek gecelerde nerede olacağı kestirilebilir. Yapay cisimlerden İridium uydularına www.satobs.org/iridium.html adresinden bakılabilir. Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Kutup yıldızı (Polaris) ve bu sayfada adı geçen burçlardan bazıları da verildi. Gök atlasında yer alan ve hep gökyüzünde kalan Büyük Ayı takım yıldızını gece uzun süre ile yer değiştirdiğini ara ara izlemek aslında Yer’in göreceli ne yöne döndüğü bilgisini gözlemleyerek öğrenmede öncelenebilir. Büyük Ayı takım yıldızından itibaren 5 çarpanı uzantısında yer alan Kutup yıldızını ve oradan da yere doğru indirilerek bulanacak kuzeyi ve bu yüksekliğin bulunulan yerin enlemini veriyor olması gibi pratikler yapılabilir. Gök atlasındaki Ay, gezegen ve yıldız büyüklükleri yer uygunluğu için göreceli farklı çizildi.