Katalog

TARTIŞMAEDİTÖRE MEKTUP AB Çerçeve Programlarında Türk değerlendirici var mı? Avrupa 6. Çerçeve Programlarında 2003 yılında Yaşam Bilimleri (Life) alanında toplam 800 uzman değerlendirici yer aldı, ama bunların yalnızca 6 tanesi ülkemizden oldu. Yine örnek olarak, Bilgi Toplumu Teknolojileri (Info) alanında, 2003 yılında toplam 1517 uzman değerlendirici kullanıldı, bunların arasından biri tane dahi ülkemizden değildi. "A. Cüneyt Taş" [email protected]; http://www.geocities.com/ctas61 AB, 6. ÇP'de 2003 yılında ülkemizden 26 (oranı binde 5), 2004'te 48 (binde 8), 2005'te 54 (binde 9) ve 2006'da da 20 (binde 6) uzman kullanmıştır. Görüldüğü üzere, ülkemiz 250 milyon Euro ödeyerek katılma hakkı elde ettiği 6. ÇP'de, tıpkı yatırdığı bu paranın karşılığını proje önerileri ile alabilmek konusunda olduğu gibi, ayrıca kendi uzman değerlendiricileri ile katılmakta da çok zayıf (binde 5 ile binde 9 arasında) kalmıştır. (1) Türk akademisyen ve teknokratları 6. ÇP'ye ilgisiz mi kalmışlardır? (2) Türk akademisyen ve teknokratları AB tarafından yetersiz mi bulunmuşlardır, bu yüzden mi uzman değerlendirici olamamışlardır? Bu sorular öncelikle kendi içimizde geniş biçimde ve Coor 0/158 5/199 1/180 1/78 Rese 0/34 0/63 0/41 0/67 Huma 0/47 Scie Eura 5/987 0/115 13/1121 0/195 12/1517 0/250 12/1150 2/159 Toplam 0/51 26/5512 0/44 48/5920 0/36 54/6267 0/34 20/3493 ilindiği üzere Avrupa Birliği'nin çerçeve programlarına (ÇP) sunulan araştırma projeleri, AB tarafından seçilen uzman değerlendiriciler (expert evaluators) tarafından yapılmaktadır. Uzmanlar için de, tıpkı proje önerilerinde yapıldığı gibi, çerçeve programlarına ait web sayfalarında çağrılar yapılmaktadır. Örneğin, bu yıl Ocak ayında başlayan 7. ÇP kapsamında uzman değerlendiricilerin belirlenmesi için aşağıdaki web sayfası kullanılmakta ve uzman adaylarının bu web sayfasına online başvurusu istenmektedir: https://cordis.europa.eu/emmfp7/ Bu web sayfasının içinde, aday başvurusunu yaparken, uzman değerlendirici adayının bilimsel ve teknolojik özgeçmişi, adresi, mesleki deneyimi, unvanları ve hatta adayın pasaport numarasına varıncaya dek detaylı bilgiler toplanmaktadır. AB, bu web sitesini kullanarak başvuran uzman değerlendirici adaylarına “başvuranların coğrafi yerleşimlerine uygun AB, 6. ÇP'de 2003 yıve dengeli bir uzman belirleme süreci izleneceğinin” de sözünü lında ülkemizden 26 vermektedir. (oranı binde 5), Ülkemizin, AB'ye 250 milyon 2004'te 48 (binde 8), Euro tutarında para ödeyerek ka2005'te 54 (binde 9) tılma hakkını elde ettiği (bkz. ve 2006'da da 20 CBT 1054/20, 1 Haziran 2007, A. Cüneyt Taş) 6. ÇP'de Türki(binde 6) uzman ye'den toplam kaç tane uzman kullandı. değerlendirici yer alabildi? Bu sorunun yanıtını bu yazıda vereceğiz. Yukarıdaki sorunun yanıtına hatasız olarak ulaşabilmek için yalnızca Cordis/ÇP web sayfalarında AB tarafından yayınlanmış olan veriler kullanılmıştır ve kullanılan verilere ait link'ler aşağıda verilmiştir: 2003 verisi:http://cordis.europa.eu/fp6/experts2003.htm 2004 verisi:http://cordis.europa.eu/fp6/experts2004.htm 2005 verisi:http://cordis.europa.eu/fp6/experts2005.htm 2006 verisi:http://cordis.europa.eu/fp6/experts2006.htm Yukarıdaki