Katalog

SİGARA: SON ARAŞTIRMALAR Aktif ve pasif sigara içimi: Light sigara gerçeği ve sağlığımız Sigara içiminin akciğer, larynx, ağız boşluğu, pharynx, esophagus ve mesane kanserinin ana sebebi olduğu kanıtlandı; ayrıca pankreas, mide, böbrek, cervix kanserleri ile bazı lösemilerin gelişmesine yol açtığı biliniyor. Doç. Dr. Atila Korkmaz, Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi AD Öğretim Üyesi, [email protected] (NCI), light sigaraların sağlık üzerinde yararları olmadığını, aksine normal sigaralar gibi zararları olduğunu ve sonuçta sağlık açısından güvenli bir sigaranın henüz bulunmadığını bildirdi (10). 982 yılında ABD’de yayımlanan Surgeon General Raporu ile sigara içiminin kanserden ölümlerin tek önlenebilir sebebi olduğu bildirildi. Bir yıldaki tüm kanser ölümlerinin yaklaşık % 30’undan sadece sigara içimi sorumludur (1). Sonradan kazanılmış bir davranış biçimi olan sigara içimi sadece kanserin değil; kalp, damar ve kronik akciğer hastalıklarının, beyin damarlarına ait olayların ve kataraktın da nedeni olmaktadır. Ayrıca gebelerde düşük doğum ağırlıklı çocuk doğmasına, Ani Bebek Ölümü Sendromu’na (SIDS) da yol açmaktadır (2). İleri toplumlarda 1/5 olan sigara içme oranı, azgelişmiş Sigaradan kaynaktoplumlarda 1/3’e çıkıyor. Yilanan ölümlerin % ne ABD'de sigara içiminin yol açtığı hastalıklardan yılda 440 50’si kanser nedebin kişinin öldüğü ve bu rakaniyle oluşmakta. Simın alkol, trafik kazası, intigaranın anevrizma har, madde bağımlılığı gibi gegibi damarsal probnel toplumsal trajedilerden ölümlerin toplamından daha lemlere, Burger ve fazla olduğu saptandı (3). ateroskleroza bağlı Toplumsal yaşamda insantıkayıcı damar hasların fiziksel görünüşü, yaşam talıklarının ilerlekalitesini etkileyen önemli bir unsur olarak kabul edilmektemesine ve sonucundir. Araştırmalar sigara içenleda ekstremite kayıprin içmeyenlere göre daha hızlarına; astım, pnölı yaşlandığını ve fiziksel görünüşlerindeki bu önemli değimoni gibi hastalıklaşikliklerin psikolojik etkilerle rın ağır seyretmesiyaşam kalitesini bozduğunu ne sebep olduğu da ortaya koyuyor (4). 1 nışları nedeniyle sigara içmenin yasak olduğu Mormonlarda hem akciğer, hem de sigara ile ilişkili diğer kanser türlerine az rastlanmakta(3). Akciğer kanseri oluşması süreci uzundur. Sigarada bulunan karsinojenlerin DNA’yı bozarak kansere yol açtığı biliniyor. Bunlardan benzopirenin p53 geninde yol açtığı bozulma ve mutasyonlar ile sonuçta akciğer kanseri oluşumu bilimsel olarak gösterildi (5). Ayrıca çeşitli karsinojenlerin p53 dışında ras, p16 gibi diğer gen toplulukları üzerindeki olumsuz etkileri de iyi bilinmekte. dır. Diğer kozmetik bir etki de parmaklarda "nikotin belirtisi" adı verilen tırnakların sarı beneklenmeleri ile ağız ve dudaklarda beyazgri lökokeratozisler şeklinde ortaya çıkmaktadır (4). Özellikle yüzdeki kırışıklık, beneklenme ve chemosis etkileri kadınlarda fiziksel görünümü daha belirgin olarak etkilemektedir. Yaşlı bir fiziksel görünüme çatallı bir ses kalınlaşması da eklendiğinde yaşam kalitesi bozulmaktadır. PASİF (İKİNCİ EL) SİGARA İÇİMİ İkinci el sigara içimi terimi ile, bir ortamda yanan bir sigaranın ucundan çıkan duman ile sigara içenlerin akciğerlerinden ortama üflenen dumanın karışımı anlatılır (6,11). Böyle bir ortamda bulunan ve kendisi sigara içmeyen kişilerin de akciğer kanserine, kalb ve solunum yolları hastalıklarına yakalanma olasılıkları yüksek olmaktadır. ABD’ de bu tip içim nedeniyle yılda 3000 kişinin akciğer kanserinden öldüğü ve 18 aylıktan küçük 300 000 bebeğin alt solunum yolları hastalıklarına yakalandığı ortaya kondu (12). Bu durumda evinde sigara içen ebeveynlerin çocuklarına ne kadar zarar verdiği ortadadır. 