Katalog

TartışmaEditöre Mektup Bu ise, yaratıcılığın önündeki en büyük engeldir. Planlı eğitim uygulamalarında yararlanılan ders kıtapları, öğrencilerin neler öğreneceğini, öğretmenlerin neleri öğreteceğinı onemlı ölçüde etkileyen bir araçtır (Yalın, 1996). Ancak ders kitaplarının bu yönü, onu biricik, eşsiz ve tartışmasız yapmamalıdır. İnsan mükeramel olamadığına göre, ders kitabı da olmamalıdır (olamaz da). Ders kitabı çocuk için bir oyun hamuru gıbi, işlenebilecek, şekil verilebılecek bir nıteliğe sahip olmalıdır. Ders kitabı, çocuğu, başka kitapları da okumaya, onlar üzerinde düşünmeye teşvik etmelidir. Öğretmen, ders kitabına bu açıdan bakabilmeli, onu kutsal bir ikona dönüştürmemelidir. Bunun için, öğretmenin dersle ilgili, ders kitabının da dışında etkinlikler sergileyebileceği projeleri olmalıdır. Örneğin, ders kitaplarında yer alan okuma parçalarını, öğrencinin bilışsel, duyuşsal düzeyine uygunluğunu belırleyerek, uygun olmadığmı belirlediği parçalara ek olarak, başka okumalara da yonlendırmeli, çocukları da bu tür parçalar bulmaları yönünde teşvik etmeli ve davranışlarını pekiştırmelidir. Ders kitapları öncelikle okumaya yönelik duşunülmemelidir. Çağdaş ve gerçek bılginin yanı sıra; hatta daha oncelikli olarak, kitabın teknik, görsel ve estetik değerleri açısından dikkate alınmalıdır (Gokaydın, 1996). Gorsel tasarım öğeleri; çizgi, alan, şekil, boyut, doku ve renklerden meydana gelir (Yalm, 2002). Ders kitapları, bir çocuk için bir oyuncağa baktığında hıssettıklerinı hissettirmelıdır. Bir çocuk, ilk defa karşılaştığı bir oyuncağa ilişkin derın bir merak ve motivasyon hisseder. Ders kitabı da öyle olmalıdır. Bu nedenle, ders kitapları, ilk kademelerden başlayarak, mümkün olabildiğince az yazı, bunun yanı sıra, çokça resım, şekil, kroki, harita, şema, tablo, grafik içermelidir. Ve bu, kademe ilerledikçe giderek azaltılmalı ama kesinlikle yazı diğer objelerin önüne geçecek yoğunlukta olmamalıdır. Ölçme araçlan: Ölçme aracının kullanılma biçimi ve çeşitlıliği yaratıcılığın ortaya çıkıp çıkmamasındaki en büyük ölçütlerden birisidir. İlköğretim kademesi, dil açısından evrensel dört teme! becerinın (okuma, yazma, konuşma, dinleme) kazandırıldığı kademedir. Bu kademede dört becerinın nasıl kazandırıldığı, o kademeden geçen bireylerın gelecekteki performanslarının da belirleyicisi olacaktır. Yaratıcı süreçler yoluyla kazandırılan becerıler gelecekte de geliştırilebılir ve sürdürülebilir olmaya devam edebileceklerdir. Aksi taktirde; önceden tasarlanmış ve onun dışına çıkılamayan bir kurguyla kazandırılmış olan beceriler, gelişmeye açık olmayacak, bireylerin bu becerileri geliştırme motıvasyonu da oluşamayacaktır. Bunun için de öğretmene buyıik rol düşmektedir. Okullarda, bıreylerin edinmesi beklenen kazanımlar nasıl bir öğretmeoğrenme ortamında