Katalog

nuçlar TOGEN'e aktarılır. Gentest raporları burada son derece karmaşık algoritmalarla geliştirilmiş yüksek teknolojik yazılımlar kullanılarak hazırlanır. İTT ARGE ekibinde 12 tam zamanlı araştırmacı var ayrıca çok sayıda akademik danışmanla işbirliği yapılır. CBT: Geliştirdiğiniz Gentest'in dünyada bir tek sizde mi olduğunu söylüyorsunuz? Dr. Savaş: Evet. Şu an için, biz taklit edilene kadar, öyle. Çünkü Gentest'i hem kavramsal hem de uygulama anlamında dünyada ilk kez biz geliştirdik. CBT: Amerikan Hükümeti Güvenirlik Ofisi ve İlaç Eczacılık Dairesi (FDA), nutrigenetik uygulamalar yapan şirketleri ve uygulamaları konusunda endişelerini belirten ve bu uygulamaların henüz bilimsel kanıtlardan yoksun olduğunu, bu işin ticaretinin bilimsel araştırmaların çok önünde gittiğini belirten raporlar açıkladı. Dahası, ABD'de pek çok şirketin güvenilir olmadığını belirtti. Siz Nutrigenetik konusunun henüz spekülatif bir alan olduğunu düşünüyor musunuz? Dr. Savaş: Bahsettiğiniz endişeler bu kurumlar tarafından geçtiğimiz yıl Amerika'da bir rapor olarak yayınlandı. Bu raporda adı geçen firmaların ürün ve hizmetleri gerçekten eleştiriye açık. Çünkü sadece genetik yapıya dayanarak insanların sağlığı veya yiyip içecekleri hakkında bir yorumda bulunmak veya hastalık riski vermek mümkün değil. Oysa Gentest sadece bir nutrigenetik uygulaması değil. İçinde tıbbi epidemiyoloji, istatistik bilimlerini de barındıran çok disiplinli bir uygulama. Gentest'in bu uygulamalardan önemli bir farkı, bireyi, hastalıkları ve diğer sağlık parametreleri ile birlikte ele almasıdır. Gentest'te kişinin bireysel sağlık öyküsü, aile hikayesi, yaşam tarzının çok detaylı analizi, kan ve idrarda yapılan tetkikler ve genetik yapı tümüyle ele alınmakta, epidemiyolojik bilgiye dayalı risk analizleri sunulmaktadır. Amerika'da bu uygulamalar konusunda duyarlılık oluşmasına neden olan en önemli etmen, aslına bakarsanız bu testlerin doğrudan vatandaşlar tarafından uygulanmasıdır. Bir süpermarkete gidip test kiti alabiliyorsunuz. Aldığınız örneği ve doldurduğunuz onam formunu ilgili yere posta ile gönderip, yine posta ile raporunuzu alıyorsunuz. Bu sistemde arada bir sağlık personeli olmaması, bizce çok ciddi bir hatadır. Bir diğer eleştiri alanı ise, bazı uygulamaların esas amacının vitamin ve mineral hapları satmak olduğunun görülmesidir. Uluslararası komitelerin koyduğu üst sınırlara riayet edilmeksizin ve besinlerle ne kadar alındığına bakılmaksızın çok yüksek dozlarda vitaminler ve mineraller veriliyor. Bu sırada kaş yapayım derken göz çıkarma riski var. Bu nedenle, Gentest ürünlerinde bireylerin besin bileşenleri ihtiyaçları genetik yapılarına ve diğer özelliklerine göre hem alt, hem de üst sınırları ile belirleniyor. Ayrıca kişiye, mevcut durumda besinlerle ne kadar aldığı ortaya konuyor, böylece açıkta kalan miktar ve maksimum izin verilen miktar kolaylıkla hesaplanabiliyor. Genetik bilimindeki gelişmeler, insan genomunun dizilişinin keşfi, yaşamın temellerini anlamamız açısından sonsuz fırsatlar yaratmıştır. Ancak her şeyi genetikle açıklamak sığ bir yaklaşımdır. Genler, aile öyküsü, özgeçmiş, mevcut biyokimya, yaşam tarzı bir bütün olarak ele alındığında anlamlı sonuçlar çıkarmak mümkün. CBT: Her başvuranın gen testlerini yapıyor mu sunuz? Dr. Savaş: Bizim için en önemli kriter sunduğumuz ürünün o kişinin ihtiyaçlarını karşılıyor olması. Çeşitli yaş ve ihtiyaç gruplarına göre farklı seçenekler mevcut. Bunlar içinde Gentest'in söylediği ve söylemedikleri var. Örneğin Gentest size kaç yaşında şeker hastası olacağınızı söylemez. Ama mevcut durumunuzu sürdürürseniz önünüzdeki yıllarda şeker hastası olma riskinizi söyler. Bu, epidemiyolojik bilgiye dayalı bir ihtimal hesabıdır. Daha da önemlisi, yaşam tarzınızı