1990’lı yıllardan itibaren ikinci el sigara içiminin de zararlı etkisi olduğu kabul edildi ve 2000 yılında da resmen karsinojen olduğu bildirildi (6). Yanan sigaranın ucundan alınan duman pasif içiciliğin % 50’sini (sidestreamyan akım), sigara içenlerin ortama üflediği duman (mainstreamana akım) ise diğer % 50’sini kapsamaktadır. Sigara içmeyen bir kişi, içilen ortamda bulunması ile 50 ayrı karsinojen alır, bunlardan özellikle formaldehit, nikotin ve karbonmonoksit hücre gelişimini bozarak (6,7); bazıları ise spesifik enzimlerle aktive hale geçip normal hücrelerde DNA yapısına girerek etkiler (13). İkinci el sigara içiminde sigara içmeyen kişinin ne miktarda kimyasallara, dumana ve karsinojenlere maruz kaldığını ölçmek kolay değildir. Bu kişilerin kan, tükürük ve idrarlarından nikotinin, oda havasındaki partiküllerin ve nikotinin yıkım maddesi olan kotininin ölçülmesi ile bu maruziyet belirlenebiliyor (11,14). Aynı evi paylaşan fertlerden birinin sigara içmesinin, içmeyen diğerleri üzerinde ciddi kanser yapıcı etkisi bu ölçümlerle ortaya konmuştur (13). Pasif içicilik kanser dışında kronik öksürüğe, sesli solunuma, göğüs ağrısına, akciğer fonksiyon ve kapasitesinde azalmaya, çocuklarda astım gelişmesine, bronşite, solunum yolları infeksiyonlarına, burun ve göz irritasyonlarına, kronik kalb hastalıkarına, orta kulak iltihabına, SIDS’a ve prematüre doğuma yol açıyor (7). de tutmaktır. 4207 sayılı tütün mamullerinin zararlarını önleme konusundaki yasada TRT ve özel televizyonlarda ayda 90 dakika yayın zorunluluğu getirildi. Bu yasayla getirilen eğitim zorunluluğuna TV kanallarının ne kadar uyduğunu sanırım RTÜK ciddiyetle izlemektedir. Ancak bu yayınların çocukların uyuduğu saatlerde yapılması pek anlamlı olmayıp bu yayınları primetime sürecinde ve hafta sonlarında artırmak gerekmektedir. 4207 sayılı yasada değişiklik ile ilgili tasarı TBMM gündeminde olup sigara içilmesinin yasaklandığı yerlere ek olarak hastane, sağlık kuruluşu gibi tesislerin TÜTÜN KİMYASALLARI VE BAĞIMLILIK: Sigaranın insan vücuduna olan zararlı etkisi, içerdiği 60’ı karsinojen olan 4000 kimyasaldan kaynaklanır. Sigara dumanı içinde toksik olan amonyum, arsenik, tar(katran), kurşun ve karbonmonoksit gibi maddeler var. Ayrıca sigara üreticileri sigara içimini daha keyifli bir hale getirmek için tadından sigara kâğıdına kadar bilinmeyen miktarlarda yüzlerce katkı maddesini sigaralara katıyor. Bu katkı maddelerinin tüketici sağlığı üzerine etkisi tam bilinmemekle birlikte, organizmada bazı etkileşimlere girdikleri kesindir. Nikotin tütün bitkisinde bulunan doğal bir madde olup kişinin sigaraya olan bağımlılığını yaratıyor. Sigara içilirken nikotin hızla alveolokapiller membrandan geçerek saniyeler içinde beyne