sunuluyor? Tartışma (münazara değil) kültürunden uzak ve dogmatik bir kurguyla mı, yoksa yanlışlanabilir olma, değıştirilebilir olma nıtelikleri göz önune alınarak mı? Yanlışlamaya, değıştırılmeye, gelıştirılmeye açık olmayan bir bilgı ne kadar değerli olursa olsun, enınde sonunda oluşturacağı şey; dogmatik duşunce olacaktır. Türkiye Yoksulluğu Yenebilir ÖMer Öğrenme Merkezi Projesi www. yapabilirsin. com "yeter ki, öğrenmeyi öğren!" SONUÇ Eğitim sistemımızin derin bir yarası olan "ezbercilik", "papağanlık", "ham bilgi hamallığı", biz öğretmenlerin yarattığı fıili bir durumdur. Bu fiili durumun ortadan kaldırılması için yapılması gerekenler, kuşkusuz bireylerin gücünü aşan bir güçlüktur. Ama hiçbir şey yapılamayacağı anlamını da gelmemelidir. Yaratıcılık, yaratıcı olmayı gerektirır mi? Buna, kesinlikle evet ya da hayır demek güç olmakla bırlikte; şu söylenebilir: yaratıcılık farklı çözümlerın, cevapların, bakış açılarının olabileceğıni kabullenebilmektir. Eğer bu algı, yaratıcı bir öğretmenin etkinliklerinden çıkarsa, sonuç da daha memnuniyet verıci olabilir. Yaratıcılık sürecindeki ana belirleyici, öğretmenin niyetidir. Kant'ın söylemi ile özdeşlik kurarak soylemek gerekirse; "öğretmen yaratıcılığa niyet etmelidir". Bunun arayışı içınde olmalıdır. Ve bunu engelleyen hiçbir yasa, kural, norm, yaptırım da yoktur Yaratıcılığın önündeki engeller kuşkusuz; sistemde, öğretmen yetiştırme kurgusunda, ailede, toplumda aranabilir. Ama bundan önce, öğretmen olarak "ben ne yapıyorum, nasıl yapıyorum ve yaptıklarım ne işe yarıyor" dıye de sormak gerekır. Mehmet Yapıa myapicı@aku.edu.tr Kaynakça Ank, A (1987) Yarahcılık, Ankara KulVe Turızm BakYay No790 Bentley, T (1999) Yaratıcılık (Creatıvıty), (Çev O Yıldırım), Istanbul Hayat Yayınları Coşkun, H (1996) Eğitim Teknolojısı Ve Kulturlerarası Eğitim Bağlamında llkoğretım Ikıncı Sınıl Türkçe Ve Almanca Ders Kıtaplarının Içenk Sorun ları", Türkıye Ve Almanya'da llkoğretım Ders Kıtapları, Ankara TurkAlman Kültur tşlerı Kurulu Yayın Dızısı No 11. s 60 Cumhurıyet CazeteM (2004) 31 07 2004, s 9 Gokaydın, N (1996) "Temel Eğıümın Onemlı Bir Parçasını Oluşturan Çocuk Yayınları nın Yaşamsal Önemı", Turkıye Ve Almanya'da llkoğretım Ders Kitapları Ankara TurkAlman Kultur Işlerı Kurulu Yayın Dızısı No 11, s 33 Hahs. I (2002) Ogretım Teknolojılen Ve Materyal Geliştırme, Ankara Nobel Yayınları May, R (1987) Yaratma Cesareü, (Çev A Oysal), lstanbul Metıs Yayınları Mayesky, M (1995) Creatıvıty Acüvıbes For Young Chıldren, USA Internatıonal Thompson Publıshıng Comp MEB (1962) Wnter's Handbook for the Development of Educatıonal Materıals, Ankara MEB Yayını Montessorı, M (1982) Çocuk Eğıtımı "Montesson Metodu", 2 Baskı, Istanbul Sander Yayınları Ravvlınson, I C (1995) Yaratıcı Düşunme Ve Beyın Fırtınası, (Çev O Değırmen), Istanbul Rota Yayın Smger, G D Ve L J Sınger (1998). Çocuklarda Yaratıcılığın Celışımı, (Çev N C.