Katalog

ASTRONOMİ Bu ay iki dolunay var! 1 Haziranda Ay Antaresi örtecek; 18’inde Ay Venüsü örtecek ve hilal ile sondördün yanyana; 21 Haziran yaz dönümü; 30’unda SatürnVenüs birarada Hasan H. Esenoğlu (*) CBT 1054/14 1 Haziran 2007 Haziran ayında gök olayları günlüğü gün saat 1 4 Ay Antares’i örtecek 1 4 DOLUNAY 6 2 Jüpiter Güneş’e en uzak görünümde 8 15 SON DÖRDÜN 12 20 Ay Yer’e en yakın (363785 km) 15 6 YENİ AY 18 21 Ay Venüs’ü örtecek 21 21 Yaz dönümü 22 16 İLK DÖRDÜN 24 17 Ay Yer’e en uzak (404540 km) 30 17 DOLUNAY Ay Antares’i örtecek: 1 Haziran gece saat 04’de dolunay, 0.4 derece kuzeyindeki Akrep (Scorpius) burcunun en parlak yıldızı Antares’i (+1.1 kadir) örtecek. İki gökcismi güneydoğu tarafta ufuktan 10 derece kadar yüksekte yer alacak. Örtülme, ikili batıncaya kadar kısa süreliğine izlenebilecek. Örtülmenin görüleceği yerler: Güney Amerika’nın güney yarısı, Antartika, Hint Okyanusu’nun güneybatısı. Ülkemizden ise ikili yakın konumda olarak görülecek. Ay Venüs’ü örtecek: 18’inde Güneş battıktan heİki gökcismi güneydomen sonra saat 21’de hilal ğu tarafta ufuktan 10 görünümdeki Ay, 0.6 derece derece kadar yüksekte güneyindeki Venüs’ü örtecek. İki gökcismi batıda yer alacak. Örtülme, ufuktan 27 derece yüksekte ikili batıncaya kadar Yengeç (Cancer) takım yılkısa süreliğine izlenedızında yer alacak. Sondörbilecek. Görüleceği dün evredeki Venüs’ün parlaklığı 4.5 kadir ve adeta yerler: Güney Ameriışıldayacak. Örtülmenin çıka’nın güney yarısı, kış evresi 1 saat süreliğine Antartika, Hint Okyaizlenebilecek. Görüleceği yerler: Batı Asya, İngiltere nusu’nun güneybatısı. Adaları dahil Avrupa, Ülkemizden ise ikili Grönland ve Kanada’nın yakın konumda olarak kuzeyi. görülecek. Satürn Venüs ile yakın konumda: 30 Haziran akşamı Güneş battıktan hemen sonra saat 21’den itibaren Satürn Venüs ile yakın konumda görülecek. İkilinin yakınlaşması 29 Haziran’da başlayıp 2 Temmuz’da en yakın konumlarına ulaşacaklar. İki gökcismi ufuktan 23 derece yüksekte batıda Aslan (Leo) takımyıldızında yer alacak. İkiliden parlak olanı Venüs. Aylık gökbilim takvimi: Haziran ayı boyunca Ay’ın evreleri resimde verildi. Yeniayilk ve son dördündolunay evrelere ulaşma saatleri de belirtildi. Gece gökyüzü parlaklığı bu evrelerden kestirilebilir ve uygun gözlem geceleri seçilebilir. Resimdeki ikili gökcisim fotoğrafları çeşitli gökbilim sitelerinden alıntıdır. Gök atlası, 15 Haziran gece saat 22:30 için verildi. Ay boyunca gök cisimlerin konumlarını bulabilirsiniz. Bu sanal gök atlasını yukarıdaki tarih ve saatte gerçeği ile karşılaştırmak uzayı kavramada yararlı olur. Bu iş için gök atlasına gökyüzüne bakar şekilde doğru yönlerde yukarıya kaldırarak eşleştirmek yeterli. Hareketli cisimlerin (yapay uydular dahil ki görülmeleri alışmışlığın dışında heyecan verici öyle ki flash benzeri görünümlü Güneş panelli İridium uyduları baş döndürücü güzellikte...) gecelik yolları üzerindeki sabit duran parlak yıldızların/takım yıldızların arasından ilerleyişleri gün ve gün işaretlenmeleri ile bu cisimlerin yol izleri de belirlenebilir ve gelecek gecelerde nerede olacağı kestirilebilirde. Gök atlasında ayrıca Büyük Ayı (Ursa Major), Küçük Ayı (Ursa Minor), Kutup yıldızı (Polaris) ve bu ay görülebilecek burçlar da verildi. Gök atlasında yer alan ve hep gökyüzünde kalan Büyük Ayı takımyıldızını gece uzun süre ile yer değiştirdiğini ara ara izlemek aslında Yer’in döndüğü bilgisini gözlemleyerek/deneyleyerek öğrenmede öncelenebilir. Büyük Ayı takım yıldızı Kutup yıldızını gösteriyor olması yardımıyla yön bulma bilgisi de kullanılabilir... GEZEGENLER, NEREDE, NASIL? Merkür, sadece Güneş doğmadan önce doğuda veya Güneş battıktan sonra batıda (yaklaşık alacakaranlığın başında veya bitiminde) ufka yakın görülebilir. Gezegen ay boyunca Güneş’e yakınlaşacağından ay ortasına kadar akşamları Güneş battıktan hemen sonra saat 20:45 civarında İkizler (Gemini) takım yıldızında kısa süreliğine görülecek. Merkür ufuktan en fazla 16 derece yüksekte ve batı tarafta 0.1 den 4.6 kadire kadar büyük parlaklık değişimiyle sönükleşerek görülebilecek. Ayrıca gezegenin, sırasıyla sondördünden ince hilale geçiş evreleri de teleskop ile izlenebilir. Venüs, ay boyunca Güneş’e az yakınlaşacak. Gezegen Güneş battıktan hemen sonra saat 21 civarında sırasıyla İkizler ve Aslan takım yıldızlarında 1.5 saat süreliğine görülecek. Venüs ufuktan en fazla 30 derece yüksekte ve batıda –4.3 ile –4.6 arasında giderek parlayacak şekilde gökyüzünde adeta ışıldayacak. Belki bu yüzden bu parlak gezegene akşamın bir habercisi olarak “akşam yıldızı” denilmiş... Venüs teleskopla bakıldığında sırasıyla son dördün ve kalın hilal evre lerde görülecek. 18 Haziran’da Venüs’ün Ay tarafından örtülmesi sırasında tek karede “hilalsondördün” ün yer alması ilginç olacak. Venüs ve bulunacağı Aslan burcu gök atlasında verildi. Mars, ay boyunca Güneş’ten uzaklaşacağından görülme süresi artacak şekilde Güneş doğmadan önce saat 05 civarında 3 saat süreliğine görülebilecek. 0.8 kadir parlaklıklı gezegen, doğu tarafta ufuktan en fazla 33 derece yüksekte sırasıyla Balıklar (Pisces) ve Koç (Aries) takımyıldızlarında yer alacak. Kırmızı gezegen ayrıca şişkinay evre görünümünde. Jüpiter, ay boyunca Güneş’e yakınlaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam, gece ve sabah Güneş doğuncaya kadar 7 saat kadar uzun süreliğine gözlenebilecek. –2.6 kadir parlaklıklı gezegen, güneydoğudan güneybatıya doğru 95 derece kadar geniş bir aralıkta ve ufuktan en fazla 27 derece yüksekte Yılan