ulaşır. Yarattığı bağımlılığı ortaya koymak için yapılan işlemler, tıpkı eroin veya kokain bağımlılığında uygulanan farmakolojik ve davranış değerlendirilmesindeki işlemlerle benzerlik göstermektedir (9). Bağımlılık, kişinin zararlarını bildiği halde tekrarlayan bir şekilde sigarayı zorunlu olarak arama veya kullanma eylemi olup psişik ve fiziksel komponentler içerir. Amerikan Federal Ticaret Komisyonu (FTC), tütün şirketlerinin sigaralarında ne miktarda nikotin içerdiğini bildirmelerini zorunlu kılmıştır. Ancak birçok ülkede böyle bir zorunluluk yoktur. Genel olarak nikotin miktarı bir sigarada 12 mg arasında değişmektedir (3). DİĞER SAĞLIK PROBLEMLERİ İLE İLİŞKİ Sigaradan kaynaklanan ölümlerin % 50’si kanser nedeniyle oluşmakta. Sigaranın anevrizma gibi damarsal problemlere, burger ve ateroskleroza bağlı tıkayıcı damar hastalıklarının ilerlemesine ve sonucunda ekstremite kayıplarına; astım, pnömoni gibi hastalıkların ağır seyretmesine sebep olduğu da ortaya kondu. Sigara aynı zamanda üreme organlarına etki ederek doğurganlığı azaltmakta, düşüklere, erken doğuma ve bebek ölümlerine yol açmakta (3). Yakın zamanlara kadar bu tür zararların aktif içicilik denilen ve kişinin sigaradan dumanı ağız yolu ile akciğerlerine direkt olarak aldığı içim tarzından kaynaklandığı zannedilirdi. Ancak son yıllarda pasif içicilik, batı literatüründe ikinci el sigara içimi (secondhand smoke) olarak adlandırılan maruziyet tarzının da aynı zararları oluşturduğu ispatlandı (6,7). Sigaranın insan vücuduna olan zararlı etkisi, içerdiği 60’ı karsinojen olan 4000 kimyasaldan kaynaklanır. Sigara dumanı içinde toksik olan amonyum, arsenik, tar(katran), kurşun ve karbonmonoksit gibi maddeler var. Ayrıca sigara üreticileri sigara içimini daha keyifli bir hale getirmek için tadından sigara kağıdına kadar bilinmeyen miktarlarda yüzlerce katkı maddesini sigaralara katıyor bina ve bahçeleri içindeki kantinlerde sigara satışının da önlenmesi uygun olacaktır. Sonuç olarak sigaranın zararları konusunda toplumumuzu eğitmek için öncelikle ebeveynlere, görsel medyaya, ilkokul öğretmenleri başta olmak üzere tüm eğitim kurumları yönetici ve eğiticilerine, toplum sağlığı ve ülke ekonomisi ile ilgilenen sivil toplum örgütlerine, Sağlık Bakanlığı’na, sağlık personelimize ve Parlamento’muza büyük görevler düşmektedir. KAYNAKLAR 1. Ries LAG, Eisner MP, Kosary CL et al. SEER Cancer Statistics Review National Cancer Institute, Bethesda, MD, 2004. 2. International Agency for Research on Cancer. Tobacco Smoke and Involuntary Smoking. IARC Monographs on the Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans, Vol.83, Lyon, France, 2004. 3. Prevention and Early Detection. Cigarette Smoking. www.cancer.org/docroot/PED102X 4. Tobacco Use and Skin Disease. From South Medical Journal. www.medscape.com/viewarticle/4108082 5. Tobacco Related Disease Research Program. How does Cigarette Smoke Induce Cancer? www.trdrp.org/research/PageGrant 6. National Cancer Institute. Cancer Progress Report 2003. Public Health Service of Health, U.S. Department of Health and Human Services, 2004. 7. National Cancer Institute. Smoking and Tobacco Control Monograph 10: Health Effects of Exposure to Environmental Tobacco Smoke. Bethesda. MD: National Cancer Institute, 1999. 