linkler kullanıldığında ülkemiz için aşağıdaki pek de iç açıcı olmayan tablo yaratılabilmektedir: Bu tabloda yıllar bazında, 6. ÇP'nin aktivite alanları için AB tarafından kullanılan uzman değerlendiricilerin sayıları görülmektedir. Tablonun kolonlarının başında aktivite alanları için kullandığımız ve aşağıda belirtilmiş kısaltmalar kullanılmıştır. Life: Life sciences, genomics and biotechnology for health (Yaşam bilimleri, genomic ve sağlık için biyotek B Life 2003 2004 2005 2006 Info 6/800 2/984 0/673 2/604 Nano Aero 0/1517 2/310 2/342 3/506 12/1274 4/388 0/350 0/32 Food 2/191 2/192 3/305 0/32 Sust 0/85 4/243 9/293 1/192 Know 6/420 3/479 6/483 2/401 Poli 2/152 5/162 4/210 0/67 SMEs 0/391 4/766 0/164 0/327 Inco 3/254 5/624 3/453 noloji) Info: Information society technologies (Bilgi toplumu teknolojileri) Nano: Nanotechnologies and nanosciences, knowledgebased multifunctional materials and new production processes and devices (Nanoteknolojiler ve nanobilimler, bilgitabanlı çokişlevli malzemeler ve yeni üretim süreçleri ile cihazları) Aero: Aeronautics and space (Aeronotik ve uzay) Food: Food quality and safety (Gıda kalitesi ve güvenliği) Sust: Sustainable development, global change and ecosystems (Sürdürülebilir kalkınma, küresel değişim ve ekosistemler) Know: Citizens and governance in a knowledgebased society (Bilgi toplumunda yurttaşlar ve siyasal erkin kurumsal kaynak kullanımı“governance”) Poli: Policy support and anticipating scientific and technological needs (Devlet desteği ile bilimsel ve teknolojik gereksinimlerin tahmini) SMEs: Horizontal research activities involving SMEs (Küçük ve orta ölçekli girişimleri içeren yatay araştırma etkinlikleri) Inco: Specific measures in support of international cooperation (Uluslararası işbirliğini destekleyici özel önlemler) Coor: Support for the coordination of activities (Etkinlik eşgüdümünün desteklenmesi) Rese: Research and innovation (Araştırma ve inovasyon) Huma: Human resources and mobility, research infrastructures (İnsan kaynakları ve hareketliliği ile araştırma altyapıları) Scie: Science and society (Bilim ve toplum) Eura: Euratom Örnek olarak, 2003 yılında Yaşam Bilimleri (Life) alanında toplam 800 uzman değerlendirici yer almış, ama bunların yalnızca 6 tanesi ülkemizden olmuştur. Yine örnek olarak, Bilgi Toplumu Teknolojileri (Info) alanında, 2003 yılında toplam 1517 uzman değerlendirici kullanılmış olup, bunların arasında bir tane dahi ülkemizden uzman değerlendirici yer almamıştır. de hastaların “en yeni ve en etkin” tedavi ve ilaçlara erişmesinin önkoşulu olarak ilaç harcamamızı ABD düzeyine ulaştırabilmek için 67 katına (6070 milyar $), gelişmiş AB ülkelerini yakalayabilmek için de 34 katına (3040 milyar $) çıkarmamız gerekir, bu yükü kaldıramayız! AB'ye endeksli referans fiyat uygulaması, ulusal çıkarlarımıza açıkça aykırı olan 1984 fiyat kararnamesinden görece avantajlı olmakla birlikte gerçek maliyetlere dayalı ve ulusal gelirimizi göz önüne alan bir ilaç fiyat politikasının yaşama geçirilmesi gerekmektedir. İlaç fiyat rejimimizin kişi başı ulusal geliri 67 katımız olan bu ül samimiyetle tartışılmalıdır. Uzman değerlendiricilerimizin artması, arttırılması gereklidir; zira bu bilim insanları katılacakları değerlendirme panellerinde, birinci elden, ÇP projelerinin öneri alma evresinden nihai ödüllendirilme aşamasına dek çalışma şeklini izleyecek ve öğreneceklerdir. 