Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. İlk başarılı telsiz telgraf sistemini geliştiren, radyonın babası olarak tanına, İtalyan fizikçi ve mucit (resimdeki) Afrika'da bir ağaç. 2. Frankfurt Okulu'nun temsilcilerinden olan ünlü filozof Radyoaktif bir element “P. M. …” (1824'te, bir nesnenin birbirine yakın ardışık konumlarını gösteren resimlerin hızla gözün önündn geçirilmesi sırasında, gözün bunları hareket eden tek bir nesne gibi gördüğünü belirleyen, İngiliz hekim). 3. Mezar Hasan Sabah'ın kalesi Kankurutan. 4. Fizik biliminin ışıkları inceleyen kolu Şey, obje Temel, esas İtala'da bir ırmak. 5. Argoda lira Vida, cıvata vb. şeylerin boynuna geçirilen, ortası delik metal levhacık Atlantis gibi kayın olduğu iddia edilen bir uygarlık İterbiyumun simgesi Yapım. 6. Matrix filmindeki temel tip Albert Camus'nün denemelerinde söz ettiği, Cezayir'deki ören yeri Faiz hesaplamasında anapara x gün sayısı / 100'ü ifade eden terim İlinek. 7. Bekir Yıldız'ın ölen köpeğinin adı Sokakta bulunmuş, sahipsiz eşya Britannica Ansiklopedisi'ni simgeleyen harfler Eski Türklerde bir tanrıça. 8. Sıvı ölçüm biriminin simgesi Bir nota “John …” (1614'te logaritma cetvelini icat eden, İskoçyalı matematikçi) Kıt karşıtı ABD'de, 1884'de kurulan bir bilişim şirketi. 9. Vücudu gelişmiş olan Balıkesir'in, Bigadiç ilçesinin eski adı Akım şiddeti birimi kiloamperin simgesi. 10. Hollanda'nın plaka işareti İngiliz yapısı, hafif, kullanışı kolay bir tür makineli tüfek Europyumn simgesi Gadolinyumun simgesi. 11. Bir tür yaban turpu Birleşmiş Milletler'i simgeleyen harfler Bir bağlaç Judo ve karate gibi sporlarda selam 12. Karşılığını alamama, boşa gitme Görsel bir etki yaratmak için yapılmış çizgi resimlerin hepsi. 13. Molibdenin simgesi Astatin simgesi Sarp bölgelerde kurulmuş Kafkas dağ köyü Hintirmiği. 14. İzafiyet teorisinin yaratıcısı Eski bir Anadolu uygarlığı. Akıl. 15. Bir taşıt türü “Robert …” (bakteriyolojinin, Louis Pasteur ile birlikte iki kurucusundan biri) Abide. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Kurşunasitli akümülatörü geliştiren Fransız bilim adamı Spielberg'in bir bilimkurgu filmi. 2. Ut çalan kimse Kanada'dan önceki son ABD kenti Baş, kumandan. 3. Bel soğukluğu mikrobu İsviçre ve Fransa'da akan bir ırmak. 4. Lavrensyumun simgesi 3,14 sayısı “Nicolas …” (Dünyanın sabit olamayacağını, aslında günde bir kez kendi ekseni çevresinde dönmesi gerektiği ileri süren, Galileo'nun yolunu açan Fransız piskopos) Kalayın simgesi. 5. Ayak direme Mısır'ın plaka işareti İlgeç. 6. Heron'un icat ettiği, bir kazanda üretilen buharın içi boş bir küreye aktarılması ve buhar deliklerden çıkarken çıkarılan kürenin dönmesi esasına dayalı makine Duman kiri Dağ, tepe, yığın gibi yamaçlı şeylerin alt bölümü. 7. Vücudun belirli noktalarına genellikle altın iğne batırarak yapılan Çin'de yayılmış olan tedavi Jüpiter'in bir uydusu. 8. Işık şiddeti birimi Tahta cilası Eşyaya ve hayvanlara vurulan damga Afrika Ulusal Kongresi. 