Katalog

BiyolojiAntropoloji Derimizin rengini belirleyen Insanların derilerinin renk tonları farklıdır. Deri renginin coğrafi farklılıkları üzerine yapılan son çalışmalar, konuyu ırkçıların tekelinden çıkartarak bilimsel bir temele oturtuyor. N.G Jablonski ve G.Chaplin'in birlikte yüriittüğü bir çalışmada, deri rengi ile atmosferdeki morötesi radyasyon arasında güçlü bir korelasyon olduğu ortaya çıktı. Sonuçta deri renginin evriminde şöyle bir uzlaşma zemini oluşur: Derinin rengi, vitamin D sentezini gerçekleştirebilecek kadar açık, folik asidin parçalanma sürecini önleyecek kadar koyu olmalıdır. Ancak bu korelasyon çerçevesinde, bazı popülasyonların deri rengi açısından istisna oluşturdukları gözleniyor. Bu istisnaların bazıları açıklanabilirken, bazıları hâiâ yanıt bekliyor. .!• nsanların coğrafi çeşitliliği hakkında bilI gi edinebileceğimiz en belirgin özellik X derilerinin rengidir. Deri rengi, pek çok insana göre, tropik güneş ışığına karşı koruma sağlamak amacıyla Ekvator'a doğru giderek koyulaşır. Ancak bazı istisnalar, enlemler ve deri rengi arasındaki bu ilişkiyi yalanlayacak kadar uyumsuzdur. Kaldı ki bu ilişkinin işlevsel yorumu da henüz bir sonuca bağlanmış değildir. Bilim adamları da ayrıca ırkçılık suçlamalarıyla karşı karşıya kalmamak için bu konudan uzak durma çabasındadır. Ancak California Academy of Sciences'ın Antropoloji Bölümü'nden Nina G. Jablonski ve eşi, coğrafya bilgi sistemleri uzmanı George Chaplin, deri rengi ve güneş ışığı arasındaki ilişkiyi nicel bir ölçüm tabanına oturtarak bu karmaşık konuya açıklık getirdiler. "Journal of Human Evolution isimli bilim dergisinde yayınlanan (39, 57106, 2000) bu çalışma diğer antropologlar için, istisna ve benzerliklerin incelenmesinde yol gösterici oldu. ışığı atmosfere eğimli bir yol çizerek düştüğü için daha uzun bir yol kat eder. Böylece emilim artar, UVR daha fazla dağılır. Ancak UVR ile enlemler arasında düzgün ve tutarlı bir bağlantı yoktur, çünkü UVR atmosferin incelmesine bağlı olarak yükseklik ile de artar (Sözgelimi UVR Tibet Yaylası ve And Dağlarında yüksektir); ayrıca yağmur, bulut veya nem şeklindeki atmosferik su buharı artıkça azalır (UVR, Atakama Çölü, ABD'nin güneybatısı, Afrika'nın boynuzu gibi kuru bölgelerde, daha nemli komşu bölgelere göre daha yüksektir). ile bölünmesi; fotosentezde su fotolizi etkindir) ile ilgilidir. Herkesin folik asite ihtiyacı vardır, dolayısıyla eğer söz konusu seçici faktörler olmasaydı herkesin derisinin rengi koyu olurdu. Ancak UVR'nin yararları da vardır. En önemlisi D vitamini sentezini katalize eder (kolaylaştırır). Sonuçta deri renginin evriminde şöyle bir uzlaşma zemini oluşur: Derinin rengi, vitamin D sentezini gerçekleştirmek için UVR'yi geçirecek kadar açık, ancak folik asit fotolizini azaltacak kadar koyu olmalıdır. Sonuçta bu uzlaşma, UVR düzeyi düşük olan yüksek enlemlerde, daha açık renkli ciltlerde vitamin D sentezine izin verir. Güney Afrika'daki Albino çocuklar normal pigmentli çocuklara göre daha az miktarda D vitaminine ihtiyaç duyarlar. Tüm popülasyonlarda kadınların cilt rengi erkeklere göre daha açıktır, bunun nedeni hamilelik ve emzirme dönemlerinde daha fazla miktarda kalsiyum ve D vitaminine ihtiyaç duymaları olabilir. UVR'nin zararlı etkileri genellikle deri kanseri ile ilişkilendirilse de Jablonski ve Chaplin, cilt kanseri ileri yaşlarda genellikle çocuk doğurduktan sonra çıktığı için bu konuyu çok önemsemiyor. Genetikçilerin çoğu da ileri yaşlarda ortaya çıkan hastalık ve hasarların etkisini benzer şekilde çok fazla önemsemez. ENLEMLER YERİNE MORÖTESİ IŞIĞI Deri rengi eskiden renk skalalarıyla karşılaştırılarak ölçülüyordu. Jablonsky ve Chaplin deri yansıma spektrofotometresi denilen cihaz yardımıyla derinin rengini tonlarına göre numaralamayı başardılar. Enlemlerden yararlanmak yerine, yeryüzüne düşen morötesi radyasyonun (UVR) güciinü derecelendirdiler. UVR enlemlere göre azalır, çünkü yüksek enlemlerde güneş Bu sayısal veri tabanında UVR çeşitliliğinin, deri rengi konusunda belirleyici bir unsur olduğu kesin olarak görülüyor. Kuzey Yarıkürede deri renginin yüzde 77'sini, Güney Yarıkürede ise Inuit'lerln derilerininin Istlsnal yüzde 70'ini UVR belirliyor. Bu koolarak koyu olmasımn nedeni, vitamin D ihtiyaçlannı gelenekrelasyonun nedenleri pek çok kurasel olarak deniz memelilerinma malzeme oluşturuyor. Bu kuramden karşılamalarıdır. ların arasında deri kanserine karşı koruma, D vitamininin aşırı üretimine karşı koruma ve tropikal ormanlarda kamuflaj sayılabilir. ELEŞTİRİLER Bazı bilim adamları bu görüşe kuşkuyla yaklaşıyor. Bu görüşün anneyavru ilişkisinin emzirme döneminin sona ermesinden sonra koptuğu memelilerde geçerli • olduğuna dikkat çeken bazı bilim adamları, geleneksel toplumlardaki üç önemli insan yaşamı olgusunun göz ardı edildiğini ileri sürüyor. Bunlar: • Yavrunun sütten kesildikten sonra da öğrenme ve sosyal statü için ebeveyne bağımlı olnıası • Avcıtoplayıcı toplumlarda büyük annelerin torunlarına yiyecek bulmalarında yardımcı olması • Okuması yazması olmayan toplumlarda tüm köyün veya kabilenin deneyim ve bilgi transferi için yaşlılara bağımlı olması Deri rengi evrimine bir de bu açıdan MORÖTESİNİN YARARLARI VEZARARLARI Jablonski ve Chaplin, UVR'nin yararları ve zararlarıyla ilgili iki seçici faktörden yararlanmayı tercih ettiler. UVR'nin zararları, başta bir cins B vitamini olan folat (folik asit) olmak üzere çok sayıda bileşimin yıkıcı fotolizi (moleküllerin ışık enerjisi 951/10 11 Haziran 2005