Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN K I S A BONOBO MAYMUNLARINDA PAYLAŞIM Bonobo maymunları birlikte buldukları yiyecekleri aralarında eşit olarak paylaşıyorlar. Bu açıdan bakıldığında Bonobo maymunları arasındaki işbirliğinin şempanzelerden daha iyi geliştiğini söyleyebiliriz, diyor araştırmacılar. Amerikalı bilim adamı Brian Hare ile çalışan ekip, Bonobo (Pan paniscus) ve şempanze (Pan troglodytes) gruplarının, yiyeceklere birlikte ulaşabildikleri taktirde daha paylaşımcı olup olmadıklarını açıklığa kavuşturmak için birbirine zıt iki teoriyi kontrol etmişler. Araştırmacılar bu tür deneylerde, genelde grup halinde avlanan şempanzelerin avantajlı olabileceğini düşünmüşlerdi. İkinci teoriye göreyse Bonobo maymunlarında sosyal davranışlar daha güçlü olduğu için işbirliği/paylaşım da daha iyi gelişmişti. Araştırmacılar her kafese aynı türden iki maymun koyduktan sonra kafesin önüne üzerinde meyve bulunan bir tahta yerleştirmişler. Maymunlar meyveye ulaşabilmek için ayna anda tahtanın ucunda bulunan bir ipi çekmek zorundaydılar. Gerçi şempanzeler ve Bonobo maymunları neredeyse her zaman ipi birlikte çekmişler ama meyve paylaşımında farklılıklar ortaya çıkmış. Birden fazla meyve bulunduğunda şempanzeler bunları adil bir şekilde paylaşmışlar. Fakat tek meyve olduğunda genelde meyveyi içlerinden biri almış. Oysa Bonobo maymunları bir meyveyi bile ikiye ayırarak paylaşmış ya da içlerinden biri en çok meyvenin üçte birisini yemiş. Böylece bu deneyle ikinci teori kanıtlanmış oldu, Bonobo maymunlarındaki sosyal davranışlar, evrim süreci içinde saldırganlığın azalmasına bağlı olarak gelişmiş olmalı diyor bilim adamları. İnsanlardaki paylaşım duygusunun da zekânın değil sosyal organizasyonların güçlenmesiyle geliştiği tahmin edilmekte. H A B E R L E R yatmışlar. Araştırmacılar bazı deneklerin odalarına (hem de derin uyku evresinde) gül kokusu sıkmışlar. Ertesi gün gerçekleştirilen deneylerde, gül kokulu odada uyuyanlar kartların %97’sini doğru hatırlarken, kokusuz odada uyuyanlar %85’ini hatırlamış. Demek ki anıların gül kokusu yardımıyla etkinleştirilmesi sayesinde denekler gerçekten öğrenmişlerdi diyor araştırmacılar. Gün içinde yaşananlar hipokampüs bölgesinde etkinleşmekte. Manyetik rezonans görüntülerinde de gül kokulu odalarda uyuyan deneklerin hipokampüs bölgesinde daha yüksek bir etkinlik saptanmış. gözlem kulelerinden güneşin konumunu izleyebiliyordu. Arkeologlar daha önceleri bu kulelerin kutsal alana ait olduğunu düşünüyordu. Lima Katolik Üniversitesi’nden Ivan Ghezzi ve Leicester Üniversitesi’nden Clive Ruggles şimdi bu kalıntıların astronomiyle ilgili olduğunu saptadı. 