9. Mevki, mekam Kaldırılacak bir şeyin üzerine geçirmek için halattan yapılan çember Almanca sen. 10. Riyaziye Boğa, tosun. 11. Zihin Vergilius'in ünlü destanı Tantalın simgesi. 12. “Meg …” (aktris) Street Fighter oyununun, 1988'den itibaren baş karakteri olan hayali tip İlham. 13. “Tel el …” (Amik ovasındaki höyük) Protein sentezine yardımcı olan bir asit türü. 14. Kalça kemiği “Charles …” (Bilgisayarların atası olan ilk hesap makinesini yapan İngiliz matematikçi) Damla hastalığı. 15. Su Sigmund Freud'un tanımladığı kompleks. 16. Bir şeyin tersini söyleyerek alay etme Telefon sözü. 17. Şifalı otlarla tedavi etmek. 18. Süt çocuklarının neşelendikleri zaman çıkardığı ses Tütün kurutma sergisi. 19. Bir harfin okunuşu “Max …” (1900'de kuantumlanan enerji fikrini savunan Alman fizikçi). 20. “Nikolaus …” (1876'de dört zamanlı bir motor yapan, modern otomobil motorlarının temelini oluşturan Alman mühendis) Sıvas'ın bir ilçesi. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ilginç SORULAR Doğru teleskobun seçimi Soru: Teleskop satın alırken nelere dikkat edilmeli? (Murat Merzeci'nin sorusu) Yanıt: Hasan Esenoğlu, Öğretim üyesi, İstanbul Üniv. Fen Fakültesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü Teleskop kullanımı ile ilgili şunların da bilinmesi yararlı: Öncelikle alacağınız teleskop ile ne tür gözlem yapacağınız önemli. Sadece görsel (çıplak göz ile) gözlem yapacaksanız çapı (objektif/ayna) mümkün olduğunca büyük, çeşitli göz mercekleri olan ve takip mekanizması olan bir teleskop yeterli. Eğer fotoğraf çekimi veya video kaydı ya da elektronik görüntüleme gibi uzun süreli ve gök cisimlerin hassas takibini gerektiren gözlemler düşünülürse, alacağınız teleskopun mutlaka takip mekanizması (motoru) olmalı. Göz mercekleri odak uzaklıkları ile belirtilir ve çeşitli büyütmeler elde etmek için farklı göz merceklerini de kullanmak gerekir. Küçük sayılar daha çok büyütme anlamına gelir, alacağınız teleskop ile ne kadar farklı göz merceği verilirse o kadar iyi olur. Barlow denilen mercekleri de verilirse iyi olur ki bu tür mercekler teleskopun odak uzaklığını mercek üzerinde yazan sayı kadar katlar. Örneğin 1000 mm odak uzaklıklı bir teleskopa 2 X barlow takılırsa odak uzaklığı 2000 mm olur. Böylelikle gök cisimlerin görüntüleri büyük görülür ve ayırma gücü de artar yani daha net görüntü elde edilir. Teleskoplar çıplak gözle ulaşamadığımız ayrıntıları görme fırsatını verir. Teleskoplar istisnasız her yaşa hitap eder, ilgi çeker! Uzayın görsel yanı çok zengin ve içeriği de çok ama çok çeşitlidir; bugünü yaşayan bizlerin teleskoplarla uzayın bu güzelliklerini ne zaman gözlemlemeye başlayacağız? Yaşlarımız ilerledi/ilerlemekte, uzayda gerçeklenen en uç güzellikteki ve her biri uzay harikaları olan gök olaylarını izlemeyi halen daha da geciktirecek miyiz? Bugünün biz insanlarının bu güzellikleri görmeye/heyecanlanmaya/bilgilenmeye haklarımız yok mu? Hamamböceklerinin dayanıklığı Soru: Hamamböceklerinin nükleer bombada bile sağ kaldıkları doğru mu? Yanıt: Öncelikle nükleer