Katalog

BİLİM DEĞERLENDİRME Bilimsel üretimin değerlendirilmesinde yeni bir yaklaşım: g faktörü ve g/h hfaktörü, yüksek atıf alan yayınların yarattığı etki düzeyine duyarlı değil; belirlediği makale sayısının h2'den ne kadar fazla atıf almış olduğunu göstermez; örneğin araştırmacının birkaç makalesi 20, 50 ya da 200 atıf almış olsa bile bu bilgiyi yansıtmaz. Research Trends dergisi, Prof. Egghe tarafından ortaya atılan gfaktörünü tanıttı.. Derin Orhon 1, İlke Pala 2, Aslı Çığgın 2 1) TÜBA Asli Üyesi ([email protected]), 2) İTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü Tablo: Bir grup araştırmacının bilimsel yayınlarına ilişkin gfaktörü ve g/h oranı değerleri CBT 1076/10 2 Kasım 2007 ise, 162 = 256 olduğu için araştırmacının gfaktörü 15 olarak hesaplanır. Genelde gfaktörü değerinin Araştırmacı Adı Toplam Yayın hfaktörü gfaktörü g/h oranı (yayınların hepsinin aynı Prof. Dr. M. Bekbölet, BÜ 35 12 18 1,5 atıf sayısına sahip olduğu Doç. Dr. E. Ubay Çokgör, İTÜ 40 11 18 1,64 teorik olasılık göz ardı Prof. Dr. F. G. Babuna, İTÜ 41 10 16 1,6 edilir ise) mutlaka hfakProf. Dr. F. B. Dilek, ODTÜ 36 10 14 1,4 törü değerinden yüksek Prof. Dr. C. Gökçay, ODTÜ 33 10 14 1,4 olması gerekir. Prof. Dr. N. İnce, BÜ 25 10 18 1,8 Birbiriyle bağlantılı Prof. Dr. İ. Öztürk, İTÜ 71 9 14 1,56 olan bu iki göstergenin Prof. Dr. F. Çeçen, BÜ 34 9 13 1,44 birlikte hesaplanıp değerProf. Dr. O. İnce, İTÜ 31 9 14 1,56 lendirilmesi ile bir üçüncü parametre olan ve gfakilimsel üretimin sayısal incelenmesi için törünün hfaktörüne bölünmesi ile elde edilen g/h önerilen h faktörü kısa sürede ülkemizde de oranı da önemli bir parametre olarak kullanılabilir. benimsendi. Son iki yılda, özellikle CBT'de Bu yeni gösterge, uluslararası alanda en fazla itibar yayınlanan bir dizi makalede bilim camiamızın de gören yayınların yüksek atıf sayılarını dikkate alğişik kesimleri hfaktörü bir parametre olarak ele mak ve itibari bir yayın sayısına yaymak suretiyle, alınmak suretiyle değerlendirildi ve hatta sıralan bilimsel değerlendirmeye yeni bir boyut getirmekdı. tedir. Bu oranın yüksek olması makalelerin bir böBilindiği gibi göstergenin önündeki h harfi, bu lümünün hfaktörünün tanımladığı atıf sayısından parametreyi tanımlayan fizikçinin adını (Hirsch) çok daha üst düzeyde atıf aldığını ve etki düzeyleyansıtmaktadır[1]; aynı zamanda yüksek atıf rinin, bu oranın belirlediği ölçüde, yüksek olduğu(highly cited) ölçüsünün kısaltılmışı olarak da ka nu gösterecektir. bul edilebilir. h faktörünün bilim ölçüsü (scientometrics) alanında yayın ve atıfları birlikte değerlendirmeye imkân veren anlamlı bir parametre olduğunu kabul etmek gerekir. Bu parametre kısaca h ya da daha yüksek sayıda atıf almış olan makale sayısını verir. Daha açık bir ifade ile, toplam 26 SCI yayını olan genç bir araştırmacının hfaktörü 7 ise, 26 makalesinden 7 tanesi 7 ya da daha fazla atıf almış demektir; aynı parametre, başka bir açıdan, 19 makalesinin o aşamada 7'nin altında atıf aldığını gösterir. Yararlı bir gösterge olmasına karşın hfaktörü, yüksek atıf alan yayınların yarattığı etki düzeyine duyarlı değildir; belirlediği makale sayısının h2'den ne kadar fazla atıf almış olduğunu gösterSon yıllarda Demir Ağlardan mez; örneğin araştırmacının birkaç makalesi 20, 50 Örümcek Ağlarına, Cumhuriya da 