Şumul), Istanbul. Gendaş Yayınları Sungur, N. (1997) Yaratıcı Duşünce, İstanbul: Evnrn Yayınevı Yalın, H I (2002) Öğretım Teknolojılen Ve Materyal Geliştırme, Ankara Nobel Yayınları Yalın, H 1 (1996) "Ders Kitabı Tasarımı", Mıllı Eğitim Dergısı, Sayı 132 s 6 1 Yapıcı, M (2002) "05 Yaş Arası Çocukların Yaratıcılığının Gelıştınlmesınde Aılenın Rolü", AKÜ Sos Bıl Dergısı, CıltlV, Sayı 1 s 237245 Yapıcı, M (2005) "İnsan Gerçekten Degerlı Mıdır? ", Cumhurıyet Bılım Teknik Dergısı, 8 Ocak 2005, Yıl 18, Sayı 929, s 20 e ıı dönum noktası Işsızlerın ve ışsız kalma rıskı altındakılerın ıstıhdam edılebılırlıklerının arttırılması'na yonelık Oğrenme Merkezi kısaca ÖMer proıesı, 10 Hazıran 2005 tarıhınden ıtıbaren başvurulan alıyor AB Desteği: Proje Turkıye Iş Kurumu (IŞKUR)'un, AB desteklı "Yenı Fırsatlar Programı" çerçevesindedır Proje uygulayıcısı: Proıeyı Bılımsel ve Teknik Araştırma Vaklı (BıTAV) uygulamakta, pro/e koordinatorluğunu ıse M.Tınaz Titiz yapmaktadır Başarısı kanıtlandı: Beyaz Nokta® Gelışım Vakfı'nca 2 yıldan ben başarıyla uygulanan projeden esınlenerek gelıştırılen proıenın bir amacı da bu yaklaşımın tum Turkıye'de yaygınlaştırılmasıdır uğrenme Merkeziömer: OMer, ıstıhdamın olmazsa olmaz koşulu olan "herhangı bir bılgı, becerı ve/veya davranışı kendı çabası ıle oğrenmeyı" ısteyenlerın eğıtıldığı çokyonlu öğrenme ortamı'dır Temel amaç ne? Pro/e, söz konusu kışılerın, "gelırlerını arttırma" temel amacına yonelık olarak 1 oluşan bir Mentor Ağı katılımcılara isteklerı doğrultusunda yardımcı olmaktadır Öğrencilerin katılamayacağı programa, Istanbul'da oturan şu kategorılerde 500 kışı alınacaktır Anlaşmalı ınternet cafe'lerde ındırım Başvurular intemet ortamından www yapabilirsin com adresınden yapılacaktır Internet erışım ımkânı bulunmayan katılımcılara ınternet konusunda bir kısmi kolaylık sağlamak üzere TIEV (Turkıye Internet Evlerı Derneğı) ıle de bir anlaşma yapılmış olup, ÖMer projesinin ışaretını taşıyan ınternet cale'lerden indırimli olarak yararlanmak mümkun olacaktır Başvuran adaylar çok aşamalı bir seçme sürecıne tabı tutulacak ve böylece en çok ısteklı adaylar katılımcı olarak belırlenecek, başvuru sonuçlan wwwyapabilirsin com web sıtesinde yayımlanacaktır Uçer aylık dılımlerden oluşan program 10 (on) ay boyunca devam edecektır Her katılımcı 2 tam gunlük semınerı takıben 3 aylık donem boyunca OMer'den yararlanacaktır. Katılımcılardan herhangı bir ucret talep edılmeyecek, ayrıca devam durumuna gore kışı başına toplam 32 Euro'ya kadar harçlık odenebılecektır Yoksulluk ancak boyle önlenebılır1 Yoksulluğun ve onun nedenlerınden birısı olan ışsızlığın neredeyse tek çaresı yüksek katma değerler yaratmaktır Onun çaresı ise önce ayakları ustünde durup