7. ÇP'de ödememiz gereken para, 6. ÇP'ye kıyasla çok daha fazla olacaktır. Böylesi pahalı ÇP'lere katılmak bizim gibi bilimsel araştırma ve patente dönük teknoloji geliştirme altyapısını kurmakta çok ciddi sorunları olan ülkeler için bir teşvik değildir. Devlet üniversitesinde, pırıl pırıl, dinamik, yaratıcı ve akademik kariyerinin henüz başında olan bir yardımcı doçente bin euro dahi aylık veremeyen bir ülkenin, yarım milyar euro civarında paralar ödeyerek ÇP'ye katılmasını şuna benzetmek olası değil mi: “ulusal bilimsel ve teknolojik altyapımızı kendimiz didinerek, isteyerek, Atatürk'ün daha 20'li, 30'lu yıllarda gerçekleştirdiği gibi kuramıyoruz, hatta kurmak istemiyoruz, o zaman elimizdeavucumuzdakinin hepsini bir anda AB piyango'suna yatıralım, ya çıkarsa? Köşeyi döneriz.” Yurtdışında halkın parası, devlet bursları ile eğittiğimiz, doktora sahibi yaptığımız ve şu anda kendilerine, ne pahasına olursa olsun yurtdışında kalmaktan ve doktora öğrencilikleri esnasında alıştıkları fizikselteknolojik altyapıya erişimde olmaktan başka çözüm göremeyen genç yeteneklerimize ülkelerine dönüp yardımcı doçent olduklarında üç bin euro aylık (3x12=36 bin euro yıllık) verebilsek, böylece 2 bin tane yurtdışında doktorasını yeni almış, en üst düzeyde başarılı gencimizi (üstün başarılı genç bilimcileri seçme kıstasları ülkemizde yedi yıldır mevcuttur ve yürürlüktedir; bakınız, TÜBAGEBİP programı: http://www.tuba.gov.tr/odulgoster.php?odul=gebipesaslar) bu koşullarda ülkemize geri kazanabilseydik, ve de aynı anda, örneğin, 30 üniversitemize tanesi 5 milyon Euro'dan, toplam 150 milyon Euro'ya, 30 tane “adam gibi” merkezi araştırma laboratuvarı kurabilseydik, bu iki kalemin (insan ve altyapı) toplam maliyeti ise 220 milyon euro olacaktı. Bu meblağ 6. ÇP'ye kaptırdığımızdan hâlâ daha azdır. CBT1063/22 3 Ağustos 2007 olduğu ülkeleri belirlemektedir. Bu uygulamadan önce ulusötesi ilaç şirketlerinin lobi faaliyetlerinin etkisiyle ANAP hükümetinin 1984 yılında çıkardığı ve ithal ilaçların gözetildiği İlaç Fiyat Kararnamesi geçerliydi. Bu kararnamenin yürürlükte olduğu 20 yıllık süreçte ilaçta çok yüklü kamusal zararlar ortaya çıkmıştır. AİFD, “Türkiye'nin ilaç harcamalarının ulusal gelire oranının, gelişmiş ülkelerden bile yüksek olduğunu vurgulayarak, ilaca çok para harcandığını savunmak yanlıştır, en yeni ve en etkin tedavi ve ilaçlara erişmek için yüksek bile olsa, bedel ödenmesi doğaldır diyor. Bu sav kabul edildiğin kelerle benzer koşullara bağlanması ulusal ve kamusal çıkarlarımıza aykırıdır. AB ve Dünya Ticaret Örgütü'nün dayatmalarıyla orijinal ilaçlara patent korumasının ötesinde yeni bir koruma avantajı sağlayan veri imtiyazı ve veri koruması yükümlülüklerinin 2005 yılından itibaren yürürlüğe sokulması nedeniyle ilaç harcamalarımızın yükü daha da artacaktır. Sağlık alanında da kıstırıldığımız bu küresel kıskaçtan kurtulmanın yolu Türkiye'nin Türkiye'den yönetileceği ulusal bir rotanın belirlenmesi ve yaşama geçirilmesidir.