Katalog

1970’LERDE ÖNEMLİ OLAYLAR Çevre kaygıları 1970’lerde yeşerdi SAĞLIK: Sağlıklı beslenme kalpten ölümleri yarı yarıya azaltıyor 29.217 denek üzerinde gerçekleştirilen kolesterol düşürücü diyet ile koroner kalp hastalıklarından ölüm arasındaki ilişkiyi araştıran çok geniş kapsamlı bir çalışma, Lancet isimli saygın tıp dergisinde yayımlandı (21 Ekim, s 835). Bu araştırmayı yürüten Helsinki grubu, 12 yıl süren bu çalışmadan, diyet ile kalp hastalıkları arasındaki ilişki konusunda sürdürülen önceki çalışmalardan daha güvenilir sonuçlar aldıklarını ileri sürüyor. Helsinki grubunun elde ettiği sonuçlara göre erkeklerde koroner kalp hastalığından ölme riski, sağlıklı bir beslenmeyle yarıya inebiliyor. Dahası söz konusu çalışma, kalp hastalıklarını önleyen diyet türünün kanser riskini artırdığı yönündeki korkuları da yatıştırdı. (26 Ekim 1972) lar katalitik olarak ozonu yok eder. Ayrıca Kaliforniya Üniversitesi’nden F. S. Rowland, Amerikan Kimya Birliği’nin yıllık toplantısında, klorofluorometan’ların şimdiki hızında üretilmesi durumunda, stratosferdeki ozon yoğunluğunun %10 oranında azalacağına dikkat çekti. Bunun sonucunda cilt kanserinde artışlar yaşanacağını ve atmosferik ısı dengesinin bozulacağını ileri sürdü. (26 Eylül 1974) Maxine Singer, Norton Zinder, Sydney Brenner ve Paul Berg GENETİK: Pacific Grove Antlaşması 140 biyologdan oluşan uluslararası bir bilim ekibi, Kaliforniya, Pacific Grove’daki Asilomar Konferans Merkezi’nde bir araya geldi. Tartışılan konu, kısaca, bir organzimanın genlerine, uzak bir akrabasının genlerinin yerleştirilmesinin neden olacağı potansiyel riskler ile ilgiliydi. İnsan genlerinin bir bakterinin içine yerleştirilebilmesi, bilim adamlarının kaygılarını somut olarak ortaya koyan bir uygulamaydı. Berg’in özellikle üzerinde durduğu tehlike, genetik manipülasyon ile bilinmeyen niteliklere sahip, yeni organizmaların yaratılabilmesiydi. İngiltere’de Ashby Raporu bu toplantının yansımasından başka bir şey değildir. Alınan karara göre bilim adamları, gerekli görülürse, deney özgürlükleriyle ilgili rekabetçi güdülerini ve paranoyalarını içlerine gömeceklerdi. Bu da bilim adamlarının kendi kendilerini denetleyecekleri inancını pekiştirdi. (6 Mart 1975) NÜKLEER ENERJİ: Reaktör kazası ve nükleer enerjinin güvenilirliği Geçen ay ABD’de vizyona giren Columbia Pictures’ın “The China Syndrome” isimli filmi tüm dikkatlerin nükleer santrallerin güvenilirliği konusuna odaklanmasına yol açtı. Film, bir nükleer reaktördeki sızıntının yol açtığı tehlikeleri işliyordu. Derken geçen ay filmdeki olay gerçek oldu. Metropolitan Edison Company’nin Three Mi TÜKETİM MALLARI: Tıraş bıçaklarında atılım Gilette birkaç ay içinde yeni tıraş aletinin tanıtımı için pahallı bir tanıtım kampanyası başlatacak. Bilimin, bu pazarlama girişiminde çok önemli bir rolü var. Gilette bu yeni jilet sistemini Dr. Norman Welsh’in sakal histerezis’i* adını verdiği keşfinden sonra geliştirdiklerini açıkladı. Jilet bıçağı kalın ve sert bir kılı