sonra da yuksek katma değerli mal ve hızmet uretebılecek bılgı ve becerileri öğrenebilecek şekılde "kendını değıştırebılmek'tır ÖMer proıesı, Türkıye'nin önüne böyle bir seçenek sunmaktadır Ya oğrenerek ayaklarımızın üzerinde duracağızya da lakırlığe mahkum olacağız Seçım hepımızın1 "ışbulma", *"kendı ışını kurma", "ek gelır yaratma", "tasarruf sağlama", "geçımını sağlayanlar uzerındekı yükünü azaltma"ya da genel olarak herhangı bıryonde kendını değıştırerek "gelırını artırmak" uzere "oğrenebılırlıklerını harekete geçırmek" esasına dayalıdır LÖTFENDUYURUNUZ! OMer pro/esını duyurmanızı, "kendısıne ış verılmesını bekleme" usulune şartlanmış genış kesımlere bu BU NASIL YAPILACAK? yenı yaklaşımın tek çıkar yol olduğunun anlatılmasında Bu bağlamda pro/e öncelikle kışilerın çeşıtlı fızıksel, zıhınsel, davranışsal ımkân ve sınırlarını tanıma yardımcı olunmasını beklıyoruz Proıe kapsamında çeşitli üniversıte mezun derlanna yonelık testler uygulamaktadır Daha sonra katınekleri, sıvil toplum örgütlerinın uyelen ve benzerı kulımcılara, • karşılaşılabılecek tüm sorunların bir çeşıt öğ ruluşlardan duyuru konusunda destek alınmakta ıse de en büyük desteğin medyadan gelmesı beklenıyor renme yetmezlığı olduğu, 1 Ûğrenme Stilı, Çoklu Zekâ turu, Yaşam Alanı • kendılerının aslında tam bırer oğrenme uzmaSınırlan, Dıkkatını Dağınıklığı Duzeyı, Gırışımcılık Yetenı oldukları, • çevrelerının uğrenme ımkSnlarıyla dolu oldu neğı, Zaman Kullanımı Becerı Düzeyı gıbı alanlardır 2 Semıner yonetıcılerıne verılen addır ğu 3 Yaşam deneyımı yuksek kışılerden oluşan bir 2 tam gunluk yoğun semınerler ile fark ettirılağ olup, katılımcılara, Kendını Değıştırme Planları'nı hamektedır Anahtar budur Bunu takıben kışılerden, proıenın zırlamaları ve uygulamaları sırasında yardımcı olabıleana amacına yonelık olarak, son derece somut bırer he ceklerdir. 4 AB pro/esı kapsamında proje öncelikle Istanbul def belırlemelen ve bu hedefı gerçekleştırmek üzere bısınırlan içınde başlatılmıştır Bir sonrakı donemde gelen rer "Kendını Değıştırme Planı" hazırlamaları ıstenılmektalepler doğrultusunda proıenın dığer ıllere de yayılması tedır amaçlanıyor. Yalnız değiller: Bu aşamada deneyımlı moderaTınaz Titiz törler ve toplum ıçınden seçılmış deneyımlı kışılerden AUegeçEndinne Katılım amacı Yenı ıstıhdam Öğrenim düzeyi Y.öğrenim Ek gelir yaratma mezunu Lise mezunu Toplam Istıhdam edilebilirlık artırma Yenı istıhdam Ek gelir yaratma tstıhdam edilebilirlik artırma Yenı ıstihdam Ek gelir yaratma tstıhdam edilebilirlık artırma < 25 < 40 15 2 2 5 1 9 0 0 1 0 6 4 0 0 1 9 0 0 4 0 15 6 8 5 2 10 0 8 5 0 Soromlu 25 100 10 50 90 Kıtkı 125 Dczavjntajlı gnıp Bedeo Diğer Kadın rapüi CD26İU Dljjer 50 90 50 10 175 10 50 90 10 100 180 12 150 100 100 100 100 40 75 190 30 40 250 200 Tom 50 500 50 30 951/21 1 1 Haziran 2005