13 kule, dişleri batıda güneşin doğuşu için bir ölçek olarak kullanı cılar, deneklere uyku sırasında, gün için içinde gül kokusu eşliğinde öğrendiklerini hatırlatmak için yine gül kokusundan yararlanmışlar. Lübeck Üniversitesi araştırmacısı Björn Rasch, öğrenilenlerin bilinçsiz olarak hatırlanması belleği güçlendirmekte diyor Science dergisinde. Araştırma, uykuda bilinçsiz tekrarlara dayanan öğrenmenin yeni bilgilere uzandığını söyleyen hipotezi kanıtlamakta. Uykuda öğrenilenin kalıcı olduğu aslında uzun süredir biliniyor olsa da bunun ayrıntıda ne şekilde işlediği belirsizdi. Rasch ve ekibi son olarak gül kokusu yardımıyla beyindeki süreçleri daha yakından inceledi. Denekler gül kokulu bir odada bilgisayar ekranında görülen 15 çift kartın pozisyonunu ezberledikten sonra uykuya PERU’DA 2000 YILLIK GÖZLEMEVİ Peru’da yaşayan insanlar İnkalardan çok önceleri gözlemevi kurmuş. Bu sayede daha İÖ.4. yy’da bile güneşi takip ederek bir tür güneş takvimi elde edebiliyorlardı. Peru’nun başkenti Lima’nın 400 km. kuzeyinde alçak bir yamaçta 13 kule bulunmakta. Eski Perulular, yanlardaki lan tarak benzeri bir aletin biçimini oluşturuyor. Yükseklikleri iki ile altı metre arasında değişen kuleler yaklaşık beş metrelik aralıklarla yerleştirilmiş. Kulelerin ve gözlem kulelerin konumu uydu konumlama aletleriyle belirlendikten sonra, eski Peruluların, kışın ve yazın başlangıcını birkaç günlük hata payıyla tahmin edebildikleri saptandı. Kalıntılar radyokarbon yöntemiyle İÖ. 20002350 yıllarına tarihlendirildi. SAĞLIK SARMISAK MUCİZE İLAÇ DEĞİL! Amerika’da kolesterol değeri biraz yüksek olan 190 hastayla yapılan bir araştırma, sarmısağın ya da sarmısak haplarının kandaki kolesterol değerini düşürmediğini gösterdi. Yüksek LDL ya da kötü huylu olarak bilinen kolesterol türü, arteryosklerozdan (damar sertliği) sorumlu tutulmakta. Sarmısağın yüksek kolesterol değerini düşürüp düşürmediği ise yıllardan beri tartışmalı bir konuydu. Araştırmaya katılanlar haftada altı kez sarmısak hapı veya plasebo (etkisiz ilaç) almış ya da aynı dozda çiğ sarmısak yemişler. Altı ay sonra alınan kan örnekleri incelendiğinde hiçbir grupta kolesterol seviyesinin değişmediği ortaya çıkmış. Sağlıklı yaşamak için sağlıklı beslenmek gerekiyor ama sarmısak mucize ilaç değil, diyor araştırmacı. Kolesterol aslında yaşamsal önem taşıyan bir beden yağıdır. Ama kandaki LDL kolesterol seviyesi yükseldiğinde, damarlarda birikerek tıkanıklığa dolayısıyla da kalp enfarktüsü ya da inmeye yol açabiliyor. Daha önceleri hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen araştırmalarla, sarmısağın içindeki allisin maddesinin LDL kolesterol oluşumunu frenlediği gösterilmişti. İnsanda da aynı etkinin görülüp görülmediği tartışmalıydı. BEYAZ ÜZÜMÜ GENETİK DEĞİŞİME BORÇLUYUZ Avustralyalı araştırmacılar, beyaz üzümün iki rastlantı sonucunda oluştuğunu saptadı. Anlaşıldığı üzere siyah üzümdeki iki genetik değişim, boyar maddenin üretiminden sorumlu kalıtım parçalarının işlevini bozmuş. Günümüzde 7000’i aşkın üzüm çeşidi var ve bunlardan yarısı beyaz meyveli. Renksiz meyvelerde, vişne, böğürtlen ya da patlıcana tipik morumsu rengi CBT1044/4 23 Mart 2007 GÜL KOKUSUNUN ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Alman bilim insanları, gül kokusunun "uykuda öğrenme" sürecinde etkili olduğunu saptadılar. Araştırma