200 atıf almış olsa bile bu bilgiyi yansıtmaz. yetin Mimarları(Kuruluş AnkaBu çerçevede, ilk sayısı Eylül 2007'de elektronik ra'sında Üç Mimar) adlı kitaportamda dağıtılan Research Trends dergisi, Prof. ları yayınlanan araştırmacı Egghe tarafından ortaya atılan gfaktörünü tanıttı Ümit Sarıaslan'ın Cumhuriyet [2]. Treninden Tanzimat Trenine Araştırmacının adındaki g harflerinden esinadlı yeni kitabı da geçtiğimiz lendiği belirtilen bu gösterge hfaktörü kadar basit günlerde yayınlandı. ve anlamlı; ek olarak üst düzey yayınların yüksek Sarıaslan, zengin kaynak bilgiatıf sayılarını değerlendirme avantajını sağlıyor. si ve ilginç fotoğraflar içeren kitabında, demiryoBu gösterge, toplam olarak g2 ya da daha fazla atıf lu tarihi üzerinden gerçekte Türkiye'nin siyasi almış olan g adet yayını tanımlıyor. Örneğin, ilk tarihinin ilginç bir panoramasını sunuyor. Yazar, 15 yayının aldığı toplam atıf sayısı 230 ise ve 16. yayınla birlikte toplam atıf sayısı 235'e yükseliyor B Bu iki göstergenin birlikte kullanımlarına örnek oluşturmak üzere Çevre Bilimleri ve Teknolojisi alanından seçilen on araştırmacıya ilişkin hfaktörleri, gfaktörleri ve g/h oranları hesaplanmış ve elde edilen sonuçlar alttaki Tabloda verilmiştir. Verilerin oluşturulmasında web of science veri tabanı Eylül 2007 tarihi itibarı ile kullanılmıştır. Tablo, alanlarında başarılı, h faktörleri 9 12 aralığında değişen ve bilimsel üretimleri bu parametre temelinde birbirlerine yakın bir araştırmacı grubunu örneklemektedir. Tablodaki veriler aynı araştırmacı grubu için hesaplanan g faktörünün 13 18, g/h oranının ise 1.4 1.8 aralığında değiştiğini göstermektedir. Genelde h ve g faktörlerinin değerleri arasında bir paralellik izlenmesine karşın, özellikle g/h oranının bireysel değerlendirmeye farklı ve anlamlı bir boyut kazandırdığı görülmektedir. Örneğin, en yüksek g/h oranı, h faktörü değeri 10 olan ve toplam yayın sayısı benzerlerinden daha düşük olan bir araştırıcı için hesaplanmıştır. Bilimsel üretimin değeri sonuçta, yayınlardaki özgün bulguların düzeyini belirleyecek ayrıntılı analitik incelemelerle ortaya konmalıdır. Ancak bilimsel üretime ilişkin sayısal büyüklükler bu sürecin ayrılmaz bir parçasıdır. Nitelik ve nicelik özelliklerinden herhangi biri ihmal edilemez. Bu çerçevede, üst düzey yayınların atıf potansiyelini yansıtan g faktörünün ve yazıda tanımlanan g/h oranının bilimsel üretimin sayısal boyutuna anlam kazandıran önemli parametreler olarak kullanılmaları yararlı olacaktır. Kaynaklar [1] Hirsch, J.E., An index to quantify an individual's scientific output, http://arvix.org.physics/0508025 [2] http://www.info.scopus.com/researchtrends/exp kitap CUMHURİYET TRENİNDEN TANZİMAT TRENİNE kendi deyişiyle, 150 yaşına girmiş olan İzmirAydın hattının serüvenine, oradan Cumhuriyet'e, erken cumhuriyetin demiryolu atılımından 1946 sonrası içine girilen duraklama dönemine, sonra da günümüzün aktüel olaylarına kadar, trenin üzerinde taşınıp gelen tarihe bakıyor. Ümit Sarıaslan'ın Cumhuriyet Treninden Tanzimat Trenine kitabı, diyebiliriz ki, ülkemizin demiryolu tarihi ile siyasi ve sosyal tarihini şimdiye kadar en iyi şekilde ilişkilendirerek inceleyen eserlerden biridir. İletişim adresi: Kritik Kitaplar Yayınevi, Meşrutiyet Caddesi Hatay Sokak, 5/3 Kızılay/Ankara Tel: 0312 418 33 20.