8. Centers for Disease Control and Prevention(CDC). Annual smokingattributable mortality, years of potential life lost, and economic costs United States, 19951999. MMWR. 51:300303, 2002. www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5114a2.htm 9. Office of the US Surgeon General. The Health Consequences of Smoking: Nicotine Addiction: A Report of the Surgeon General. Centers for Disease Control and Prevention(CDC), Office on Smoking and Health,1988. www.cdc.gov/tobacco/sgr/sgr1988/index.htm. 10. National Cancer Institute. Smoking and Tobacco Control Monograph 13: Risks Associated with Smoking Cigarettes withLow MachineMeasured Yields of Tar and Nicotine. Bethesda, MD: NCI, 2001. 11. U.S. Department of Health and Human Services. Report on Carcinogens. 11th Edition. U.S. Department of Health and Human Sevices, Public Health Service, National Toxicology Program, 2005. 12. U.S. Environmental Protection Agency. Respiratory Health Effects of Passive Smoking: Lung Cancer and Other Disorders. Washington , DC: U.S. Environmental Protection Agency, 1992. 13. Koh HK, Kannler C, Geller AC. Cancer Prevention: Preventing TobaccoRelated Cancers. In: DeVita VT Jr., Heliman S, Rosenberg SA, editors. Cancer: Principles and Practice of Oncology. Vol.1 and 2. 6th ed. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins, 2001. 14. International Agency for Research on Cancer(2002). Tobacco Smoke and Involuntary Smoking.Lyon,France http://monographs.iarc.fr/ENG/Monographs/vol83/volume83.pdf 15. Bilir N, Doğan BG, Yıldız AN. Smoking Behaviour and Attitudes(Turkey). Final Report. Hacettepe Public Health Foundation, Ankara, 1997. YAŞAM KANTİTE VE KALİTESİNE ETKİ Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (CDC) 19951999 yılları arasında topladığı verilere göre, yetişkin erkek sigara içiciler ömürlerinden ortalama 13.2, kadın içiciler ise 14.5 yıl fedakârlık ediyor (8). Sigara, ölüm ile ilişkisi dışında, yaşarken de kalıcı sağlık sorunlarına yol açıyor. Sigara içenlerde yaşam kalitesini düşüren kronik bronşit, amfizem, kalp krizi, stroke gibi durumlar gelişebilmekte, bu durum toplumsal işgücü ve ekonomik kayıplara neden oluyor. Ayrıca sigara içiminin, yaşlanmayı hızlandırması ve fiziksel görünümü bozması yaşam kalitesi üzerine olumsuz etki yapıyor. Kronolojik yaştan daha fazla göstermek kişinin kendisini algılamasında defektler yaratıyor. Yılda 50 paketten daha fazla sigara içenlerin yüzünde kırışıklık olma olasılığı içmeyenlere göre 4.7 kat fazla. Dudak ve göz köşelerinden başlayan ve ışınsal biçimde uzanan kırışıklıklar ile sarıpembe renkte, atrofik ve üzeri beneklenmiş kuru bir derinin kapladığı yüz yapısı "sigara içici yüzü" olarak tanımlanmıştır. Gözlerde chemosis adı verilen içi sıvı dolu şişmiş göz ve skleralarda sarımtrak bir renk fiziksel görünüşe hakim olmakta ortaya kondu. KANSERLE İLİŞKİ Sigara içiminin akciğer, larynx, ağız boşluğu, pharynx, esophagus ve mesane kanserinin ana sebebi olduğu kanıtlandı; ayrıca pankreas, mide, böbrek, cervix kanserleri ile bazı lösemilerin gelişmesine yol açtığı biliniyor (3). Akciğer kanserinden ölümlerin % 87’si sigaradan kaynaklanıyor. Çağımızda