Katalog

GÜNDEM Üniversiteler Üzerine İki Kitap "Manevi Mirasım Akıl ve Bilimdir!" "Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve ilmin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar." Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İÜ. Yayınları Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1074 19 Ekim 2007 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına İlhan Selçuk GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Güray Öz GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No:2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212.343 72 74 Faks: 0212. 343 72 64 CUMHURİYET REKLAM Tel: (0212) 251 98 74/ 343 72 74 Yerel Süreli Yayın BASKI İhlas Gazetecilik A.Ş. 29 Ekim Caddesi No: 23 Yenibosna İstanbul [email protected] www.cumhuriyet.com.tr CBT 1073/3 19 Ekim 2007 Bu haftayı üniversiteleri konu alan iki kitaba ayıracağım: Piyasa Ortamında Üniversiteler ve Microcosmographia Academica... Piyasa Ortamında Üniversiteler Yüksek Öğretimin Ticarileştirilmesi kitabının yazarı, Harvard Üniversitesi öğretim üyesi, eski dekan ve rektör Derek Bok. Üniversiteler özellikle ABD'de büyük bir değişim sürecinin içinde; bunu tetikleyen de aslında, toplumun ve ekonominin Bilgi Toplumu süreci içindeki devinimi. Uluslararası rekabet, şirketleri ürün ve süreç temelinde tamamen yenilikçi olmaya iterken, bu yenilikçiliğin kotarıldığı mekânların da, şirket ARGE'leri, araştırmacı üniversiteler ve laboratuvarları olduğunu biliyoruz. Fakat değişim süreci içinde sadece onlar yok. Ayrı zamanda şirket kültürleri, çalışanlar da var. Yani döngünün içinde bulunan herkes, bu değişimin çarkları arasında: İnsanlar bilgilerini artırmak, yenilemek ve yeni değerler mantığı içinde düşünmek ve değerlendirmelerde bulunmak zorunda. Hayat boyu öğrenim, mesleki gelişim ve hızla yenilenen bilgiyle günü gününe ilişki içinde bulunmak zorunluluğu, yine üniversiteleri bu değişimingelişmenin kesişme noktasına, eksesine veya odağına oturtuyor. Üniversitelerden beklenen sadece iyi eğitim ve iyi araştırmanın ötesine taşıyor: neredeyse bütün toplum kesimlerine yönelik eğitim programları sunmak. Üniversitetoplum ilişkileri de derinlemesine bir dönüşüm geçiriyor... Ekonominin yanı sıra, her kesimden, şüphesiz siyasetten ve öğrenciden üniversitelere yönelik taleplerde büyük artış var. Tabii, biz “dünyadan” bahsediyoruz! Fakat bütün bunların içinde en önemlisi, üniversitelerin geleneksel evrensel nitelikleri açısından, üniversiteşirketticaret ilişkileri. Derek Bok, ABD'de olan biteni kısa, öz, gerçekçi ve dürüst bir biçimde anlatıyor ve bilgilendiriyor. Bok, bunun ötesinde taraf tutuyor: Üniversitenin toplumda bilginin doğruluğu konusundaki evrensel güvenli yerini korumasını ve hakikati araştırma özelliğine gölge düşmemesini! Derek Bok, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları'nda çıkan kitabında “Eğer gerçekçi ve doğru bir fiyat ödenirse, bir üniversitedeki her şey satılık mıdır” sorusunu yüreklice soran ve buna hayır diyen, derin tartışma içinde hayır denmesi gerektiğini vurgulayan, hayır diyen üniversiteleri de gösteren bir bilim insanı. Derek Bok, üniversitelerin karşı karşıya kaldığı yeni durumları, çok yönlü olarak tartışıyor, ilaç şirketleriyle ilişkileri, öğretim üyelerinin kurduğu şirketleri ve danışmanlık yaptıkları şirketlerle üniversite arasındaki ilişkileri enine boyuna ele alıyor. Eğitim, Araştırma, Ticarileşmenin yarar ve zararları, Araştırmada dürüstlük ve eğitimin değerlerini korumak... hemen her şeyi, bütün bu alanlardaki araştırmalara göndermeler yaparak ve kanıtlar da sunuyor. Bilgilenerek ve etkilenerek okudum. *** Yine Bilgi Üniversitesi Yayınları'nca basılan çok değerli küçük ama klasik olarak kabul edilmiş bir kitaba daha dikkat çekmek isterim: Seha Meray'ın 1969'da çevirip yayımlattığı, Antikçağ Felsefe Profesörü Francis Macdonald Cornford'un Microcosmographia Academica, Bir Genç Üniversite Politikacısına Kılavuz. Kitap üniversite ilişkilerini mizahi bir dille ve her şeyi “taşlayarak” anlatıyor. Önsöz yazarlarından Henry Chadwick'in kitabı “her türlü değişimi önlemek isteyen aşırı tutucuların hayal kırıklığına uğrattığı gençten bir akademisyenin açıkladığı bir bildiri” olarak nitelemesini, yazarın şu çağrısı da doğruluyor: “GENÇsen okuma bu kitabı / sana uygun değil. YAŞLANMIŞSAN fırlat bir yana; / Sana ne öğretebilir ki? GÖZÜN YUKARILARDA DEĞİLSE, ateş tutuştur bu kitapla; / kılavuzluğu işine yaramaz. YOK, yirmi beşten genç, / otuzdan da yaşlı değilsen. TUTKUN da varsa / akademik politika özlemi sarmışsa seni, OKU bu kitabı; oku da ruhun bir ruhun varsa eğer selâmete erişsin.” Diğer bir önsözde (1949 tarihli) ise Gutrie, adeta günümüz üniversitelerindeki sürece gönderme olarak algılanabilecek “Bugün değer verdiğimiz şeylerin karşısındaki en büyük tehlikenin fazla hızlı değişme olduğu”na dikkat çekiyor ve bu noktayı düşünmeye çağırıyor. Kitaba değer katan başka bir katkı da, Seha Meray'ın 1970 öncesi kaleme aldığı üniversite sorunları üzerine 5 makalesinin kitaba eklenmiş olması. Güncel olması nedeniyle, Meray'ın Tamgün çalışmayı da ele aldığını anımsatalım. *** Gelecek Cuma yeniden buluşmak umuduyla...