bir bombanın patladığı noktada (ground zero) yoğun ısıya hiçbir canlının dayanması mümkün değildir. Örneğin Hiroşima'ya atılan 15 kilotonluk bombanın 2 kilometre çapındaki bir bölgede her şeyi yakıp kül ettiği biliniyor. Ne var ki bir hamamböceğinin bombanın patlamasından sonra ortaya çıkan serpintide sağ kalma olasılığı çok yüksektir. Ortalama bir hamamböceği 6.400 rad'lık (radyasyona maruz kalmanın standart ölçüsü) bir doza dayanabilir. Karşılaştırma yapmak gerekirse bir insanı 500 rad öldürebilir. Hamamböceklerinin dayanıklılığına ilişkin ortaya atılan varsayımlardan biri bunların haftalık larval değişimiyle ilgilidir. Bu dönemde hücre bölünme hızı yarı yarıya azalır. Yetişkin evrede hücre bölünme hızları iyice yavaşlar. Radyasyon mutasyonu en çok kopyalanan DNA'larda görüldüğü için bu yavaş kopyalama hamamböceklerini radyasyondan korur. Bu arada hamamböceklerinden daha dayanıklı başka bir canlı türü daha vardır. Deinococcus radiodurans adı verilen bir bakterinin 1.5 milyon rad'a bile dayandığı biliniyor. Bu da 1.2 megatonluk bir bombanın serpintisinde hayatta kalacakları anlamına gelir. Bilim insanları bakterinin dayanıklılığını, DNA iplikçiklerinin koptuklarında, bir protein kılıfının iplikçikler yeniden birleşinceye kadar kopan uçları korumalarına bağlıyor. Eğer bakterileri radyasyona karşı koruyan buysa, bilim adamları aynı proteini insanlara da uygulayabileceklerini düşünüyor. B L A İ S E PASC İ O S İ MY AC I GRAY U R V B İ L AR K S I A MN EMO T E K NB A MA RON G İ G İ İ D AA T E T ANOS B E K S E N N MA B İ TN İ K AU AB E L EKTRO T İ L K İ UMA R L İ NA T NA T İ K İ KURAD AMA RCORD A A L A İ R K N İ AK İ UL İ İ K N A SA A L A MA K İ GARAG ÜS VU L E PRA RUAN S U MA P ŞA UCU Ü T L A F NA İ RA KKA EB U A Ş I M DA AR RA L MA DA R V İ KA N İ K A T İ d ü ş ü n BUL KALAMIŞ Bu haftaki bulmacada 21 değişik harf bulunmaktadır ve 16 tabanlı sayı sistemine göre düzenlenmiştir. “KALAMIŞ RÜZGARI” tamlamasında 0'dan 9'a kadar 10 değişik rakam kullanılmıştır. “HEDEFİN BOYUTU” tamlamasında ise 6 değişik harften oluşan “HEDEFİN” sözcüğü, alfasayısal rakamlardan oluşmaktadır. “BOYUTU” sözcüğünün rakamları; “MÜNİR” sözcüğünü temsil eden sayı, bir ASAL sayının 15 katı olacak şekilde tespit edilecektir. İki bölümden oluşan bulmacadaki toplamlar birbirine eşittir. Soru: “KALAMIŞ” sözcüğünü 10 tabanlı sayı sistemine göre simgeleyen sayının rakamları toplamı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker CBT 1096/ 23 21 Mart 2008 1094.sayıdaki “YetmişBeş” isimli bilmecenin yanıtı: LESS = 2399 Bilmeceyi çözen okuyucularımız: Süleyman Çevikerİstanbul, Necah BüyükduraAnkara, Ahsen Canatİzmir, Nesrin Gönülİstanbul, Güngör Bingölİstanbul, Ender Aktulgaİstanbul Not: Yanıtlarınızı, bilmeceyi düzenleyenlerin eposta adreslerine değil, (reyhan@cumhuriyet.com. tr) eposta adresine veya derginin 3.sayfasındaki "İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ" başlığı altındaki adrese postayla gönderebilir veya telefon ya da faks ile bildirebilirsiniz