Katalog

Genetiği değiştirilmiş gıdalar niçin etiketlenmeli? GM gıdalar insan sağlığı için ciddi bir risk taşımakta. Bilim insanları henüz yeterince risk taramalarının yapılmadığı görüşünde. Bu nedenle tüketiciler GD gıdalar hakkında doğru bilgilendirilmeli. Sağlık ve etik düşüncelerle, tüm GM gıdalar veya GMO’lardan üretilen maddeleri ihtiva eden gıdalar mutlaka etiketle belirtmeli. final üründen işlemlerle çıkarılır. Buna GDçıkarılmış adı verilir. Buna örnek GD soya fasulyesinden elde edilen soya yağıdır. Uygulanan işlemler sonunda yağda GD DNA veya geleneksel DNA ayırt edilemez. SERT PEYNİR ÜRETİMİ A rtan dünya nüfusunun gıda gereksiniminin karşılanması günümüzde önemli bir problem olarak ortaya çıkıyor. Bu sebeple gıdaların üretimlerinin artışı ve kalitenin yükselişini sağlayacak ürünlerin elde edilmesinde gen teknolojisinin kullanılması önem kazanıyor. Besin materyallerinin geliştirilmesi için kullanılan yeni teknikler geleneksel yöntemlere göre daha hızlı ve maliyeti düşük bir yöntemdir. Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar (GDO’lar) ile istenen değişimler birkaç nesilde sağlanabilir ve karakterlerin seçiminde büyük bir kesinlik oluşur. Genetik mühendisliği yöntemleriyle bünyelerine yabancı genler katılarak genetik yapılarında değiştirilen hayvan, bitki ve mikroorganizmalar, genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar (GDO) olarak adlandırılır. Genetiği değiştirilmiş ürün (GD ürün) GDO’dan üretilir. GD ürünler gıda ve gıda maddeleri, hayvan yemi, lifler, ilaç ve aşılardır. Bu ürünler yaygınlaşıyor. GD gıdalarda kullanılan bitkisel ürünlerin elde edilmesi sırasında, bitkilerin kuraklığa, hastalıklara, zararlılara dayanıklılığının artışı, verimin artışı, ürünlerde kalitenin artırılması gibi nedenlerle ekonomiye katkıları çok büyüktür ve bunun karşısında durmak gittikçe güçleşiyor. ciddidir. İTİRAZ VE PROTESTOLAR Diğer taraftan, GD gıdalarda alerji ve toksik maddelerin gelişimi, antibiyotik dayanıklılık markerlerin transferi, tozlaşma ile GDO’nun değiştirilmiş genlerinin istenmeyen transferi, flora ve hayvan varlığı çeşitliliğinin kaybı ve artan çevresel kirlilik gibi ziraat ve endüstri için zararlı olduğudur. Bu nedenle daha ucuza mal olan GD gıdaların gittikçe artması ve yayılmasına karşın tüketiciler genellikle GD gıdalara hayır demektedir. Genetiği değiştirilmiş organizmalar gıda üretiminde çok çeşitli şekillerde kullanılır. Bunları kısaca Bir GD organizma içindeki maddelerde veya final üründe GD materyal bulunmaksızın kullanılabilir ve GDO’nun gıda üretim işlemlerine katkısı olarak isimlendirilir. Bu durumda GD organizma işleme katkıda bulunur. Bir örnek sert peynir üretimidir. Chymosin (rennin) sütü peynirleşmede kullanılan peynir mayasının (rennet) aktif maddesidir. Geleneksel olarak rennet hayvan kaynaklıdır ve peynir için yeterli miktarlarda chymosin üretilmesinde problemler yaşanmaktadır. Bugün chimosin üretimi için sorumlu gen bakteriye sokulmuştur, böylece bakteri kullanılan geleneksel rennetin yerine chymosin üretir. Yalnız bakteri genetik modifiyedir, chymosin değildir ve böylece peynir GD ihtiva etmez, çünkü bakteri peynirin bir parçası değildir. Hayvan yeminde GD maddelerine örnek olarak mısırı verebiliriz. GD mısır ürünleri hayvan yeminde kullanılır, tavuk gibi hayvanlar daha sonra bunu yer. Burada yine GD bitkiler ile beslenen hayvandan elde edilen süt ve yumurta gibi hayvan ürünleri vardır, Mamafih, bizim yediğimiz veya bu hayvansal ürünlerdeki ette GD DNA fonksiyonel değildir. KİMSE EMİN DEĞİL Günümüzde GD gıdalarla yapılan çalışmalar henüz yeterli değil ve