Katalog

Sanal sosyalleşmede dönüm noktası: Facebook ve reklam ilişkisi 1Postmodern yaşam biçiminin kişiye özgü dünyası ile nanomarketing anlayışının, o her şeyi minimize eden yapısının, sanal ortamdaki buluşma noktası: Facebook... Gündelik yaşantımıza hızla giren ve sosyalleşme ağı olarak sınıflandırılan pek çok internet ağı arasında, onu ilk bakışta diğerlerinden ayıran en önemli özelliğin, unutulmaya yüz tutmuş eski dost ve arkadaşlar ile yeniden iletişim olanağını sağlıyor olması gibi görünmekte. Öğr. Gör. Volkan Ekin (İstanbul Kültür Üniversitesi) book'un yakın gelecekte, firmaların stratejik medya planlamalarında, hedef kitleye ulaşmada “nokta atış” olarak tanımlanan, kişiye özel reklam çalışmaları için önemli bir kanal olacağına dikkat çekmek gerekir. Zuckerberg tarafından yapılan açıklamalar da zaten bu yönde gerçekleşmesi beklenen gelişmelerin ipuçlarını içermektedir. Sözgelimi, kullanıcı bilgilerinin reklamverenlere satılacağının açıklanması, gelecekte Facebook'taki kullanıcıların, reklamverenler tarafından keşfedilmesi anlamına gelmektedir. Üye olunurken siteye verilen kişisel bilgiler; mail adresleri, sosyal statü bilgileri, ilgi alanları ve benzeri pek çok bilgi, firmaların hedef kitlelerine yönelik hazine değerindeki verileri olacak. Tabii günün birinde Facebook kullanıcılarından herhangi birinin, üstelik “hiçbir ücret almaksızın ” kendini bir reklam kampanyasının yıldızı olarak gördüğünde ise üyelik sözleşmesinden dolayı yapacak fazlaca bir şeyinin olmadığına da tanıklık edebileceğiz. Facebookreklam ilişkisinde henüz keşfedilmemiş, bakir alanların ise bannerlardan çok 2G olarak tanımlayabileceğimiz “gift / hediye ve groups / gruplar” bölümlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Apple'a özel olarak tasarlatılan hediye ikonları, aslında marka savaşları için müthiş birer mecra. Örneğin; şu an ki uygulamada, 1 Dolar karşılığı sevdiklerinize, arkadaşlarınıza hediye ikonları gönderebilmek olanaklı. Üstelik yoğun olarak kullanılan bu seçenekte, bir bardak bira, bir demet çiçek, sevimli bir ayıcık, şeker ya da bir fincan kahve ve benzeri hediyeler göndermeniz de olanaklı. Ancak, bu uygulamada “markalar” henüz yerlerini almış değiller. Bu da reklamcılık açısından önemli bir olanak olarak Facebook'ta bulunmakta. Efes Pilsen, Carlsberg ya da Tuborg'tan hangisini seçerdiniz? Starbuck's mı? Gloria Jeans mi? Acaba hangisini gönderseniz arkadaşınıza daha büyük bir jest yapmış olurdunuz? Daha pahalı olanı mı yoksa onun sevdiği markayı mı? Aslında her şıkta kazananın reklamveren olduğunu görülebilmeliyiz. Marka farkındalığı yaratmak, marka bilinirliğini arttırmak, ben buradayım mesajını verebilmek, hedef kitle ile interaktif iletişim kurabilmek, sanal ortamda da var olabilme mücadelesinin içinde bulunuyor olabilmek. İşte tüm bunlar; Facebo ok'ta yaşanacak muhtemel mücadelelerin belki de gelecekteki ana başlıkları olacak kavramlar. Konu, sanal ortam üzerinde yürütülen bir iletişim etkinliği olunca, üzerinde dikkatle durulması gereken bir diğer nokta da internet reklamcılığı kavramıdır. Türkiye'de yaratıcı uygulamalarına sınırlı sayıda örnek verebileceğimiz bu alandaki gelişim; hiç kuşkusuz Facebook ve benzer ortamlarda da kendini göstererek ürün ya da hizmette farkındalık yaratmada önemli bir rol oynayacaktır. KARTOPU SAVAŞLARI İkinci G olarak tanımlayabileceğimiz gruplar bölümü ise yine Facebook'ta sıkça kullanılan, üyelerin bir araya geldikleri; kimi zaman eğlence amaçlı, kimi zaman ise sosyal tepkilerin ortaya koyulduğu geniş bir iletişim alanıdır. Bu noktada, markaların gruplarda var olma çabalarının ilk örneklerinden biri de Bridgestone'un “Kartopu Savaşı” oyunudur. Firma, Facebook üyelerini sanal ortamda kartopu savaşı oyununa davet ederken; yalnızca eğlenceli bir ortam sunmakla kalmayıp, onlara çeşitli hediyeler dağıtmakta. Uygulamada, Bridgestone markasına karşı hedef kitlede sempati kazandırma, marka bilinirliğini arttırma ve görsel mesajların zihinlere kazınmasının amaçlandığı açıktır. Facebook'un gruplar bölümünde, firmalara yönelik sivil insiyatif hareketlerine de rastlamak olanaklı. Örneğin; bir “yerli peynir markasıyla” ilgili olarak yürütülen karşı kampanyada olduğu gibi. Facebook'ta kurulan söz konusu “Markaya Hayır Grubu”; firmanın 800'ü aşkın çalışanından yalnızca 200 civarına sendika hakkı tanıyor olmasını protesto etmektedir. Grup, firmanın bu tutumu devam ettiği sürece, bu peynir markasının kullanılmaması önerisinde bulunuyor. Gruplar ile ilgili olarak, Facebook'ta yaşanan ilginç bir örnek de Rakı sofrası davetidir. Üyeler, sanal ortamda birbirlerini rakı sofralarına davet ederek, sohbetler düzenliyor. Tamamen eğlence amaçlı bu oluşumda belki de eksik kalan, şu sorulardır: Masada hangi marka rakı var arkadaşlar? Yeni mi, Efe mi, Tekirdağ mı, Mercan mı? Hangi kapak? Sarı mı, yeşil mi, mavi mi? 2008, Facebook açısından çeşitli Avrupa versiyonlarının lanse edilmesi yılı olarak tanımlanmakta. Bu yöndeki gelişmeler, uluslararasılaşma çabasındaki Facebook'a yeni pazarların kapılarını ardına kadar açarken, reklam dünyası için de sanal ortamda düş gücünü kullanabilmenin, yaratıcılığın, ARGE'nin ve tüketicinin nabzını tutabilmenin vazgeçilmez gerekliliğinin doruğa çıktığı yıl olacak. Sonuç olarak, hangi açıdan bakılırsa bakılsın, toplumsal düzeyde etkileşime açık, üzerinde daha sıkça tartışmaların, gelişmelerin yaşanacağı, sanal ortamda yer alan, kişiye özel tasarlanan, üstelik geçmiş ile gelecek arasında duygusal bir bağ kurabilen ve milyonların yer aldığı küresel bir mecra gerçeği ile karşı karşıyayız. Böyle bir ortamın düşlenmesi bile günümüzde reklamcıların iştahının kabarması için yeterli bir neden. B CBT 1090 / 16 8 Şubat 2008 ugünlerde pek çok kişinin üzerinde durduğu, bir sosyalleşme ağı ve onun geleceği ile ilgili yorumlarda bulunmadan önce bazı verilere göz atmakta yarar var. Örneğin; Harvard Üniversitesi mezunu Mark Zuckerberg'in, eski okul arkadaşlarını bir araya getirmek amacıyla, Şubat 2004 tarihinde kurduğu Facebook'un; Aralık 2007 tarihinde, 58 milyonu aşan üye sayısı ile karşımıza çıktığını görüyoruz. Ülkelerin Facebook'taki kullanıcı sayısına göre hazırlanan listenin Avrupa ayağında 7.7 milyon kullanıcı ile İngiltere birinciliği elinde bulundururken; Türkiye, Facebook ile geç tanışmış olmasına karşın 2.1 milyon kullanıcı ile ikinci durumda. Fransa'da ise bu sayı 1.1 milyon. Önümüzdeki birkaç ay içinde ise Kanadalı kullanıcıların 10 milyonu geçmesi beklenirken; 3.5 milyon nüfuslu Toronto kentinde 650 binden fazla Facebook kullanıcısı olduğu biliniyor. İstatistiksel çalışmalara göre, Facebook kullanıcılarının yüzde ellisi her gün siteyi düzenli olarak ziyaret ediyor. Facebook'a günde 14 milyondan fazla fotoğraf yükleniyor. Üstelik, bu fotoğrafların kullanım hakkı, üyelikten ayrılsanız bile Facebook'a ait. İngiltere'de bazı firmalar, çalışanlarının performansının düştüğü gerekçesi ile iş saatlerinde Facebook kullanımını yasaklama kararı alma yolunda. Suriye, Facebook'un kullanımını çoktan yasakladı. Çin'de ise Çince versiyonun hayata geçirilmesi için yoğun çalışmalar var. Amerika Birleşik Devletleri'ne göz attığımızdaysa Facebook ile ilgili farklı boyutta gelişmeler ile karşılaşıyoruz. Örneğin; Amerikan ordusuna ait yaklaşık 58 bin askerin Facebook'a kayıtlı olmasının, bu kişilerin sosyal networkleri takip eden terörist gruplar için açık hedef haline gelmeleri üzerinde tartışılıyor. Buna göre; bazı medya organlarının ordu mensuplarının Facebook'a üyeliklerinin engellenmesi yönündeki tepkilerine karşılık; ordu içinde ağırlıklı görüş, böyle bir yasaklamanın teröristlerin zaferi olacağı yönünde. Yine bu ülkede 2008 Seçimleri süresince Facebook kullanıcıları ABC muhabirlerini takip edebilecek ve tartışma gruplarında yer alabilecekler. Ayrıca, ABC muhabirlerinin sayfalarına mesaj bırakabilecek, özel mesaj yollayabilecek. Daha önce The New York Times ve The Washington Post, Facebook uygulamaları ve sayfaları yaratmış olsalar da, bu, bir sosyal network sitesi ile bir haber grubunun gerçekleştirdiği ilk işbirliği anlaşması özelliğinde. REKLAM MECRASI Sanal ortamdaki varlığı, hızla büyüyen kullanıcı sayısı ile Facebook, hiç kuşkusuz ciddi bir reklam mecrası olma potansiyeline de sahip. Öyle ki; Face