düzenlediğinizde ve tıbbi takip planınızı uyguladığınızda bu riskin ne kadar azalacağını gösterir. Her başvuran kişiye Gentest'in ne olduğu ve ne olmadığı detaylı bir şekilde anlatılır. Ardından o kişiye en uygun Gentest yine danışanla birlikte belirlenir. Genellikle bu aşama en az birkaç saatlik bir görüşme gerektiriyor. Ardından kişi Gentest yaptırmak isterse bilgi formunu doldurarak süreci başlatıyoruz. CBT: Ne zamandır bu hizmeti veriyorsunuz? Dr.Savaş: Gentest yaklaşık bir yıldır uygulamada. CBT 1090/7 8 Şubat 2008 lemeleri insan sağlığına, yaşam süresine, yaşam niteliğine ve performansına katkı sağlayan ürün ve hizmetlere dönüştürmeyi amaçlayan bir firmadır. Gentest, bu misyon çerçevesinde ülkemize ve dünyaya kazandırdığımız en önemli üründür. Gentest hizmetinin bütünü ve üretiminde kullanılan genetik sistemler ve geliştirmiş olduğumuz algoritmalar, sağlık alanında ileri teknoloji ürünlerdir. İleri Tıp Teknolojileri bünyesinde Hacettepe Üniversitesi Teknokent'te üç araştırma merkezi var: GENAR, TOBES ve TOGEN. Önemli bir ARGE yatırımı olan GENAR Biyoteknoloji ve Moleküler Genetik Laboratuvarları ülkemizin teknolojisi en gelişmiş yüksek kapasiteli (high throughput/ yüksekdebili) genetik analiz laboratuvarıdır. Genetik polimorfizmlerin belirlenmesinde MALDITOF ilkesi ile çalışan nükleotid analizlerine özel tasarlanmış kütle spektrometre cihazı olan MassARRAY kullanılmakta. Bu teknoloji ülkemizde sadece GENAR'da var. Ayrıca bir benzeri İnsan Genom Projesi'nde de kullanılan DNA sekanslama cihazı MegaBACE 1000 de GENAR'ın önemli bir teknolojik alt yapısıdır. GENAR, Avrupa Birliği tarafından yürütülmekte olan EPICURE adındaki epilepsi araştırmasının laboratuvar çalışmalarını yürütmekte. Gentest uygulaması için başvuran danışanlarımızın beslenme ve diğer yaşam alışkanlıkları Hacettepe Üniversitesi Teknokenti'ndeki bir diğer merkezimiz olan TOBES'te analiz edilir. 'TOBES Toplu ve Bireysel Beslenme Araştırmaları Merkezi' ülkemizin beslenme, gıda güvenliği, obezite gibi son derece önemli sorunları üzerine çalışmalar yürütür. Sistemin üçüncü önemli birimi TOGEN Toplum Sağlığı ve Kişiye Özel Tıp Uygulamaları Merkezi'dir. TOGEN, Cambridge (İngiltere) ve Bielefeld (Almanya) ile birlikte Avrupa'daki üç toplum sağlığı genomiği merkezinden biridir. GENAR ve TOBES'te elde edilen so Her hastalığı değerlendirirken, önce, bireyin aynı yaşam tarzını sürdürürse önümüzdeki 30 yıl içinde hastalanma riskinin ne yönde seyredeceğini gösteriyoruz. Bu örnek 54 yaşındaki bir erkek danışanımıza aittir. Bu danışanımızın şeker hastalığına yakalanma riski yıllar içinde yavaş yavaş artarak önümüzdeki 30 yıl içinde %62'yi bulmaktadır. Oysa Gentest'te sunulan optimum yaşam planını uyguladığı takdirde 1. yılın sonunda 30 yıllık şeker hastalığı riski %40'a kadar düşecektir: Uluslararası bilimsel kongrelerde yaptığımız sunumlar oldukça ilgi çekiyor. Bu çalışmaları yapmak isteyen hekimler ve merkezler bizimle bağlantıya geçiyor. 2009'da Almanya'dan başlayarak yurtdışına açılacağız. CBT: Genler hastalıklar arasında pek çok ilişki biliniyor, genler ile beslenme arasında neler biliniyor? Bilimsel olarak kanıtlanmış hangi olgulardan bahsetmek mümkün? Dr. Savaş: Genler, hastalıklar ve yaşam tarzı faktörlerini bir bütün olarak değerlendirmek gerekir. Bugün bilimin geldiği noktada hastalıkların her ikisinin etkileşiminden kaynaklandığını biliyoruz. Eskiden tek başına bir beslenme faktörü ya da tek başına bir genin belirli bir yaş ya da cinsiyet grubunda hastalığa yol açıp açmadığı incelenirdi. Bugün ise, bireylerin araştırmalarda yaş, cinsiyet gibi özelliklerin yanı sıra genetik özelliklere göre de gruplanması gerektiği kabul edilmiştir. Buna en güzel örneklerden biri folik asit ve MTHFR ? TEKNOLOJİ TÜRKİYE