kadın ve erkeklerde en çok görülen öldürücü akciğer kanserini sigaranın bırakılmasıyla önlemek olasıdır. Nitekim dini ina ile dilüsyonunu ve böylece makinenin düşük konsantrasyonda katran ve nikotin ölçmesini sağlamaktadır. Yapay olarak oluşturulan bu sistemde baskı altında olmayan filtrenin girdiği makinenin aksine, insan siLIGHT SİGARA GERÇEĞİ: gara içerken filtredeki milimetrik havalandırma delikBirçok sigara içicisi "hafif", "yumuşak", "light" ve lerini dudak ve parmakları ile tıkamakta ve sigara "ultralight" kavramları ile piyasaya sürülen ve düşük light olma özelliğini kaybetmektedir. katran içerdiği söylenen sigaraları içerek sağlıklarına Ayrıca makinelerin aksine sigara içiciler nikotin daha az zararlı olacağını varsaymaktalar. Bu sigaraların açlığından dolayı daha derin ve hızlı inhalasyon (içiiçimi gerçekten yumuşak ve daha hafif olup boğaz ve ne çekme) yapmakta veya nikotin gereksinimini kargöğüs üzerinde daha az irritasyon yaptığı hissini verşılamak için içtiği sigara sayısını artırıyor. Böylece damektedir. ha çok katran ve nikotin inhale ederek makinanın Ancak ne yazık ki gerçek böyle değil ve bu sigaraönerdiğinden fazla miktarlara çıkıyor. ların içimi ile sağlık üzerine olan risk azalmıyor. SigaSigara üreticilerinin light sigara tüketimini artırra paketleri üzerindeki katran ve nikotin miktarını mak için yaptığı bildiren rakamlar genellikle üretim sıreklamlar ve sigara rasında sigara içen makinalarca saptaSigaranın ölüm ile ilişkisi dışında, içenlerin bu siganan rakamlardır; ancak kişilerin içimi yaşarken de kalıcı sağlık sorunlarıraları sağlıklarına ile makina içimi farklıdır. Ayrıca sigadaha az zarar verici na yol açıyor. Sigara içenlerde yara içiciler arasında da içim tarzından olarak algılamaları şam kalitesini düşüren kronik bronkaynaklanan maruziyet farklılıkları busigaranın bırakıllunmaktadır. şit, amfizem, kalb krizi, stroke gibi masını önleyici Sigara şirketleri light sigaraları üreönemli faktörlerdurumlar gelişebilmekte, bu durum tirken filtrelerinde minik iğne delikledir. Bu nedenlerle toplumsal işgücü ve ekonomik kari oluşturarak sigara makinede üflenirAmerikan Ulusal ken deliklerden geçen dumanın hava yıplara neden oluyor Kanser Enstütüsü ÜLKEMİZDE ARAŞTIRMA ZAYIF Ülkemizde çocuklarımızı ve gençlerimizi sigaradan korumak için ciddi bilimsel çalışmalara ve örgütlere gereksinim vardır. Özellikle aynı ortamı paylaşan kişilerin sağlıklarının kendi iradeleri dışında başkaları tarafından tehlikeye atılması kabul edilemez bir olgudur. Yapılan bir araştırmada; hastane ve okul gibi yerlerde sigara içilmesine karşı duyarlı gibi görünen toplumumuzda sigara içen annelerin % 85’ inin evde çocukların önünde, öğretmenlerin ise % 68’inin öğrencilerin önünde sigara içmekte sakınca görmediği ortaya konmuştur (15). Pasif içiciliğe karşı günümüzde bazı özel mekânlarda sigara içenlerin yerlerinin ayrılması konusundaki birkaç örnek ciddi bir anlam taşımıyor. Asıl olan evlerde veya kapalı mekanlarda aynı odaları paylaşan kişilerin sigara içmeyen diğer aile fertlerinin veya kişilerin sağlıklarına zarar vermesini önleyici ciddi eğitim kampanyalarını sürekli gündem CBT 1046/12 6 Nisan 2007 CBT 1046/13 6 Nisan 2007 SİGARA:SON ARAŞTIRMALAR