keserken, aynı zamanda yanındaki tüyleri folikülünden dışarı doğru çeker, ancak esneyen tüy yeniden cilde geri döner; bunu yapıncaya kadar aradan geçen süre saniyenin sekizde biri kadardır. Dr. Welsh, tıraş makinesinin esneyen kılı çeneye geri dönmeden kesebilmesi durumunda daha derinlemesine ve pürüzsüz bir sonuç alınacağını düşünüyor. Gillette bu düşünceden hareketle yeni bir sistem geliştirdi. Sonuçta tıraş aletine iki kesici bıçak yerleştirdi. Bıçaklardan biri, diğerinin hemen peşinden gelerek, tüyler tekrar folikül içine çekilme fırsatı bulamadan kesip atabilecek. Gilette’in bir fikri ürüne dönüştürmesi tam 7 yılını aldı. Bu süre içinde iki bıçak kavramında iki bıçağın arasındaki mesafenin ne kadar olacağı, ilk bıçağın oluşturduğu artıklardan nasıl kurtulunacağı gibi sorunlar çözümlenebildi. Gilette ve Wilkinson arasındaki pazarda pay kapma yarışı bazı önemli sorunları da gün ışığına çıkarttı. Öncelikle o dönemde tüketim malları teknolojisi üzerinde çalışan bilim adamları, rakip şirketlerin bilim adamlarıyla temas etmemeye gayret ediyorlardı. (13 Temmuz 1972) *ardıl izlem. Bir maddenin bir etkiye gecikmeli olarak tepki vermesi. KİMYA: Aerosol atmosferik ozona zarar veriyor Science dergisinde (vol 158, p1165) yayımlanan bir makaleye göre aerosollerde kullanılan itici gazların atmosferik yoğunluğundaki (Başlıca klorofluorometan’lar) yükseliş, ozon tabakasını tehdit ediyor. Oysa ozon tabakası bizleri morötesi radyasyona karşı koruyor ve bu tabakanın incelmesi insanlarda kanser riskinin artması anlamına geliyor. Klorofluorometan’lar görece olarak inert (ömürleri 10 yıldan fazla) gazlardır ve troposferde yok olmazlar. Tam tersi, stratosfere kadar yükselirler ve burada morötesi gazlarla ilişkiye girerler. Bu sürecin sonunda ortaya klor atomları çıkar ve bun le Island reaktöründe ciddi bir kaçak olayı yaşandı. Bu sızıntının bir nükleer kaza ile sonuçlanacağı kaygısı bölgede ciddi bir paniğin yaşanmasına yol açtı. Metropolitan Edison her şeyin kontrol altında olduğu yolunda duyurular yapmasına karşın, kimseyi daha önce uyarmadan radyoaktif suyu Susquehanna nehrine boşalttı. Pennsylvania valisi tesisin yakınlarındaki okulların boşaltılmasını, hamile kadınların ve çocukların bölgeyi terk etmelerini istedi. Bu arada şirketin mühendisleri yavaş yavaş sızıntıyı kontrol altına aldıklarını açıkladılar. Bu kaza ABD’de yaşanan en kötü nükleer olaylardan biriydi ve hiç kimse kazadan doğrudan etkilenmemiş bile olsa ticari nükleer enerjinin geleceğine gölge düşmüş oldu. (5 Nisan 1979) POLİTİKA ve BİLİM: Bilim adamları Arjantin ve Şili’yi terk ediyor Askerlerin Isabel Peron’un iktidarına son vermesinden sonra mart ile mayıs ayları arasında 2 binden fazla akademisyenin ve 700’den fazla araştırmacının işini kaybettiği bildiriliyor. Arjantin Bilimler Akademisi üyelerinin bildirdiğine göre, üyelerinin dörtte biri işini kaybetmiş. Yüzlerce öğretmen, doktor, psikolog ve sosyal yardım görevlisi işlerinden kovulmuş. Üniversiteler CBT 1053/16 25 Mayıs 2007