basit olarak hiçbir bilim adamı veya otorite insanların tüketimi için tamamen emin olduğunu söyleyememekte. Buna rağmen GM gıdalar dünyada marketlere halk sağlığı için uygun testler yapılmadan çok hızlı yayıldı. Ancak şu anda GM gıdalar yukarıda bahsedilen nedenlerle hâlâ insan sağlığı için ciddi bir risk taşımaktadır. Genetik mühendisliği alerjik reaksiyonu olmayan bir gıdadan diğerine yeni ve tanınmamış proteinlerin transferini yapabilir. Çeşitli gıdalara alerjisi olan bir tüketici herhangi bir etiketi olmayan, alerjik olan bir gıdadan diğerine aktarılmış geni ihtiva eden gıdaları tüketebilir. Bu nedenle tüketiciler GD gıdalar hakkında doğru bilgilendirilmeli. Sağlık ve etik düşüncelerle, tüm GM gıdalar veya GMO’lardan üretilen maddeleri ihtiva eden gıdalar mutlaka etiketle belirtilmelidir. 2004 tarihinde, GD etiketlemenin yeni kuralları Avrupa Birliği üye devletlerinde mecbur edilmiştir. Bu final üründe herhangi bir GM materyalinin olup olmadığına bakılmaksızın GM gıda ve hayvan yemlerini kapsamaktadır. Ülkemizde genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve genetik yapısı değiştirilmiş gıda hakkında halk eğitilmeli ve GM gıda ile gıda maddelerinin muhtemel sonuçları açıklanmalıdır. Tüketiciler bu şekilde bilinçlendirilirken aynı zamanda GM ürünlerini test edecek bağımsız test yerleri kurulmalı ve tüm ithal edilen GM gıda ve gıda ürünleri bu laboratuvarlar tarafından kontrol edilmelidir. Böylece ithal edilen gıda maddelerinin test sonuçları ile ilgili kayıtlar oluşturulmalı ve sonuçlar tüketiciye kadar ulaşmalıdır. Netice olarak tüketiciyi korumak için gıdanın uygun olarak etiketlenmesi gereklidir. HANGİ ÜRÜNLER Bu teknoloji kullanımı ile soya, ayçiçeği, mısır, çeltik, buğday, hardal, kolza, tütün, patates, şekerpancarı, pamuk, şekerkamışı, yonca, biber, lahana, domates, kabak ve kavunda transgenik çeşitler geliştirildi. Halen dünyada üretimi yapılan transgenik bitkilerin arasında sap ve koçan kurduna dayanıklı, yabancı ot ilacına dayanıklı hale getirilen mısır, yabancı ot ilacına dayanıklı olan soya, yüksek oleik asit veya düşük linolenik asit içeriğine sahip ayçiçeği, soya ve yerfıstığı çeşitleri, virüse ve patates böceğine dayanıklılık kazanmış patates, yeşil kurda ve yabancı ot ilacına dayanıklı hale getirilmiş pamuk, daha uzun raf ömrü, artırılmış aromaya sahip domates, sabun ve deterjan yapımı için daha ucuz hammadde sağlayan yüksek laurik asit içeriğine sahip kolza çeşidini saymak mümkün. Genetik mühendisliğinin önümüzdeki yıllarda tarım ve gıda ürünlerinin artırılması için çok daha fazla kullanılacağı bir gerçek olmakla beraber GDO ile ilgili tartışmalar ve itirazlar halen devam etmekte. Bu tartışmalar özellikle insan sağlığı yönünde toplumda oluşan endişeler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ayrıca çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki itirazlar da çok CBT 1047 / 17 13 Nisan 2007 genetiği değiştirilmiş gıda, GD maddeleri, genetiği değiştirilmiş organizmalardan çıkarılmış maddeler, GDO’nun gıda üretim işlemlerine katkısı ve hayvan yeminde GD maddeleri olarak özetleyebiliriz. Meyve veya sebze gibi bitkiler veya hayvanlar genetik olarak değiştirilebilir ve genetiği değiştirilmiş gıda olarak kabul edilir. Bununla beraber hiçbir hayvan geni veya GD hayvanlar Avrupa’da GD gıdalarda onaylanmamıştır. Genetiği değiştirilmiş bitkilerden elde edilen mısır gibi gıdalar GD maddeleridir. Mesela gıda un için işlem görür ve GD DNA hâlâ gıda içindedir ve ayırt edilebilir. Genetiği değiştirilmiş organizmalardan çıkarılmış maddelerde gıda GD bitkiden elde edilir fakat DNA